به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا، تخم‌مرغ تا چندی پیش یکی از ارزان‌ترین، مغذی‌ترین و در دسترس‌ترین منابع پروتئین برای تمام اقشار جامعه به شمار می‌رفت ، با افزایش قیمت گوشت این محصول جایگزین مهمی در سفره‌های ایرانی شد اما امروز افزایش بی‌سابقه قیمت تخم‌مرغ آن را از یک کالای روزمره به یک خاطره گران‌قیمت تبدیل کرده است؛ زنگ خطری جدی برای سفره خانوارهای کم‌درآمد.
بر اساس آمار قیمت یک شانه ۳۰ عددی تخم‌مرغ در دوم خرداد ۱۴۰۲ حدود ۵۸ هزار تومان بود. این رقم در دوم خرداد ۱۴۰۳ به ۸۹ هزار تومان و در دوم خرداد ۱۴۰۴ به ۱۵۵ هزار تومان رسید یعنی طی دو سال قیمت تخم‌مرغ ۲.۵ برابر شده و افزایش ۱۶۷ درصدی را تجربه کرده است.
آیا درآمد مردم نیز متناسب با این رشد قیمت افزایش یافته؟
یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای سنجش فشار اقتصادی، مقایسه رشد قیمت اقلام اساسی با افزایش حقوق کارگران است. طبق آمار رسمی دستمزد کارگران در این سه سال تنها حدود ۴۵ درصد افزایش داشته است در حالی‌که قیمت تخم‌مرغ ۱۶۷ درصد رشد کرده است.این تفاوت فاحش نشان‌دهنده کاهش محسوس قدرت خرید مردم است حالا حتی تخم‌مرغ که روزگاری کالایی معمولی و ارزان محسوب می‌شد به کالایی نه‌چندان در دسترس برای بسیاری از خانوارها تبدیل شد به‌ویژه در مناطق محروم، یکی از معدود منابع دریافت پروتئین است که با حذف تدریجی این کالا از سبد مصرفی، نه‌تنها خطر سوءتغذیه بالا می‌رود، بلکه فشار روانی و اجتماعی ناشی از ناتوانی در تهیه حداقل‌ها نیز تشدید می‌شود.
تخم مرغ در سبد حمایتی دولت نیست
یکی از تحولات مهم، اما کمتر دیده‌شده در سیاست‌های اقتصادی سال‌های اخیر، حذف تدریجی تخم‌مرغ از فهرست کالاهای اساسی مشمول حمایت دولتی است این کالا که سال‌ها جزو اقلام استراتژیک و پرمصرف خانوار محسوب می‌شد و حتی در زمان جنگ و بحران‌های ارزی هم سهمی از توزیع تنظیم بازار داشت، حالا دیگر در لیست رسمی کالاهای اولویت‌دار دیده نمی‌شود. دولت دیگر تخم‌مرغ را کالای اساسی تلقی نمی‌کند. در حالی‌که آمار‌های مصرف خانوار خلاف این را نشان می‌دهند.
بر اساس گزارش‌های رسمی، سرانه مصرف تخم‌مرغ در ایران در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۶ کیلوگرم در سال بود اما با افزایش قیمت‌ها و حذف حمایت دولتی، این عدد در سال ۱۴۰۳ به زیر ۱۲ کیلوگرم رسیده است. این یعنی کاهش ۲۵ تا ۳۰ درصدی در مصرف، آن هم برای کالایی که زمانی نجات‌بخش سفره مردم بود.
وقتی حمایت حذف می‌شود؛ قیمت‌ها اوج می‌گیرند
حذف تخم‌مرغ از فهرست کالاهای اساسی تنها به‌معنای یک تصمیم اداری ساده نبود بلکه نقطه عطفی در تغییر وضعیت بازار این محصول پرمصرف به‌شمار می‌آید. تا پیش از این دولت با ابزارهایی همچون تخصیص نهاده‌های دامی با نرخ ترجیحی نظارت بر قیمت‌گذاری ،توزیع در میادین تره‌بار و حمایت‌های زنجیره‌ای از تولیدکننده تا مصرف‌کننده نقش مهمی در کنترل قیمت تخم‌مرغ ایفا می‌کرد.
با خروج این محصول از لیست حمایت‌ها عملاً تخم‌مرغ به کالایی آزاد و تابع مستقیم شرایط بازار تبدیل شد یعنی قیمت آن بیش از پیش تحت تأثیر نوسانات نرخ ارز، قیمت نهاده‌های وارداتی، هزینه‌های حمل‌ونقل و واسطه‌گری در بازار قرار گرفت. در واقع حذف حمایت دولتی تولیدکننده را با افزایش چشمگیر هزینه‌ها مواجه کرد و از سوی دیگر مصرف‌کننده را نیز از چتر حمایتی خارج ساخت.نتیجه این تصمیم در نهایت چیزی جز افزایش قیمت و کاهش قدرت خرید مردم نبود. به بیان دیگر زمانی که کالا از فهرست اقلام اساسی خارج می‌شود حمایت از تولید و مصرف به پایان می‌رسد و قیمت‌ها نیز دیگر سقفی برای افزایش نمی‌شناسند.این مسئله، به‌ویژه برای کالایی مانند تخم‌مرغ که جزو منابع اصلی و مقرون‌به‌صرفه پروتئین حیوانی در خانوارهای کم‌درآمد است پیامدهای جدی به‌دنبال دارد پیامدهایی که نه‌تنها در سفره مردم، بلکه در شاخص‌های سلامت و تغذیه نیز قابل مشاهده است.
تابستان فصل وفور اما قیمت‌ها در مسیر عکس
به گزارش آنا، هرسال در فصل تابستان به دلیل افزایش تولید و کاهش مصرف تخم‌مرغ همواره با ثبات یا کاهش نسبی قیمت این محصول همراه بوده است. در این فصل با توجه به شرایط آب‌وهوایی و افزایش تخم‌گذاری مرغ‌ها، عرضه در بازار بیشتر می‌شود و در غیاب عوامل خارجی انتظار کاهش یا حداقل تثبیت قیمت وجود دارد.با این حال شاهد آن هستیم که روندی معکوس و نگران‌کننده را به دنبال دارد در حالی که باید نشانه‌هایی از کاهش قیمت در بازار تخم‌مرغ مشاهده می‌شد داده‌های میدانی نشان می‌دهند که قیمت شانه‌ای این محصول نه‌تنها کاهشی نبوده بلکه مجدداً روندی افزایشی به خود گرفته است. این رشد قیمت در شرایطی اتفاق افتاده که نه با جهش نرخ ارز مواجه بوده‌ایم نه بحران عرضه و نه افزایش چشمگیری در هزینه تولید.این اتفاق نشان می‌دهد که اثر حذف تخم‌مرغ از سبد کالای اساسی بلافاصله و به‌طور مستقیم بر بازار مصرف نمایان شده است در واقع زمانی که نظارت و حمایت دولتی از زنجیره تأمین و توزیع حذف شود، بازار تابع قواعدی می‌شود که بیش از آن‌که بر منطق تولید و مصرف استوار باشد بر اساس منافع واسطه‌ها و بی‌ثباتی‌های ساختاری عمل می‌کند.
در چنین شرایطی حتی فصل وفور نیز نمی‌تواند مانع افزایش قیمت شود چرا که فقدان سیاست‌های کنترلی اجازه نمی‌دهد مزیت‌های فصلی به نفع مصرف‌کننده عمل کند. به‌عبارت دیگر، بازار تخم‌مرغ در وضعیت کنونی، بیش از آن‌که بازتابی از واقعیت تولید باشد تابع غیاب سیاست‌گذاری حمایتی است.
انتهای پیام/