به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، ایالات متحده آمریکا بامداد امروز یکشنبه اول تیرماه، سه سایت هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران یعنی فردو، نطنز و اصفهان را هدف حملات خود قرار داد. از میزان خسارات وارد شده به این سایت‌ها تا لحظه تنظیم این گزارش اطلاع دقیقی در دست نیست اما «محمدرضا کاردان» رئیس مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور توضیح داده است که با وجود اقدامات جنایتکارانه بامداد امروز در حمله به تاسیسات هسته‌ای؛ به دلیل تمهیدات اندیشده شده قبلی و اقدامات انجام شده؛ هیچ گونه آلودگی پرتوی و یا تشعشعات هسته‌ای در خارج از این سایت‌ها و تاسیسات مشاهده نشده و مردم بدون هیچ‌گونه نگرانی می‌توانند در مناطق اطراف این سایت‌ها به زندگی عادی خود ادامه دهند.
سازمان انرژی اتمی در نخستین دقایق آغاز این حمله در بیانیه‌ای با تأکید بر اینکه این اقدام وحشیانه و مغایر با قوانین بین‌المللی، به ویژه معاهده عدم اشاعه سلاح‌های اتمی(NPT) بوده است؛ اعلام کرد: این اقدام مغایر با قوانین بین‌المللی متأسفانه در سایه بی‌تفاوتی و بلکه همراهی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام شده است. با این حال مسیر توسعه صنعت هسته‌ای متوقف نخواهد شد.
«سیدعباس عراقچی» وزیر امور خارجه هم در واکنش به بمباران سایت‌های هسته‌ای ایران، نوشت: ایالات متحده، به‌عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل، با حمله به تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، مرتکب نقض فاحش منشور سازمان ملل، حقوق بین‌الملل و معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) شده است. اتفاقات صبح امروز تکان‌دهنده و ننگ‌آور است و پیامدهایی ماندگار خواهد داشت. هر یک از اعضای سازمان ملل باید نسبت به این رفتار به‌شدت خطرناک، غیرقانونی و جنایتکارانه احساس نگرانی جدی کنند. بر اساس منشور سازمان ملل متحد و مفاد آن که اجازه پاسخ مشروع در چارچوب دفاع از خود را می‌دهد، ایران تمامی گزینه‌ها را برای دفاع از حاکمیت، منافع و مردم خود محفوظ می‌دارد.
وزارت امور خارجه هم در بیانیه‌ای با تأکید بر اینکه جهان فراموش نکند که این آمریکا بود که جنگی خطرناک را بر ضد ایران آغاز کرد، نوشت: مسئولیت آژانس و شخص مدیر کل -که با سوگیری واضح به نفع طرف‌های جنگ‌طلب، زمینه و بهانه‌ای را برای فاجعه اخیر فراهم کرد- بیش از هر زمانی روشن است.
وزارت امور خارجه از شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواست با برگزاری جلسه‌ای فوری، به مسئولیت قانونی خود در قبال تعرض خطرناک آمریکا به تاسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران-که همگی تحت نظارت دقیق آژانس و موافقتنامه پادمان بوده‌اند- عمل کند.
در این بیانیه تصریح شده است: جهان نباید فراموش کند که این آمریکا بود که در میانه یک روند دیپلماتیک با خیانت به دیپلماسی، از اقدام تجاوزکارانه رژیم نسل‌کش و قانون‌شکن اسرائیل حمایت کرد و اکنون خود در تکمیل قانون‌شکنی و جنایات رژیم صهیونیستی، جنگی خطرناک بر ضد ایران آغاز کرده است.
نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل متحد هم در نامه‌ای به شورای امنیت، ضمن محکومیت «بمباران غیرقانونی و بی‌ملاحظه» تأسیسات هسته‌ای ایران اعلام کرد: این اقدامات آشکار تجاوزکارانه و نقض‌های فاحش، از سوی رژیمی که عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای نیست، یعنی رژیم اسرائیل، که دارای ظرفیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده و فاقد پادمان، ذخایر تسلیحات هسته‌ای، و سابقه‌ای شناخته‌شده در حمله به تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای در سراسر منطقه است ــ و نیز از سوی ایالات متحده آمریکا، که تنها عضو سازمان ملل است که تاکنون در جنگ از سلاح هسته‌ای استفاده کرده و در دو حمله مجزا در جریان جنگ جهانی دوم میلیون‌ها غیرنظامی را قتل‌عام نموده، و اکنون به‌طور علنی تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را که همواره تحت راستی‌آزمایی کامل و نظارت مداوم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بوده‌اند، هدف قرار داده است، ارتکاب یافته‌اند.
تناقض خطرناک آژانس در قبال ایران
در تمام بیانیه‌ها و واکنش‌های منتشر شده درباره حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، یک یادآوری بسیار مهم وجود دارد و آن «عضویت جمهوری اسلامی ایران در پیمان منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای» است به این معنا که هر سه سایت مورد هدف قرار گرفته از سوی ایالات متحده آمریکا به ویژه فردو تحت نظارت مستقیم، مداوم و سختگیرانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بوده است. میزان بازرسی‌ها از این سه سایت و دیگر تأسیسات هسته‌ای ایران در سال‌های همکاری با آژانس ارقامی قابل تأمل را نشان می‌دهد.
آماری که «کاظم غرییب‌آبادی» معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه پیش از تصویب قطعنامه شورای حکام در 22 خرداد ارائه داد، آماری قابل توجه بود که بر اساس گزارش اجرای پادمان‌ها در سال ۲۰۲۴ اعلام می‌کرد که از میان ۳۲ کشور دارای موافقت نامه پادمان، بدون پروتکل الحاقی لازم الاجرا، که ایران نیز در میان این گروه از کشورها قرار دارد، از ۱۰۰ تاسیسات هسته‌ای تحت پادمان ۲۱ مورد آن در ایران قرار دارد. ۴۹۳ مورد از ۶۸۲ بازرسی از این گروه از کشورها فقط از ایران انجام شده است. ۱۴۴ راستی آزمایی اطلاعات طراحی از ۲۲۴ مورد صرفاً از ایران انجام شده است. ۱۲۶۰ نفر روز بازرسی از ۱۸۹۵ نفر روز بازرسی در این گروه صرفاً از ایران انجام شده است. در همین گزارش آمده است که ۲۲ میلیون و ۶۲۶ هزار یورو از ۳۸ میلیون و ۹۰۵ هزار یورو بودجه عادی آژانس در سال ۲۰۲۴ صرفاً در ایران هزینه شده است. همچنین، ۴ میلیون و سیصد هزار یورو از بودجه اضافی یا داوطلبانه آژانس که در مجموع ۲۸ میلیون یورو بوده است نیز در ایران هزینه شده است.
پرسش غریب‌آبادی در آن مقطع این بود که آیا این حجم از فعالیت‌های آژانس در ایران نشانه چیزی جز همکاری سازنده و گسترده ایران با آژانس است؟ سوالی که در حال حاضر و با حمله به تأسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی بار دیگر باید از بانیان و عاملان این حمله پرسیده شود که اگر به ادعای آن‌ها فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران ماهیت صلح‌آمیزی نداشته است، چرا این مسئله به صورت صریح و شفاف اعلام نشده و اگر فعالیت‌های هسته‌ای ایران براساس تمام گزارش‌ها و بازرسی‌ها انحرافی نداشته، چرا حمله به این تأسیسات از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حتی به صراحت و شفاف محکوم هم نمی‌شود؟
حمله به تأسیسات هسته‌ای کشوری که عضو همراه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در طول دو دهه بوده و به عنوان عضو NPT به تمام تکالیف فراپادمانی متعهد بوده، بیش از آنکه ضربه‌ای به توانمندی‌های هسته‌ای ایران باشد، لطمه‌ای جدی به حیثیت نهادی چون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایجاد این برسش قابل تأمل است که اساسا فلسفه وجود این نهاد و عضویت ایران در پادمان‌ها و NPT چیست؟ اگر این نهاد و تمام سازوکارهای آن نتواند از حقوق یکی از اعضای آن دفاع کند، کارآیی و فلسفه عضویت در آن چیست و آیا ضرورت دارد جمهوری اسلامی ایران پس از این مقطع در عضویت خود در این نهاد و همکاری با آن تجدیدنظر کند؟
پاسخ به این پرسش‌ها باید از سوی این نهاد و مدیرکل آن «رافائل گروسی» داده شود، مسئولی که اظهارات متناقض و تحریک‌آمیز وی یکی از مهمترین دلایل و بهانه‌های حمله‌های اخیر رژیم اسرائیل و آمریکا به ایران بوده است. موضوعی که در نامه امروز رئیس سازمان انرژی اتمی به وی هم مورد اشاره قرار گرفته است.
«محمد اسلامی» در این نامه خطاب به گروسی تصریح کرده است که جمهوری اسلامی ایران تدابیر لازم درخصوص دفاع از حقوق حاکمیتی خود را به عمل آورده و اقدامات حقوقی مقتضی به ویژه در ارتباط با بی‌عملی توأم باهمدستی شخص شما با این جنایات بی‌شرمانه را از طریق مراجع بین‌المللی مربوطه پیگیری خواهد کرد. گروسی هم در تازه‌ترین واکنش به حمله آمریکا به تأسیسات هسته‌ای اعلام کرده است که با توجه به وضعیت اضطراری در ایران، من جلسه اضطراری شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را برای فردا تشکیل می‌دهم.
ابهام در آینده امنیت منطقه
همزمان با حمله آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران، مقامات کشورها و رسانه‌ها واکنش‌های مختلفی به این اقدام داشتند که نقطه مشترک همه آن‌ها ابهام خطرناک درباره آینده تحولات منطقه‌ای بوده است. به طور یقین پیامدهای حمله آمریکا علیه تاسیسات اتمی ایران ناامنی در منطقه را به شکل فزاینده‌ای افزایش خواهد داد که دامنه آن به آسیا، اروپا و عرصه بین الملل هم کشیده خواهد شد. موضوعی که رسانه‌های غربی و منطقه‌ای هم از لحظه آغاز تجاوز نظامی رژیم اسرائیل به آن اذعان دارند. محمد البرادعی، مدیرکل اسبق آژانس بین المللی انرژی اتمی در واکنش به این حمله آن را جنگی جنایتکارانه علیه ایران توصیف کرد که در تضاد با منشور سازمان ملل و تمام قوانین بین المللی است و بازرسان بین المللی هم هیچ دلایل و شواهدی مبنی بر وجود برنامه نظامی هسته ای پیدا نکردند.
البرادعی این جنگ را یادآور جنگ فاجعه بار علیه عراق دانست که فریبکارانه و در تضاد با گزارش های بازرسان بین المللی مبنی بر نبودن هیچ گونه سلاح کشتار جمعی انجام شد. وی تاکید کرد: این جنگ برای منطقه و تمام مردم آن ویرانگر خواهد بود و همانند جنگ عراق و جنگ کنونی غزه، کشورهای منطقه تماشاگر خواهند بود.
اقدام آمریکا از سوی چهره‌ها وسیاستمداران داخلی هم مورد انتقاد قرار گرفته است؛ «آدام اسمیت» نماینده ارشد دموکرات‌ها در کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان ضمن محکومیت شدید حمله رئیس‌جمهور آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران، تصریح کرد: این اقدام خطر آغاز جنگی گسترده‌تر در منطقه را در پی دارد؛ جنگی که به‌شدت غیرقابل پیش‌بینی و پرمخاطره است و امنیت ایالات متحده و جهان را تهدید می‌کند.