آبسنگهای مرجانی یا صخرههای مرجانی به عنوان «جنگلهای بارانی دریا» شناخته میشوند و از جمله متنوعترین و ارزشمندترین اکوسیستمهای کره زمین به شمار میروند. تخمین زده میشود که ۲۵ درصد از موجودات دریایی، از جمله بیش از ۴۰۰۰ گونه ماهی، در مقطعی از چرخه زندگی خود به صخرههای مرجانی وابسته هستند.
بیشتر آبسنگهای مرجانی بین ۵ تا ۱۰ هزار سال عمر دارند و بسیاری از آنها صخرههای آبی روی هم انباشته شدهای هستند که میلیونها سال قدمت دارند.
اهمیت صخرههای مرجانی
این صخرههای مرجانی ارزش اکولوژیکی، اقتصادی و فرهنگی فوقالعادهای برای صدها میلیون نفر در سراسر جهان دارند و خدمات زیستمحیطی ارزشمندی از جمله تغذیه، امنیت اقتصادی و محافظت در برابر بلایای طبیعی (حفظ خطوط ساحلی در برابر تخریب ناشی از هجوم مداوم امواج، توفان و سیل) را ارائه میدهند.
تازهترین دادههای برنامه نظارت بر صخرههای مرجانی اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) حاکی از آن است که جهان در میانه چهارمین رنگباختگی انبوه مرجانها قرار دارد و صخرههای مرجانی در حداقل ۸۳ کشور و منطقه در جهان از زمان شروع این رویداد جهانی در ژانویه ۲۰۲۳، در معرض گرمای کافی برای بیرنگ شدن یا سفید شدن (Bleaching) قرار گرفتهاند.
۸۳.۸ درصد از صخرههای مرجانی کره زمین از چهارمین رنگ باختگی انبوه جهانی تاثیر پذیرفتهاند. این اتفاق تاکنون بیسابقه بوده است؛ زیرا این رقم در سومین رنگ باختگی انبوه (۲۰۱۷-۲۰۱۴) ۶۸ درصد، در دومین رویداد در سال ۲۰۱۰، ۳۷ درصد و در رویداد اول در سال ۱۹۹۸، ۲۱ درصد بوده است.
براساس این دادههای جدید در حال حاضر با شدیدترین رنگباختگی انبوه مرجانها در جهان روبهرو هستیم.
آشنایی با صخرههای مرجانی
مرجانهایی که صخرههای مرجانی را تشکیل میدهند موجودات دریایی بیمهره هستند که با نوعی جلبک میکروسکوپی همزیستی میکند که در بین بافتهای صخرهها زندگی میکند. این جلبکها فتوسنتز میکنند و برای صخره اکسیژن، انرژی و مواد مغذی تأمین میکنند. علاوه بر این، رنگهای درخشان مرجانها نیز به خاطر آنها است. در مقابل، مرجانها از این جلبکها محافظت میکنند و برخی مواد مغذی ضروری مانند کربن و نیتروژن را در اختیار آنها قرار میدهند.
سفید شدن صخرههای مرجانی
اگرچه رابطه هم زیستی گفته شده در ظاهر ساده به نظر میرسد؛ اما در واقع بسیار پیچیده است. این رابطه ظریف باعث میشود مرجانها هنگام تغییر شرایط محیطی، مانند افزایش دما، تحت فشار قرار گیرند. این امر فرآیندهای متابولیک [در آنها] را مختل میکند و احتمال ابتلا به بیماری را افزایش میدهد. حتی میتواند باعث سفید شدن مرجانها شود.
این سفید شدن زمانی رخ میدهد که جلبکهای همزیست در نتیجهی فشار گرمایی از سوی پولیپهای مرجانی به بیرون رانده میشوند؛ در نتیجه، مرجانها رنگهای درخشان خود را از دست میدهند و سفید میشوند.
پدیده رنگ باختگی مرجانها پدیدهای است که پیش از این در فواصل زمانی زیاد رخ میداده است؛ اما با افزایش میانگین گرمایش جهانی در پی علت تغییرات اقلیمی، این پدیده افزایش پیدا کرده و در دورههای زمانی نسبتا کوتاهی رخ میدهد. این مسئله باعث میشود فرایند بازسازی برای صخرهها دشوار باشد.
صخرههای مرجانی خلیج فارس
حدود ۱۱۱ گونه مرجانی در خلیج فارس شناسایی شده که ١٠٣ گونه آن در جزایر ایرانی خلیج فارس وجود دارد، از این رو خلیج فارس یکی از زیستگاههای مهم و حایز اهمیت صخرههای مرجانی است.
از آنجا که تغییر اقلیم (Climate change) پدیدهای جهانی است که سراسر کره زمین را تحت تاثیر قرار میدهد و باعث گرمایش جهانی و در نتیجه بالا رفتن سطح دمای دریاها میشود، صخرههای مرجانی موجود در خلیج فارس نیز تحت تاثیر این تغییرات قرار خواهند گرفت و بررسی روشهایی برای کمک به حفظ آنها ضروری خواهد بود.
انتهای پیام/