به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، چند ساعت حضور وزیر امور خارجه در ژنو سوئیس؛ شهری که برای جهان تداعی کننده حقوق بشر و قوانین بین‌الملل است، کافی بود تا سه هدف مورد نظر «سیدعباس عراقچی» از این سفر در میانه تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران محقق شود. او نخست به نمایندگی از مردمی صاحب تمدن از تجاوز رژیم صهیونیستی به تمامیت ارضی ایران در نشست شورای حقوق بشر سخن گفت. سپس در جمع وزرای امور خارجه اروپا تصریح و تأکید کرد که هرچند دیپلماسی برای تهران هم‌سنگ میدان مهم است اما تا زمانی که دیپلماسی راهی برای حراست از منافع ملی ایران باشد. تهران در این جنگ ترکیبی و شناختی تلاش کرده است ضمن دفاع مقتدرانه در میدان، در عرصه حقوقی و سیاسی هم از حقانیت ایران دفاع کرده و میدان را بر اساس واقعیات روایت کند.
سخنانی برای ثبت در تاریخ
ماموریت مهم و هدف اصلی وزیر امور خارجه از حضور در ژنو از عصر روز جمعه ۳۰ خرداد و در نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد آغاز شد، جایی که عراقچی هم صدای مظلومیت ایران و هم اقتدار کشور را به زبان حقوق بین‌الملل شرح داد. وزیر امور خارجه در سخنرانی خود در نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل بر چند نکته اساسی در تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران تاکید ویژه کرد:
الف) ایران دولت-ملتی پایدار در تاریخ
عراقچی برای حاضر در نشست شورای حقوق بشر یادآور شد که وزیر امور خارجه کشوری صلح‌دوست است که وارث یکی از کهن‌ترین تمدن‌های بشری بوده و سهمی ارزنده در اعتلای تمدن، فرهنگ و اخلاق انسانی داشته است. وی واقعیت ایرانِ هزاران ساله را در برابر رژیمی جعلی قرار داد که از عمر آن ۸ دهه بیشتر نمی‌گذرد و برساخته غرب است. به تاکید عراقچی، ایران به‌عنوان یکی از اعضای بنیان‌گذار نظام ملل متحد، به حق انتظار دارد که همه بازیگران بین المللی در دفاع از عدالت، حاکمیت قانون و اصول بنیادین اخلاقی و انسانی، ایستادگی کنند.
ب) تصریح بر تجاوز آشکار رژیم اسرائیل و حق دفاع مشروع ایران
واقعیت دیگری که وزیر امور خارجه در نشست شورای حقوق بشر آن را یادآوری کرد این بود که کشوری با ۱۰۰ میلیون جمعیت مورد هدف اقدام آشکار تجاوزکارانه‌ای از سوی رژیمی قرار گرفته و محق، موظف و مصمم است که از تمامیت ارضی، حاکمیت ملی و امنیت خود با تمام قوا دفاع کند. این، حقی ذاتی است که بر اساس ماده ۵۱ منشور ملل متحد نیز به‌صراحت به رسمیت شناخته شده است.
جنگی ناعادلانه و تحمیلی علیه نیروهای نظامی خارج از محل مأموریت، استادان دانشگاه و شهروندان عادی مناطق مسکونی، زیرساخت‌های عمومی، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی آغاز شده که در نتیجه آن صدها شهروند به شهادت رسیدند. اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران که تحت نظارت کامل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بوده حمله کرده و تهاجم نظامی به چنین تأسیساتی طبق قواعد مسلم حقوق بین‌الملل، کاملاً ممنوع است.
پ) تهدید ارکان حقوق و قوانین بین‌الملل از سوی رژیمی بی‌قاعده در جریان این تجاوز
عراقچی در سخنرانی خود به پرچم‌داران و مدعیان حقوق بشر و نظم و قانون بین‌الملل درباره حرمت این قوانین و نادیده‌گرفتن آن‌ها از سوی رژیم اسرائیل هشدار داد و تصریح کرد که صلح و حاکمیت قانون، اکنون به‌شدت در خطر است چرا که اسرائیل در حال ارتکاب نقض‌های فاحش کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو ۱۹۴۹ است.
وزیر امور خارجه ایران مسئولیت دولت سوئیس، به‌عنوان امین کنوانسیون‌ها و پروتکل‌های مربوط به حقوق بین‌الملل بشردوستانه، را یادآور شد و تاکید کرد که همه کشورهای عضو کنوانسیون‌های ۱۹۴۹، به‌ویژه بر اساس مفاد مشترک مواد ۱ و ۳ این کنوانسیون‌ها، موظف به ایفای مسئولیت خود هستند و همه باید هوشیارانه همین حالا برای متوقف ساختن متجاوز اقدام کنند.
ت) خیانت به دیپلماسی
آنچه لازم بود حاضران در نشست شورای حقوق بشر درباره موضوع ایران در قبال دیپلماسی بدانند را وزیر امور خارجه به صراحت اعلام کرد و گفت ایران در میانه یک روند دیپلماتیک هدف حمله قرار گرفت و این اقدام، خیانت به دیپلماسی و ضربه‌ای بی‌سابقه به بنیاد حقوق بین‌الملل و نظام ملل متحد بود.
تأکید بر این مهم از آن روست که برخی از مقامات و چهره‌های سیاسی و مسئولان کشورهای مختلف طی یک هفته گذشته ایران را دعوت به خویشتنداری و دیپلماسی کردند و بهتر بود در این تریبون جهانی هم تکرار می‌شد که عراقچی و تیم مذاکره کننده و دیپلماتیک ایران خود را برای مذاکره دور ششم با ایالات متحده آماده می‌کردند.
سخنرانی وزیر امور خارجه ایران سند مظلومیت مردم ایران و در عین حال قاطعیت در دفاع از کشور خود بود و به نظر می‌رسد دقیق‌ترین توصیف این سخنرانی در جمله پایان عراقچی باشد: «این ندایی است از جانب فردی که تمام عمر خود را وقف گفت‌وگو و دیپلماسی کرده اما در عین حال، رزمنده‌ای است که در جنگ تحمیلی رژیم صدام حضور داشته و می‌داند چگونه باید از سرزمین مادری‌اش دفاع کند».
فرصتی برای دفاع دیپلماتیک از ایران
برنامه دوم وزیر امور خارجه در سفر چند ساعته به ژنو سوئیس دیدار با همتایان خود از فرانسه، انگلیس و آلمان و نیز مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود. گرچه جزئیات نشست و گفت‌وگوهای انجام شده مشخص نیست اما منابع آگاه و نزدیک به این نشست بر قاطعیت تیم ایرانی در ایستادگی بر مواضع تاکید داشتند. به نظر می‌رسد آنچه عراقچی در این نشست به «کایا کالاس» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، «یوهان وادفول» وزیر امور خارجه آلمان، «دیوید لمی» وزیر امور خارجه انگلیس و «ژان نوئل بارو» وزیر امور خارجه فرانسه در بیانیه پایانی او هم قابل مشاهده است.
جایی که رئیس دستگاه دیپلماسی نگرانی خود را از عدم اقدام سه کشور در محکومیت اقدام تجاوز رژیم صهیونیستی ابراز و تاکید می‌کند که تهران دفاع مشروع خود را ادامه خواهد داد، حمله به تاسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران که زیر نظر آژانس بوده، یک جنایت بزرگ تلقی می‌شود. عراقچی مدنظر قرار دادن دیپلماسی از سوی تهران را مشروط به توقف تجاوز و پاسخگو کردن متجاوز اما از تداوم گفت‌وگو با اروپا هم حمایت کرده است.
حضور وزیر امور خارجه در ژنو سوئیس و در جریان جنگ تحمیل شده که شماری از عالی‌رتبه‌ترین فرماندهان و مقامات و البته شهروندان غیرنظامی ایران را به شهادت رساند و در میانه تهدیدات پیدا و پنهان علیه دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران از دو بُعد اهمیت ویژه دارد. اهمیت بعد اول را باید در رفتار اروپا طی ماه‌های اخیر مشاهده کرد؛ واقعیت آن است که سه کشور اروپایی بیش از سه سال است که روابط خود با تهران را به تنشی مبتنی بر ادعاهایی بی‌سند آلوده کرده‌اند به گونه‌ای که تا پیش از آغاز تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی علیه ایران، آن‌ها نه تنها در پی میز گفت‌وگو با ایران نبودند بلکه درخواست‌های دیپلماتیک تهران را هم بی‌پاسخ گذاشتند.
این روند حتی در روزهای ابتدایی تجاوز نظامی رژیم اسرائیل علیه مردم ایران ادامه داشت و برخی سران این کشورها با تصور پیروزی تل‌آویو در این جنگ، نه تنها متجاوز و تجاوز او به ایران و تاسیسات هسته‌ای را محکوم نکردند بلکه در یک موضع‌گیری حیرت‌انگیز از کار کثیف اسرائیل هم حمایت کردند. با این حال تحولات میدان اروپا را مجبور کرد تا از تهران فرصتی برای گفت‌وگو بخواهد و تهران دقیقا زمانی درخواست گفت‌وگوی اروپا را قبول کرد که در صورت رد آن مورد اتهام قرار می‌گرفت و مسیر دیپلماسی هم به سوی نقطه کوری پیش می‌رفت.
واقعیت آن است که دلایل پذیرش این درخواست از سوی جمهوری اسلامی ایران، بُعد مهم دیگر نشست وزرای امور خارجه سه کشور با عراقچی است. پذیرش این درخواست و حضور در ژنو راه بر موضع‌گیری‌های آتی در قبال ایران و ادعای واهمه تهران از مذاکرات بست و به تعبیر عراقچی، نشان داد که دستگاه دیپلماسی برای حراست از منافع ایران از گفت‌وگو واهمه و خجالت ندارد. ایران بارها پیش از این و درباره مسائل مختلف با اتحادیه اروپا رایزنی داشته است و پس از این نیز مسیر گفت‌وگو را امن‌ترین راه برای تامین منافع خود می‌داند. اگر اتحادیه اروپا هم به این اصل پایبند بماند می‌توان راهی برای کاستن بحران یافت و اگر تکرار دیپلماتیک تجاوز نظامی اسرائیل باشند، تهران چکی سفید امضا و همیشگی به دیپلماسی نخواهد داد.
شکستن توهم موفقیت در منزوی سازی ایران
سفر کوتاه مدت وزیر امور خارجه به قلب اروپا، یک ایستگاه مهم دیگر هم داشت، ایستگاهی که شاید در هجوم ناتمام انواع خبرهای و شرایط بحرانی چندان قابل تأمل به نظر نرسد اما نگاهی متفاوت به آن اهمیتش را نشان خواهد داد. عراقچی پس از پایان گفت وگو با تروییکا و مسئول سیاست خارجی اروپا، با سفرای ایران در اروپا دیدار کرد. سفیران ایران در قلب اروپا و با وجود تمام فشارهای موجود، با وزیر امور خارجه دیدار کردند و گرچه عراقچی می‌توانست با گفت‌وگوی تلفنی مواضع جمهوری اسلامی را برای اعلان به آن‌ها اعلام کند اما نشست برگزار شده در میانه حمله نظامی رژیم اسرائیل و فشارهای سیاسی و دیپلماتیک حامیان غربی آن نشان داد که تهران مقهور ایران‌هراسی‌های موجود نشده و مقتدارنه تلاش می‌کند صدای خود را به گوش جهان برساند.