با هدف تحلیل و بررسی چالش های فراروی صنعت ساختمان سازی ناگزیرم بخشی از سخنان استاد معماری ایران و بین المللی سرکار خانم "سروناز شریفی" را که در اولین رویداد همایش باشگاه سازندگان و تولیدکنندگان ساختمان در شمال- مازندران ایراد کردند نقل کنم که گفت اکنون صنعت ساختمان سازی برنامه، شیوه نامه و راهبرد روشنی ندارد و هنوز هیچ ارگان و یا نهاد و وزارتخانه ای در فکر آن نیست که آن را ساماندهی کند و خط مشی کلی برای آن ترسیم نماید و این امر شاید در نظر اول کم اهمیت باشد ولی در اصل تعیین کننده آینده ساخت و ساز، زیرساخت های گردشگری و توسعه پایدار زمین های ارزشمند و تکرار نشدنی مازندران خواهد بود زیرا بقای هتل ها ، مجموعه های اقامتی و هتل آپارتمانی که زیرساخت اصلی صنعت اول آینده در دنیا یعنی گردشگری هستند منوط به آموزش ، ایجاد شغل و درآمد دائمی برای نیروهای انسانی در رشته های مختلف هتلداری و خدمات اقامتی و هتلینگ می باشد.

این استاد معماری ایران در بخش دیگری یادآور شد در کشورهایی که نام برده شده چند مدل ساخت و ساز وجود دارد یکی این که یک مجموعه مسکونی با امکانات خود و مشخص بودن کارکرد آن یک مدل دیگر احداث ساختمان ها یا برجها به صورت دوقلو یا به صورت کاربرد ترکیبی که یکی کاربری مسکونی دارد و دیگری کاملا کاربری هتلینگ و خدمات برای اقامت کوتاه مدت پیش بینی شده و یک مدل دیگر مجموعه های که برای مسکونی دائمی نبوده ولی برای اقامت های فصلی دراز مدت و موقت و یا اصطلاحا خوش نشین و یا آپارتمان ویلا با پیش بینی خدمات هتلینگ ، گردشگری سلامت و تفریحی طراحی می شود.

شریفی معتقد است تا موقعی که توجیه فنی اقتصادی( F.S ) و حتی توجیه فرهنگی اجتماعی پروژه و به ویژه نرخ بازگشت سرمایه( R.O.I) آن مشخص نشده باشد نباید دست به طراحی برد زیرا فاکتورهای توجیه طرح است که حتی محدوده انتخاب مواد و مصالح نازک کاری را که می توان به کاربرد مشخص می کند چه رسد به میزان متراژ و طبقات و باید این امر در کشور به یک فرهنگ مهندسی تبدیل و نهادینه شود و کارفرما و طراح بداند که( F.S ) و ( R.O.I) پروژه بر سلیقه کارفرما، سرمایه گذار و طراح مقدم است و خط مشی پروژه و یا مگاپروژه را مشخص و تبیین می کند.

با این توصیف - می توان از بی در و پیکر بودن سیاست گذاری، سبک ساخت و ساز، بلندپروازی های بی دلیل در سرمایه گذاری و بلندمرتبه سازی وعدم دقت دست اندرکاران صنعت ساختمان در مازندران به جنبه های اقتصادی ، اجتماعی پی برد و نداشتن آینده پژوهانه طرحها و دغدغه های زیست محیطی از اسراف در مصرف مصالح گرفته تا نادیده گرفتن ارزان بودن حامل های انرژی را اشاره کرد.

در زمان حاضر در خیلی از پروژه ها آینده نگری، کلان نگری و منافع ملی لحاظ نمی گردد به عبارتی سرمایه گذاران، مشاوردهندگان، سازندگان و طراحان همگی در قبال مصرف کردن مصالح و منابع طبیعی ملی، صرف وقت ، نقدینگی ، انرژی و حتی خطرات جانی برای نیروی انسانی در پروژه ها مسئول هستند زیرا باید چیزی را بسازیم که حداقل در چند دهه آینده دارای بازدهی لازم داشته باشد و بتواند چند برابر صرف وقت و هزینه برای جامعه و کشور مفید باشد و خلق ارزش مادی و معنوی نماید.

جدا از اینکه امروز مشتری بابت آن پول می دهد و آن را بعنوان یک کالای سرمایه ای یا لوکس می خرد و شاهد هستیم که بسیاری از این فضاهای ساخته شده حتی سالی بیست روز هم مفید بهره برداری نمی گردد. یک فاجعه و یک چرخه معیوب بوده و ما را به سمت توسعه متوازن و پایدار سوق نمی دهد و منجر به مولدسازی ، ارتقا کیفیت زندگی جامعه ، استعدادیابی ، همدلی ، هم افزایی و کم کردن شکاف طبقاتی در جامعه نمی گردد و نمیتواند چرخهای زنگ زده قطار صنعت گردشگری که در آینده می تواند نجات بخش و راهگشا باشد را به حرکت درآورد.

در نهایت به جامعه بزرگ و پرتوان جامعه مهندسی که پتانسیل جذب سرمایه های خرد و کلان را دارد توصیه می گردد که می بایست با تکیه بر مدیریت دانش ، نوآوری ، اهمیت به مهندسی ارزش، آینده پژوهی و با نگاه و رویکرد آمایش سرزمینی از خیلی موارد غافل نشد، فقط امروز را نبینیم و براساس توجیه فنی و اقتصادی و زیست محیطی همانگونه که ما رفتار پیشینیان دانای خود را می ستاییم ، آیندگان را به تحسین خود واداریم.

نتیجه یا راهکار :

۱ - ساماندهی و الزام آور کردن مطالعات فنی و اقتصادی طرحهای بزرگ که صدور مجوز موافقت اصولی و پروانه ساخت توسط سازمان همیاری ، میراث فرهنگی و گردشگری ، شهرداری و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی منوط به تایید و اصلاح آن در کارگروه تخصصی مربوطه باشد .

۲ - گنجاندن دروس اقتصاد مهندسی ، آینده پژوهی ، مهندسی ارزش در رشته های مختلف معماری و عمران به صورت تفصیلی در دانشگاه های هنر معماری و مهندسی کشور و مقررات ملی ساختمان و نیز آیین نامه های سازمان نظام مهندسی

۳ - سوق دادن اداره کار و رفاه اجتماعی ، دانشگاه های علمی کاربردی ، مراکز فنی حرفه ای ، هنرستان های آموزش و پرورش دوره متوسطه و موسسات آموزشی و کاریابی به برگزاری دوره های کوتاه مدت و میان مدت و تربیت نیروی انسانی حرفه ای برای هتلداری ، نگهداری ، بهره برداری و ارائه خدمات به مجموعه های مسکونی ، اقامتی و ترکیبی

۴ - عقد تفاهمنامه ، فراهم آوردن ورود و انتقال دانش توسط شرکت های بزرگ ، با تجربه و دارای استاندارد جهانی به منطقه مازندران توسط استاندار محترم با ایجاد تفکر نو و نگرش نوین جهت سربلندی در مقابل ارائه خدمات به گردشگران خارجی به جهت پتانسیل فرهنگ غنی ، وجود نیروهای مستعد آموزش پذیر ، خونگرم و با روابط عمومی بالا

۵ - تکیه بر نوآوری و راهبردهای خلاقانه برای خودگردان نمودن مجموعه های مسکونی و اقامتی در کنار مجموعه های گردشگری و تفریحی توریستی به صورت ترکیبی در راستای کم کردن هزینه های نگهداری و بهره برداری ایجاد درآمد و حمایت از مراکز هتلینگ پایان جذب نیروی کار فصلی و موقت در مناطق توریستی و ایجاد امنیت شغلی برای نیروهای آموزش دیده خدمات گردشگری به صورت ثابت و غیرفصلی در طول سال

۶- راه اندازی صندوق های هوشمند سرمایه گذاری زمین ، مسکن و هتل سازی در راستای اتصال ظرفیت ها مختلف صنعت ساختمان به صورت شبکه ای و چند جانبه ، شفاف سازی ، تسریع و تسهیل در جذب سرمایه های قابل توجه داخلی و خارجی بخش خصوصی با مشارکت بانک های تخصصی در جایگاه تضمین کننده طرح ها

** قائم مقام سازمان توسعه و سرمایه گذاری دانش بینان موسسه کمال الملک