برای اولین بار تصویری تاریخی از قطب جنوب خورشید ثبت شد. با این دستاورد بزرگ، بشر توانست چهره پنهان خورشید را ببیند و رازهای آن را کشف کند.
برای نخستین بار در تاریخ بشر موفق شد به یکی از بزرگ‌ترین و اسرارآمیزترین بخش‌های منظومه شمسی یعنی چهره پنهان خورشید نگاهی مستقیم بیندازد. تصویری که به تازگی توسط کاوشگر خورشیدی سولار اوربیتر (Solar Orbiter) ثبت شده، نمای بی‌سابقه‌ای از قطب جنوب خورشید را به نمایش می‌گذارد؛ منطقه‌ای که به دلیل موقعیت مداری زمین تا به امروز هرگز به طور مستقیم دیده نشده بود.
این دستاورد یک نقطه عطف در علم خورشید شناسی محسوب می‌شود. طبق گفته کارول ماندل مدیر علوم آژانس فضایی اروپا (ESA)، امروز ما اولین تصاویر بشر از قطب خورشید را رونمایی می‌کنیم. این تصاویر آغازگر دورانی نوین در علم خورشیدشناسی هستند.
چرا دیدن قطب‌های خورشید اهمیت دارد؟
سیاره ما، زمین و تقریبا تمام تلسکوپ‌ها و کاوشگرهایی که به فضا فرستاده‌ایم، در صفحه‌ای به دور استوای خورشید می‌چرخند. این موقعیت مداری باعث شده بود که قطب‌های شمال و جنوب آن همیشه از دید مستقیم ما پنهان بمانند و به یک «سرزمین ناشناخته» برای دانشمندان تبدیل شوند.
این مناطق از اهمیت بسیار زیادی دارند، زیرا کلید درک یکی از بزرگ‌ترین رازهای خورشید یعنی چرخه ۱۱ ساله خورشیدی را در خود دارند. در طول این چرخه میدان مغناطیسی خورشید دچار تغییرات شدیدی شده و قطب‌های شمال و جنوب مغناطیسی جای خود را با یکدیگر عوض می‌کنند. دانشمندان تاکنون درک کاملی از چرایی و چگونگی این فرآیند نداشتند، زیرا برای مدل‌سازی دقیق آن به مشاهده مستقیم قطب‌ها نیاز بود.
مانور جسورانه سولار اوربیتر
این دستاورد تاریخی به لطف مانور جسورانه کاوشگر «سولار اوربیتر» محصول مشترک آژانس فضایی اروپا (ESA) و ناسا ممکن شده است. این فضاپیما در فوریه ۲۰۲۵ با یک تغییر زاویه مداری بی‌سابقه مدار خود را به میزان ۱۷ درجه کج کرد تا بتواند برای اولین بار نگاهی به چهره پنهان خورشید بیندازد. این در حالی است که کاوشگرهای پیشین حداکثر تا ۷ درجه انحراف مداری داشتند.
بیشتر بخوانید- ناسا با تصاویر بی‌نظیر از سطح خورشید، راز تک ستاره منظومه شمسی را فاش کرد
- بی‌سابقه‌ترین تصاویر از خورشید؛ تلسکوپ اینویه، راز مغناطیسی پنهان را آشکار کرد
- ستاره‌ای در دل یک ستاره دیگر؛ ثبت اولین نمونه از همزیستی کیهانی
اولین یافته‌ها از قطب جنوب خورشید چه می‌گویند؟
سه ابزار تصویربرداری پیشرفته این کاوشگر (PHI، EUI و SPICE) اطلاعات دقیقی از قطب جنوب خورشید جمع‌آوری کرده‌اند.
داده‌های اولیه یک میدان مغناطیسی درهم‌ریخته و آشفته را در قطب جنوب نشان می‌دهد. این وضعیت دقیقا همان چیزی است که دانشمندان در میانه فرآیند واژگونی قطب‌های مغناطیسی انتظار داشتند. با گذشت زمان یکی از قطبیت‌ها قوی‌تر شده و میدان مغناطیسی منظم‌تر خواهد شد.
با ردیابی حرکت یون‌های کربن در تاج خورشیدی، دانشمندان می‌توانند نحوه شکل‌گیری و حرکت بادهای خورشیدی (جریان دائمی ذرات باردار از خورشید به فضا) را بهتر درک کنند.
داده‌های جمع‌آوری‌شده در این مدت کوتاه، دانشمندان را برای سال‌ها مشغول نگه خواهد داشت. اما این تنها آغاز یک مسیر هیجان‌انگیز است. سولار اوربیتر به تدریج زاویه مدار خود را افزایش خواهد داد و تا سال ۲۰۲۹ به انحراف مداری ۳۳ درجه خواهد رسید. این کار به ما نماهای بهتر و کامل‌تری از چهره پنهان خورشید خواهد داد.
این تصاویر نه تنها یک پیروزی فناورانه است، بلکه سرآغاز فصلی جدید در شناخت ستاره‌ای به شمار می‌رود که به ما حیات می‌بخشد و به ما کمک می‌کند تا رفتار آن را بهتر پیش‌بینی کرده و از زمین در برابر طوفان‌های خورشیدی محافظت کنیم.
∎