دیپلماسی ایرانی: اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست هفتگی خود با خبرنگاران به پرسش‌های آنان پاسخ گفت.
بقایی در پاسخ به پرسش دیپلماسی ایرانی درباره اختلاف نظر میان دولت امریکا و رژیم صهیونیستی راجع به موضوع هسته ای ایران را چقدر جدی می گیرد، گفت: «آن چیزی که می شود با اطمینان درباره آن صحبت کرد این است که اگر اختلافی هم وجود دارد نحوه اعمال فشار بر ملت ایران است نه غیر از آن. و گرنه این که هر دو طرف در بیان و عمل درصدد ضربه زدن به جمهوری اسلامی ایران هستند تردیدی نیست. آنچه از اختلافات ما می شنویم همیشه بعدا روشن شده که نوعی تقسیم کار میان آنها برای فشار بر ملت ایران بوده است. برای همین ما همیشه در هر تعاملی با امریکا این رفتارهای همیشگی امریکا و اسرائیل را در نظر داشته ایم.»
وی در پاسخ به پرسش دیگر دیپلماسی ایرانی که گفته می‌شود احتمال دیداری میان عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس انرژی اتمی در قاهره به میزبانی وزیر امور خارجه مصر وجود دارد، گفت: «ما هیچ برنامه‌ای برای چنین دیدار سه‌جانبه‌ای نداشته‌ایم. البته آقای گروسی، مدیرکل آژانس انرژی اتمی از طریق وزیر امور خارجه مصر اصرار دارد چنین جلسه‌ای برگزار شود.»
وی در مورد انتشار مغرضانه گزارش آژانس اتمی علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و اقدام متقابل ایران، افزود: این روش‌ها به نتیجه نمی‌رسد، آزموده را آزمودن خطاست. مدتهاست برخی کشورهای غربی برای پیشبرد اهداف سیاسی از سازمان‌های بین المللی سوءاستفاده می‌کنند. این یک‌سند نامیمون شده و فقط هم منحصر به آژانس نیست. محتوای گزارش آژانس تکراری است. این گزارش تحت نفوذ کشورهای غربی تهیه شده است. این برای آژانس زیبنده نیست. آگاه هستیم که شخص مدیرکل و آژانس مکرر تحت اعمال فشار بوده‌اند. ایران با دقت کنش‌های طرف‌های غربی که از سوی آژانس صورت می‌گیرد در حوزه هسته‌ای را رصد و به نحو مقتضی و متناسب گام‌های خود را تنظیم می‌کند. همیشه توصیه کرده‌ایم کشورهای آژانس از استفاده ابزاری این نهاد برای تأثیرگذاری در همکاری‌های دوجانبه ایران و آژانس خودداری کنند. در نوامبر ۲۰۲۴ این کشورها بدون توجه به سفر گروسی به تهران قطعنامه‌ای را پیشنهاد کردند ولی این قطعنامه اهداف آنها را محقق نکرد و ایران واکنش‌هایی را اتخاذ کرد. به عنوان عضو مسئول معاهده عدم اشاعه و آژانس فعالیت‌های صلح‌آمیز خود را همواره با آژانس هماهنگ کردیم و آژانس از نظارت بر فعالیت‌های ما برخوردار بوده است. لغو انتصاب چند نفر محدود که بر اساس ماده ۹ پادمان جامع انجام شده بزرگ‌نمایی کرده و فعالیت ۱۳۵ بازرس را ذکر نکنید نشانگر آن است که رویکرد جهت دار و مغرضانه است. گام‌های خود را با توجه به تحرکات بعدی کشورهای اثرگذار در آژانس تنظیم خواهیم کرد. مایل نیستیم که همکاری‌های ما با آژانس تحت تأثیر چنین تحرکاتی قرار بگیرد ولی گاهی اوقات ناچار هستیم اقدامات خود را انجام دهیم.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به پرسشی درباره نامه ای که از جانب امریکا توسط طرف عمانی به ایران انتقال یافته است، گفت: «دریافت نامه به معنای پذیرش آن نیست. ما اولین متن مکتوب را به هیأت امریکایی ارائه دادیم. قاعدتاً هر متنی باید بررسی شود و متناسب با آن پاسخ مناسب داده شود. شما را به پیام وزیر امور خارجه ارجاع می‌دهم، آقای عراقچی اعلام کردند که بر اساس اصول و منافع ملت ایران پاسخ مقتضی را خواهیم داد. هیچ متنی که متضمن خواسته های رادیکال و حداکثری باشد و حقوق و منافع حقه مردم ایران را نادیده بگیرد قطعا با واکنش مثبت مواجه نخواهد شد. انتظار همه این است که هر متنی که تبادل می شود ماحصل یا بازتاب بحث هایی باشد که در پنج دور مذاکرات انجام شده است. این مواردی است که در هر تفاهمی باید گنجانده شود. دستورالعمل ها و چارچوب هایی که داشتیم مبنایی برای پاسخ به هر متن پیشنهادی خواهد بود.»
وی در پاسخ به پرسشی درباره تقاضای دائمی طرف امریکایی برسر توقف غنی‌سازی در مقابل رفع تحریم‌ها و این که چقدر بر سر تحریم‌ها گفت‌وگو شده و طرف امریکایی تا چه اندازه به این موضوع پرداخته است، گفت: «درباره رفع تحریم ها ما همیشه و در هر گفت وگویی درباره رفع تحریم ها صحبت کرده ایم و آن را به عنوان یک مطالبه همیشگی خود مطرح کرده ایم. موضوع خیلی روشن است، اگر مساله نبود تسلیحات هسته‌ای است این مقصود حاصل است. ما چون به برنامه هسته‌ای خود مطمئن هستیم و همیشه گفته‌ایم به سمت مسائل تسلیحاتی نخواهیم رفت روشن است که برنامه هسته‌ای ما کاملا صلح‌آمیز است. آنچه برای ما مهم است اطمینان از خاتمه تحریم‌هایی است که در این چند دهه علیه ملت ایران اعمال شده است. و متاسفانه دولت امریکا درباره این موضوع تا کنون مشخص‌سازی نکرده است. ما باید بدانیم که تحریم ها به چه شکل لغو خواهند شد و ما باید بتوانیم به سادگی با طرف های خارجی مراودات بانکی و اقتصادی داشته باشیم.»
بقایی در پاسخ به پرسش دیگری درباره تلاش کنگره امریکا برای دائمی کردن تحریم‌های ایران گفت: «این رفتار اتفاقا خود نشانه روشنی از رفتارهای متضاد و دوگانه طرف امریکایی است. ما از یک طرف شاهدیم که دولت امریکا دائما بر رویکرد دیپلماتیک و تفاهم تاکید می کند اما از سوی دیگر رفع تحریم ها را جدی نمی گیرند و برعکس تحریم های جدید اعمال می کنند. ما نمی توانیم بپذیریم که دولت و کنگره امریکا هر کدام مسیر خود را می روند. ما همه آنها را در یک کلیت می بینیم و هر گونه اعمال تحریم را به عنوان یک حرکت غیر اعتمادساز می بینیم.»
وی در مورد اقدام نهادهای اطلاعاتی فنلاند علیه ایران گفت: «این برای ما عجیب بود که فنلاند به عنوان کشوری که با آن رابطه معقولی داشتیم هیچ وقت چنین مواردی را از آنها نشنیده بودیم و متاسفیم. با حسن نیت تمام با این موضوع برخورد کردیم. سفیر آنها احضار شد.»
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره سفر وزیر امور خارجه کشورمان به مصر و اینکه دستورالعمل این سفر چه خواهد بود، گفت: «سفر به مصر یک سفر دوجانبه است. در این یک سال و نیم اخیر دیدارها و رایزنی های جمهوری اسلامی ایران در سطح عالی‌رتبه با مصر هم در سطح روسای جمهور و هم در سطح وزرای امور خارجه دنبال شده است. ما مصمیم که سیاست گسترش روابط همسایگی و منطقه ای را با جدیت پیش ببریم. انتظار می رود که در این دیدار درباره موضوعات غزه و چگونگی حمایت از مردم فلسطین صحبت شود. همچنین درباره منطقه عاری از سلاح هسته‌ای نیز صحبت خواهد شد. این طرح طرحی است که توسط ایران و مصر مطرح شده و همیشه با جدیت دنبال شده است. در حال حاضر رژیم صهیونیستی تنها رژیم برخوردار از سلاح هسته‌ای است و باید حتما کشورهای خاورمیانه موضوع خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای را با جدیت دنبال کنند.»
وی در پاسخ به پرسش دیگری درباره این که آیا احتمال دارد در سفر آقای عراقچی به مصر موضوع بازگشایی سفارت‌خانه‌ها مطرح و اقدامی در این زمینه انجام شود گفت: «درباره موضوع روابط دوجانبه یکی از موضوعات دستورکار است. ایران و مصر دو کشور تمدنی منطقه و جهان اسلام در بسیاری از مسائل بین المللی از جمله درباره فلسطین موضع مشترک دارند. روندی که از حدود دو سال پیش آغاز شده است این روند به صورت مستمر ادامه پیدا کرده و ما امیدواریم با ادامه این گفت وگوها این روند به نتایج خوبی منتج شود. در جریان سفر امروز وزیر امور خارجه کشورمان به مصر، ایشان هم با وزیر امور خارجه مصر و هم رئیس جمهوری مصر دیدار خواهد داشت.»
وی در پاسخ به پرسش دیگری درباره پاسخ ایران به اقداماتی که اروپا تهدید کرده است علیه ایران اعمال می کند، از جمله مکانیسم ماشه، گفت: «با توجه به تحرکات طرف‌های مقابل ما سناریوهایی را پیش‌بینی کردیم و در زمان مقتضی مطابق با اقدامات طرف مقابل، گام‌هایی را برخواهیم داشت. طرف مقابل خیلی شفاف اطلاع دارد که اگر به سازوکارهای غیرسازنده متوسل شوند ایران هم از گزینه‌های متقابل با آن برخوردار است.»
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره گزارش آژانس و تأثیر آن بر روابط ایران با کشورها گفت: «این بستگی به نیت طرف‌های مقابل دارد. گزارش آژانس صرفاً گزارش نیست و بر اساس دستورالعمل و فشار سه کشور اروپایی و طرف‌های عضو در شورای حکام به آژانس، تهیه شده است. نفس تولید این گزارش اقدام سیاسی و غیرسازنده بوده و اینکه از این گزارش سوءاستفاده بعدی کنند، بستگی به تصمیم طرف مقابل دارد اما حتماً با واکنش جمهوری اسلامی ایران مواجه خواهد شد.»
وی درباره اینکه آیا باید منتظر دور ششم مذاکرات باشیم و آیا قرار است مذاکرات به صورت مکتوب ادامه یابد، گفت: «اینها باید با هماهنگی با طرف عمانی تصمیم گیری شود که روند به چه شکل خواهد بود.»
بقایی در پاسخ به سؤالی درباره رویکرد غیرسازنده اروپایی‌ها و طرح ادعاها در خصوص دخالت ایران در منازعه اوکراین و اینکه به نظر می‌رسد که اروپا شمشیر را علیه ایران از رو بسته است، اظهار داشت: «فکر نمی‌کنم چیز جدیدی در خصوص اتهامات مربوط به مداخله ایران در منازعه اوکراین باشد. صراحتاً چنین اتهاماتی را رد کردیم و هیچ سند و مدرکی مبنی بر مشارکت ایران در این منازعه وجود ندارد. اگر مبنای این اتهامات این باشد که ما روابط خوب و حسنه با روسیه داریم. منطقی نیست. با خیلی کشورها رابطه خوبی داریم و روابط با روسیه که بعد از انعقاد معاهده مشارکت راهبردی روابط ارتقا یافته و روابط علیه هیچ کشور ثالثی نیست و این روابط ادامه خواهد یافت.»
بقایی درباره سفر رئیس مجلس کشورمان به برزیل و دو کشور دیگر امریکای لاتین، ونزوئلا و کوبا، نیز گفت: «ما همیشه به هر گونه همکاری پارلمانی اهمیت داده ایم و آن را اقدامی پیشبرنده در حوزه دیپلماسی می‌دانیم. سفر به کشورهای عضو بریکس نیز این اهمیت را افزایش می دهد و تقویت روابط کشورهای عضو بریکس را سبب خواهد شد.»
وی تاکید کرد، ما در رابطه با هر دو کشور ونزوئلا و کوبا روابط بسیار خوبی داریم و درباره بسیاری از موضوعات بین المللی هم نظر هستیم. بنابراین فرصتی است برای گسترش روابط دوجانبه و بررسی روابط چند جانبه.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به پرسشی درباره این که گفته می‌شود دولت امریکا دستور به توقف اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران داده است، گفت: «آنچه برای ما روشن است موضوع خاتمه تحریم ها یک عنصر اساسی و بنیادین در هر گونه تفاهمی با امریکا خواهد بود و قطعا هیچ توافقی شکل نخواهد گرفت مگر این که تک تک تحریم ها که هر شهروند ایرانی را مورد آزار قرار داده است، لغو شود. ما تا الآن در این زمینه آنچه باید ببینیم ندیدیم جز تکرار اتفاقات گذشته. بنابراین این موضوع برای ما خیلی مهم است. ما زیاد نمی توانیم به منابع رسانه ای اعتماد کنیم. آنچه مهم است ما باید در عمل ببینیم که واقعا تغییری در رویکرد امریکا رخ داده یا خیر که تا کنون تغییری رخ نداده است.»
وی در پاسخ به پرسش دیگری درباره ایده کنسرسیوم مطرح شده در مذاکرات هسته ای میان ایران و امریکا گفت: «کنسرسیوم ایده جدیدی نیست. از چند دهه قبل مطرح بوده و در هفته های اخیر هم در رسانه ها مطرح شده است. بنابراین از این حیث شما طبیعی است که درباره این موضوع از طرف های مذاکراتی نیز مطلبی در این زمینه بشنوید. آن چیزی که مهم است این است ایده کنسرسیوم به هیچ عنوان نمی تواند جایگزین غنی سازی در داخل ایران شود. اگر طرف هایی با نیت ایجاد یک روند اشتراکی برای تهیه سوخت مورد نیاز رآکتورهای هسته ای چنین ابتکاراتی را مطرح می کنند ما هم استقبال می کنیم. بسیاری از کشورها در منطقه به دنبال تامین سوخت مورد نیاز رآکتورهای خود برای تامین انرژی برق هستند و ما هم استقبال می کنیم که در چنین کنسرسیومی عضویت داشته باشیم. اما چنین ابتکاری هیچ گاه نمی تواند جایگزین غنی سازی اوارنیوم در داخل ایران شود.»
بقایی در پاسخ به پرسشی درباره انتخاب سفیر جدید ایران در آذربایجان نیز گفت: «روند انتخاب سفیر جدید ایران در جمهوری آذربایجان طی شده و فرد انتخاب شده از دیپلمات های مجرب در حوزه اوراسیاست که به موقع درباره آن اطلاع رسانی خواهد شد.»
وی تاکید کرد، حوزه آسیای مرکزی و قفقاز همواره همیشه برای جمهوری اسلامی ایران مهم بوده و به آن اهمیت ویژه‌ای داده است.
سخنگوی وزارت خارجه در مورد انتخاب ایران بین جنگ و پذیرش توقف غنی‌سازی افزود: «چنین معادله‌ای را هیچ وقت نپذیرفته و نخواهیم پذیرفت. حتماً ایران به عنوان یک کشور مستقل که در این نیم قرن با اتکا بر تجارب دو سه قرن اخیر یاد گرفته چگونه از منافع و ملت خود دفاع و چگونه در برابر زیاده‌خواهی و تعرض و تهدید دیگران مقاومت کند؛ ما حتماً راه‌های حفاظت از ملت و منافع خود را به خوبی می‌دانیم و بنا بر تحولات و به فراخور اتفاقاتی که ممکن است بیفتد حتماً گزینه‌های جدی و کارآمد خود را داریم و از آن استفاده خواهیم کرد.»
بقایی در مورد تأثیر گزارش آژانس بر روند مذاکرات ایران اظهار کرد: «این بستگی دارد که نیت طرف‌های مقابل چه باشد. گزارش آژانس را صرفاً برای آژانس نمی‌بینیم، متأسفانه این گزارش بر اساس فشارهای ۳ کشور اروپایی بر برخی طرف‌های عضو در شورای حکام است که تهیه شده است. نفس تولید این گزارش یک اقدام سیاسی و غیرسازنده بوده است و اینکه بخواهند در ادامه از این گزارش سوءاستفاده کنند حتماً با واکنش ایران مواجه خواهد شد.»