به گزارش خبرگزاری ایمنا، «اسماعیل بقایی» سخنگوی وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با شبکه الجزیره انگلیسی به تشریح ابعاد و تبعات تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی و همراهی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران پرداخت. مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
رئیس‌جمهور ترامپ اصرار دارد که برنامه هسته‌ای تهران به‌طور کامل نابود شده است، او گفته: «حمله آمریکا یک عملیات بی‌عیب بود که توانایی‌های هسته‌ای ایران را نابود کرد.» پاسخ شما به این ادعا چیست؟ ارزیابی اولیه از خسارات وارد شده به تأسیسات هسته‌ای شما چگونه است؟
بقایی: به نظر من آنچه اهمیت دارد و نباید تحت‌الشعاع الفاظ زیبا و مواضع مختلف ایالات متحده قرار گیرد، این واقعیت است که ما شاهد ضربه‌ای مهلک به حقوق بین‌الملل، رژیم ان پی تی و اخلاقیات جامعه جهانی بوده‌ایم، بنابراین مهم‌ترین مسئله این است که جامعه جهانی باید درک کند که حملات نظامی آمریکا عملی تجاوزکارانه علیه تمامیت ارضی و حاکمیت ملی ایران بوده است. این اصل ماجراست.
بسیار خوب، متوجه شدم، اما وقتی رئیس‌جمهور آمریکا می‌گوید برنامه هسته‌ای ایران به‌طور کامل نابود شده، شما این ادعا را رد می‌کنید یا می‌پذیرید؟
بقایی: آنچه باید بگویم این است که حق ایران برای انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز پابرجاست. ایران تحت معاهده ان‌پی تی، طبق ماده ۴ این معاهده، حق کامل دارد از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز استفاده کند و ایران مصمم است این حق را تحت هر شرایطی حفظ کند.
می‌توانید به ما بگویید چه چیزی از برنامه هسته‌ای ایران و ذخایر اورانیوم باقی‌مانده است؟ آیا ایران توانسته است بخشی از ذخایر اورانیوم را قبل از بمباران آمریکا نجات دهد؟
بقایی: همانطور که گفتم، فکر می‌کنم این‌ها مسائل ثانویه هستند. نگرانی اصلی جامعه جهانی باید محکومیت این اقدام غیرقانونی ایالات متحده باشد. به نظر من این نشانه بسیار بدی است که بسیاری از افراد در سراسر جهان سعی دارند عمق و جدیت عمل تجاوزکارانه آمریکا علیه ایران را دستکم بگیرند و حالا درباره سطح حملات یا تأثیر آن صحبت می‌کنند. جامعه جهانی باید درک کند که آنچه توسط ایالات متحده علیه ایران انجام شد، ضربه‌ای هولناک به دیپلماسی بین‌المللی، حقوق بین‌الملل و اخلاقیات بین‌المللی بود.
فقط می‌خواهم بر این واقعیت تأکید کنم که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران خواسته است اجازه دهد بازرسان هسته‌ای در محل حاضر شوند، حال که آتش‌بس با اسرائیل برقرار شده است، اما در عوض، من می‌فهمم که ایران در حال بررسی قطع همکاری با آژانس هسته‌ای سازمان ملل است. می‌توانید به ما بگویید چرا اجازه نمی‌دهید بازرسان برای تأیید واقعیت‌ها در محل حاضر شوند؟
بقایی: آیا فکر نمی‌کنید این به‌طور کامل طبیعی است که نمایندگان ملتی که مورد تجاوز آشکار قرار گرفته است، در شیوه برخورد خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بازنگری کنند؟ این طرح بازتاب خواست مردمی است که کشورشان به ناحق مورد تعدی قرار گرفته است. بله، طرحی توسط مجلس ما ارائه و تصویب شده است و این طرح درباره تعلیق همکاری ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صحبت می‌کند. این طرح درباره تعلیق صحبت می‌کند، نه پایان دادن به همکاری، با دو شرط: اولاً اینکه حقوق غیرقابل انکار ایران تحت معاهده ان‌پی‌تی، طبق ماده ۴ این معاهده، باید به رسمیت شناخته شود. دوم اینکه امنیت و ایمنی تأسیسات هسته‌ای ما، دانشمندان ما و مردم ما باید حفظ شود، بنابراین فکر می‌کنم این منطقی است، این یک مسئله منطق و قانون است، زیرا اگر ما قرار است عضو مسئولیت‌پذیر معاهده ان‌پی‌تی باشیم، باید بتوانیم از حقوقی که برای هر کشور عضو این معاهده در نظر گرفته شده است، بهره‌مند شویم.
در مورد معاهده ان‌پی‌تی صحبت کردید، شما همچنین درباره بررسی تعلیق مشارکت ایران در معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای صحبت کردید. آیا این مسئله جدی در حال بررسی است؟ آیا ایران پس از این جنگ از ان‌پی‌تی خارج خواهد شد؟
بقایی: همانطور که گفتم، طرح مجلس درباره تعلیق همکاری ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صحبت می‌کند. این طرح درباره تعلیق مشارکت یا عضویت ما در معاهده صحبت نمی‌کند. فکر می‌کنم این طرح بار دیگر با پارامترهای معاهده ان‌پی‌تی هم‌خوانی دارد، زیرا این طرح درباره تضمین حقوق ما تحت این معاهده صحبت می‌کند.
شما تحت معاهده ان‌پی‌تی حق دارید، و قبلاً هم این را گفته‌اید که ایران حق غنی‌سازی اورانیوم را دارد. می‌توانید به ما بگویید - کمی بیشتر روی این موضوع اصرار می‌ورزم - امروز چه بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران عملیاتی باقی مانده است؟
بقایی: در این مورد چیزی برای اضافه کردن ندارم، زیرا این یک مسئله فنی است. سازمان انرژی اتمی ما و سایر نهادهای مرتبط در حال کار بر روی آن هستند. اما بله، تأسیسات هسته‌ای ما آسیب جدی دیده‌اند - این مسلم است - زیرا آنها مورد حملات مکرر متجاوزان اسرائیلی و آمریکایی قرار گرفته‌اند. باز هم می‌گویم، آنچه برای مردم منطقه و فراتر از آن بیشترین اهمیت را دارد، این است که واقعاً عمق این بی‌قانونی را که طی ۱۲ روز گذشته علیه ایران اتفاق افتاده است، درک کنند.
رئیس‌جمهور ترامپ امروز در حاشیه اجلاس ناتو گفت: «در نهایت پس از این درگیری رابطه‌ای با ایران خواهیم داشت.» آیا شما اکنون که کشورتان تحت حمله نیست - همانطور که می‌گوئید - برای این موضوع گشوده هستید؟ آیا مایل به مذاکره با آمریکا هستید؟
بقایی: ما طی دو سه ماه گذشته انواع اظهارات متناقض را شنیده‌ایم. تناقض‌های بسیاری در درون بوروکراسی آمریکا، در درون تشکیلات آمریکایی وجود داشته است. در حالی که آنها درباره دیپلماسی صحبت می‌کردند، تنها دو روز قبل از جلسه برنامه‌ریزی شده ما در مسقط، به اسرائیل چراغ سبز نشان دادند تا به ایران حمله کند. ملت من مورد تجاوز اسرائیل قرار گرفت، بنابراین آیا دیگر هیچ اعتمادی به آنها باقی مانده است؟ زیرا آنها درباره موضوعات مختلف صحبت می‌کنند، به شیوه‌های مختلف عمل می‌کنند و حالا باید در برابر تجاوزی که با تبانی با اسرائیل علیه کشور من مرتکب شده‌اند، پاسخگو باشند و این چیزی است که مردم ما می‌خواهند - به عنوان دولت، آنها انتظار دارند جامعه جهانی پیش از هر چیز متجاوزان را پاسخگو بداند.
آیا می‌گوئید که دیگر علاقه‌ای به گفت‌وگو با آمریکایی‌ها ندارید؟
بقایی: آنچه سعی دارم بگویم این است که آنها دیپلماسی را نابود کردند. از نظر ایران، ما گفته‌ایم که دیپلماسی هرگز پایان پیدا نمی‌کند- حتی در اوج جنگ تحمیلی علیه ایران، ما به گفت‌وگو با بازیگران مختلف ادامه دادیم تا جان‌ها را نجات دهیم و اطمینان حاصل کنیم که امنیت ملی ما محافظت می‌شود. اما نکته این است که طرف‌های دیگر هم‌زمان که درباره گفت‌وگو و دیپلماسی صحبت می‌کنند، مرتکب اعمال تجاوزکارانه می‌شوند. این تناقض‌ها تنها مشکلات بیشتری ایجاد کرده است.
بسیار خوب، بنابراین چه پیش‌شرط‌هایی، در صورت وجود، ایران برای هرگونه مذاکره آینده نیاز دارد؟
بقایی: در حال حاضر، ما تنها یک روز پس از توقف تجاوز اسرائیلی‌ها، بر امنیت خود، بر مردم خود متمرکز هستیم، زیرا مردم از آنچه اتفاق افتاده خشمگین هستند، بنابراین در این زمان، فکر می‌کنم چیزی برای گفتن درباره آن اظهارات متناقض در مورد دیپلماسی یا مذاکرات نداریم، زیرا باید مطمئن شویم که آیا طرف‌های دیگر واقعاً جدی هستند وقتی درباره دیپلماسی صحبت می‌کنند یا اینکه این دوباره بخشی از تاکتیک‌های آنها برای ایجاد مشکلات بیشتر برای منطقه و کشور من است.
درباره آتش‌بس بین اسرائیل و ایران که اکنون برقرار است و پابرجاست. عناصر کلیدی مورد نیاز برای حفظ این آتش‌بس، این ترک مخاصمه چیست؟ آیا کانال‌های دیپلماتیک فعالی وجود دارند که این ترک مخاصمه را پشت صحنه حمایت می‌کنند؟
بقایی: همانطور که می‌بینید، قطری‌ها برای متوقف کردن این جنگ - این جنگ تحمیلی علیه ایران - با ما تماس گرفتند. ما این جنگ را شروع نکردیم، و پس از اینکه آنها با ما تماس گرفتند، پس از اینکه آمریکایی‌ها با قطر تماس گرفتند، موافقت کردیم که متوقف شویم، بنابراین کاملاً روشن است: ما مورد حمله قرار گرفتیم، ما هدف یک عمل تجاوزکارانه قرار گرفتیم، بنابراین در صورت هرگونه حمله نظامی، هر عمل تجاوزکارانه‌ای علیه ایران، از خود دفاع خواهیم کرد.
مقامات ایرانی تصویری از قدرت و ثبات - حتی پیروزی - در رویارویی با این درگیری ارائه داده‌اند. همانطور که می‌گوئید، ایران مورد حمله اسرائیل قرار گرفت، اما تلفات برای ایران قابل‌توجه بوده است: بیش از ۶۰۰ کشته، تخریب گسترده سایت‌های نظامی و غیرنظامی. ما هنوز از میزان تخریب سایت‌های هسته‌ای اطلاعی نداریم. وقتی مقامات ایرانی امروز ادعای پیروزی می‌کنند، پیروزی به چه معناست؟ پیروزی چگونه به نظر می‌رسد؟ ایران در این درگیری واقعاً چه دستاوردی داشته است؟
بقایی: ما بسیار رنج کشیدیم - این مسلم است. مردم ما توسط تجاوز اسرائیل قتل‌عام (شهید) شدند؛ این جنایت جنگی علیه بشریت است و آنها باید پاسخگو باشند. اما نکته این است که مردم ما نشان دادند که در دفاع از امنیت ملی و حاکمیت خود مصمم هستند و فکر می‌کنم، با توجه به اینکه این جنگ تحمیلی با کمک آمریکایی‌ها طراحی، برنامه‌ریزی و عملیاتی شد، به این معنی است که ما مجبور بودیم در برابر حمله ایالات متحده، اسرائیل - دو بازیگر هسته‌ای - مقاومت کنیم، همچنین آنها توسط برخی بازیگران دیگر در سراسر نیم‌کره غربی نیز حمایت می‌شدند، بنابراین به این معنی است که ما به‌عنوان یک ملت توانستیم هویت خود، امنیت خود را دفاع کنیم، و در نهایت آنها مجبور شدند به خواست مردم ایران از طریق مقاومت تسلیم شوند - تا به ما مراجعه کنند و درخواست این آتش‌بس را بکنند.
بنابراین آن ۲ ها به شما مراجعه کردند و درخواست آتش‌بس کردند - تنها برای تأیید؟
بقایی: دوستان ما از قطر با ما تماس گرفتند. و البته همانطور که گفتم، ما هرگز به استقبال جنگ نرفتیم. ما ملتی صلح‌دوست هستیم. هیچ بازیگر مسئول، هیچ دولت مسئولی در منطقه ما به استقبال جنگ نمی‌رود. تنها یک بازیگر در منطقه ما وجود دارد که همیشه سعی کرده است علیه مردم منطقه ما جنگ به راه بیندازد. آنها همانطور که می‌دانید، طی دو سال گذشته در حال ارتکاب نسل‌کشی در غزه هستند. آنها سرزمین‌های دو کشور مسلمان - سوریه و لبنان - را اشغال کرده‌اند، و همه می‌دانند که آنها جنگ‌افروزانی هستند که هیچ احترامی برای حقوق بین‌الملل، اخلاق بین‌المللی یا اخلاقیات قائل نیستند، بنابراین بله، ما به‌عنوان یک ملت، توانستیم در برابر این جنگ ناعادلانه طی ۱۲ روز گذشته مقاومت کنیم.
شما به قطر اشاره کردید، و قطری‌ها از حمله به پایگاه آمریکایی‌ها در اینجا در قطر ابراز نارضایتی کرده‌اند، آن را به شدت محکوم کرده‌اند و گفته‌اند که این مسئله امروز زخمی در روابط بین ایران و قطر ایجاد کرده است. ایران چه اقداماتی برای ترمیم این رابطه انجام خواهد داد؟
بقایی: ما احترام بالایی برای قطری‌ها قائلیم و اهمیت زیادی برای روابط خوب خود با قطر قائلیم. ما در زمان‌های دشوار با قطر دوستان خوبی بوده‌ایم، و قطری‌ها نیز دوستان خوبی برای ما بوده‌اند. ما به‌طور اساسی با همه کشورها - کشورهای ساحلی خلیج فارس - دوستان خوبی هستیم. ما به وضوح بیان کرده‌ایم که حملات نظامی علیه العدید هیچ ارتباطی با قطر نداشته است. ما به تمامیت ارضی و امنیت ملی قطر احترام می‌گذاریم. این اقدام در چارچوب حق دفاع از خود ما در برابر تجاوز آمریکا به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ما بود.
بنابراین در سطح عالی، رئیس‌جمهور ما با قطری‌ها صحبت کرد؛ وزیر امور خارجه ما نیز همین کار را کرد. ما سعی کردیم توضیح دهیم که آنچه انجام شد علیه پایگاه آمریکایی در چارچوب حق دفاع از خود ما بود. بنابراین ما به سیاست حسن هم‌جواری خود با قطر و سایر کشورهای منطقه متعهد هستیم. و من شخصاً از هرگونه ناراحتی که در نتیجه این حمله برای خواهران و برادران قطری ما ایجاد شده است، واقعاً ناراحت هستم، اما همانطور که گفتیم، این عملیات دفاع از خود با دقت برای دفاع از حقوق ما تحت ماده ۵۱ منشور، در پاسخ به تجاوز آمریکا به تمامیت ارضی ما، تنظیم شده بود.