به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، در دنیای امروز، اقتصاد دیجیتال نه‌تنها یک روند تازه نیست، بلکه به قلب تپنده‌ی رشد اقتصادی کشورها بدل شده است. دیگر این زیرساخت‌های سنتی، کارخانه‌های عظیم و منابع طبیعی نیستند که لزوما قدرت اقتصادی یک کشور را تعیین می‌کنند، بلکه توانایی بهره‌گیری از داده، فناوری و هوشمندی دیجیتال است که مرزهای قدرت اقتصادی را بازتعریف کرده‌اند.

اقتصاد دیجیتال یعنی ارزش‌آفرینی بر پایه‌ی نوآوری، اتصال، و تحلیل. کشوری که امروز در توسعه زیرساخت‌های ارتباطی، بسترهای داده‌محور و تربیت نیروی متخصص دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کند، در عمل مسیر فردای خود را رقم می‌زند.

این اقتصاد، جهانی‌ست بی‌مرز؛ جایی که شرکت‌های دیجیتال آمریکایی در بازارهای آسیایی خدمات می‌دهند و استارتاپ‌های چینی در اروپا، سامانه‌های مالی را دگرگون می‌سازند.

در این منظومه‌ی جدید، کشورهایی چون آمریکا، چین، ژاپن، آلمان و انگلیس نه‌تنها پیشتاز سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین هستند، بلکه با خلق ارزش از دل اطلاعات، هوش مصنوعی، پلتفرم‌های ابری و خدمات دیجیتال، به درآمدهایی دست یافته‌اند که حتی با درآمد منابع نفتی بسیاری از کشورها قابل مقایسه نیست.

اقتصاد دیجیتال امروز نه در حاشیه‌ی اقتصاد جهانی، بلکه در مرکز آن ایستاده است و هر کشوری که در این مسیر عقب بماند، فردای اقتصادی‌اش را به دیگران واگذار خواهد کرد.

 آمریکا؛ فرمانروای جهان دیجیتال 

بر اساس داده‌های بانک جهانی و گزارش ۲۰۲۴ مجمع جهانی اقتصاد دیجیتال، ارزش اقتصاد دیجیتال ایالات متحده به بیش از ۲.۵ تریلیون دلار رسیده است. این کشور با درآمد سالانه‌ای بالغ بر ۱.۲ تریلیون دلار از فناوری‌های دیجیتال، در صدر فهرست اقتصادهای دیجیتال جهان قرار دارد.

شرکت‌هایی نظیر گوگل، اپل، آمازون، مایکروسافت و متا، ستون‌های اصلی این ساختار عظیم هستند که با تمرکز بر خدمات ابری، هوش مصنوعی، تجارت الکترونیک و پردازش کلان‌داده‌ها، بازارهای جهانی را درنوردیده‌اند.

چین؛ اژدهایی در حال جهش دیجیتال 

چین نیز با سرعتی خیره‌کننده به رقیبی جدی برای آمریکا بدل شده است. اقتصاد دیجیتال این کشور در سال گذشته به حدود ۱.۸ تریلیون دلار ارزش رسید و درآمد سالانه آن از حوزه‌های دیجیتال بالغ بر ۹۰۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

پلتفرم‌هایی مانند علی‌بابا، تنسنت و شرکت‌های فین‌تک چینی، در کنار سرمایه‌گذاری عظیم دولتی در زیرساخت‌های فناوری، نقش کلیدی در این رشد ایفا کرده‌اند.

ژاپن؛ هم‌زیستی سنت و نوآوری 

ژاپن با حفظ بنیان‌های صنعتی خود، موفق به ادغام فناوری‌های دیجیتال با تولید شده است. اقتصاد دیجیتال این کشور ارزشی بالغ بر ۱.۲ تریلیون دلار دارد و سالانه ۶۰۰ میلیارد دلار درآمد دیجیتال کسب می‌کند.

ژاپن به‌ویژه در زمینه‌ی رباتیک، هوش مصنوعی، و اینترنت اشیاء پیشگام است.

آلمان؛ صنعتی‌ترین اقتصاد دیجیتال اروپا 

آلمان با تکیه بر صنایع فناورانه و تحول دیجیتال در صنعت خودرو، ارزش اقتصاد دیجیتال خود را به ۹۰۰ میلیارد دلار رسانده و درآمدی حدود ۴۵۰ میلیارد دلار در سال دارد. این کشور در تبدیل کارخانه‌های سنتی به کارخانه‌های هوشمند (Industry 4.0)  پیشتاز است.

انگلیس؛ قدرت خدمات مالی دیجیتال 

نگلیس با تمرکز بر فناوری‌های مالی، تجارت الکترونیک و داده‌کاوی، اقتصاد دیجیتالی به ارزش ۸۵۰ میلیارد دلار و درآمد سالانه‌ای معادل ۴۲۰ میلیارد دلار دارد. لندن به‌عنوان یکی از قطب‌های جهانی فین‌تک شناخته می‌شود.

اقتصاد دیجیتال؛ درآمدی فراتر از نفت، فرصتی برای ایران 

در دهه‌های گذشته، نفت طلای سیاه لقب گرفته بود و جایگاه نخست را در میان منابع ثروت‌آفرین کشورها داشت. اما امروز، این جایگاه را داده‌ها و فناوری اطلاعات از آن خود کرده‌اند. اقتصاد دیجیتال نه‌تنها روند تازه‌ای در توسعه اقتصادی جهان نیست، بلکه موتور محرکه‌ی بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته برای خلق ثروت پایدار و فزاینده شده است.

بر اساس آمارهای رسمی از وزارت نفت ایران، درآمد نفتی کشور در سال‌های اخیر بین ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار بوده است. با وجود اینکه این رقم برای بودجه کشور اهمیت دارد اما در مقایسه با درآمدهای دیجیتال کشورهای یادشده، فاصله‌ای چشمگیر دارد.

برای درک ابعاد واقعی اقتصاد دیجیتال، کافی‌ست تنها یک مقایسه ساده انجام دهیم.

در حالی‌که ایران در بهترین سال‌های صادراتی خود حدود ۵۰ میلیارد دلار از فروش نفت درآمد کسب کرده، اقتصاد دیجیتال آمریکا تنها در یک سال بیش از بیست برابر این رقم یعنی حدود ۱.۲ تریلیون دلار درآمدزایی داشته است.

چین، دومین اقتصاد دیجیتال جهان، سالانه ۹۰۰ میلیارد دلار از این حوزه درآمد دارد؛ رقمی که بیش از پانزده برابر درآمد نفتی ایران است.

ژاپن نیز با درآمدی معادل ۶۰۰ میلیارد دلار، دقیقاً ده برابر نفت ایران از فناوری پول درمی‌آورد.

حتی آلمان و انگلیس، با اقتصادی کوچک‌تر از دو ابرقدرت اول، از اقتصاد دیجیتال خود سالانه بین ۴۲۰ تا ۴۵۰ میلیارد دلار درآمد دارند؛ یعنی هر دو کشور، حدود ۸ برابر بیش از کل صادرات نفتی ایران از دنیای صفر و یک‌ها پول درمی‌آورند.

از اقتصاد نفتی تا اقتصاد هوشمند 

تصویر کلی شاید در نگاه نخست ناامیدکننده باشد؛ اختلاف چند صد میلیارد دلاری میان درآمد دیجیتال قدرت‌های جهان و درآمد نفتی ایران، شکافی است که به‌سادگی پُر نمی‌شود. اما ایران در نقطه‌ای ایستاده که اگر چشم‌انداز آینده را درست ببیند، می‌تواند نه‌تنها از این عقب‌ماندگی عبور کند، بلکه در منطقه به بازیگری جدی در اقتصاد دیجیتال تبدیل شود.

سرمایه‌ واقعی در ذهن جوانان ایرانی 

با جمعیتی جوان، تحصیل‌کرده و دیجیتال‌محور، ایران یک دارایی استراتژیک دارد که بسیاری از کشورهای نفت‌خیز از آن بی‌بهره‌اند.

بیش از ۸۰ درصد مردم به اینترنت متصل‌اند، صدها استارتاپ در حوزه‌های مختلف در حال فعالیت‌اند، و دانشگاه‌هایی در کشور وجود دارند که می‌توانند نیروهای متخصص جهانی تربیت کنند.

پلتفرم‌ها و صدها شرکت دانش‌بنیان دیگر، ثابت کرده‌اند که تقاضا، توان، و بازار در کشور وجود دارد.

اقتصاد دیجیتال ابزاری برای تحول همه صنایع 

اقتصاد دیجیتال تنها یک حوزه برای استارتاپ‌ها و خدمات آنلاین نیست؛ بلکه موتور تحول تمام بخش‌های سنتی اقتصاد است.

نفت و گاز 

فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و کلان‌داده‌ها می‌توانند در پالایشگاه‌ها، خطوط انتقال و اکتشاف میادین نفتی به کار گرفته شوند تا بهره‌وری افزایش یابد، هدررفت کاهش پیدا کند و حتی خطرات زیست‌محیطی مدیریت شود.

اکنون در جهان، شرکت‌های بزرگ انرژی از سیستم‌های دیجیتال برای پیش‌بینی قیمت، ریسک عملیاتی و مدیریت انرژی استفاده می‌کنند.

فولاد و صنایع سنگین 

در صنعت فولاد، که از انرژی‌برترین بخش‌های اقتصاد ایران است، دیجیتالی‌سازی می‌تواند نقش مهمی در مدیریت مصرف انرژی، خودکارسازی خطوط تولید، نگهداری پیشگیرانه تجهیزات، و ردیابی لحظه‌ای مواد اولیه ایفا کند.

کشورهایی چون آلمان و کره جنوبی، با هوشمندسازی کارخانه‌های خود، تا ۳۰ درصد در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرده‌اند.

کشاورزی، لجستیک، سلامت، آموزش 

فراتر از صنایع سنگین، اقتصاد دیجیتال در کشاورزی هوشمند، حمل‌ونقل دیجیتال، سامانه‌های سلامت از راه دور، و آموزش مجازی می‌تواند نه‌تنها کیفیت خدمات را بالا ببرد بلکه عدالت دسترسی را نیز تضمین کند.

اقتصاد دیجیتال، دیگر حاشیه‌نشین اقتصاد جهانی نیست؛ در قلب آن ایستاده و موتور محرک رشد کشورها شده است. ایران، با سرمایه‌ای به‌نام نیروی انسانی جوان و اکوسیستم فناوری رو‌به‌رشد، می‌تواند در این مسیر عقب‌ماندگی را جبران و حتی به جایگاهی پیشرو دست یابد. اگر امروز تصمیم بگیریم، فردای اقتصاد ایران را نه نفت، بلکه نوآوری و هوشمندی رقم خواهد زد.