امروز اول ذیحجه، برابر هفتم خردادماه سالروز ازدواج فرخنده حضرت فاطمه(س) و حضرت علی(ع) است که به عنوان روز ازدواج نامگذاری شده است، این ازدواج به فرمان خداوند، از امتیازاتی است که رسول اکرم(ص) بر آن مباهات می‌کرد. به همین مناسبت روافد الیاسری، مدیر وقف(اوقاف) اسلامی اوسلو، پایتخت نروژ و رئیس سازمان امت بدون مرز اوسلو با ایکنا به گفتوگو نشست تا از مؤلفه‌های سبک زندگی فاطمی و علوی، آیین همسرداری از نگاه اهل بیت(ع)، چالش‌های ازدواج اسلامی و نقش سازمان‌های اسلامی در مقابله با موانع و چالش‌های ازدوج بگوید.
مشروح این گفتوگو در ادامه از نظر می‌گذرد:
ایکنا ـ ابتدا از مهم‌ترین درس‌هایی که از ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) باید گرفت، برایمان بگویید.
ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) صرفاً یک پیوند زناشویی نبود، بلکه رویدادی نورانی و مبتنی بر وحی بود که الگوی کاملی از ازدواج اسلامی با تأکید بر ایمان، مسئولیت‌پذیری و محبت را به بشریت ارائه داد.
اولین درسی که از این ازدواج می‌گیریم این است که ملاک انتخاب همسر تقواست، نه پول یا شهرت.
پیامبر(ص) درباره این ازدواج فرمودند: «اگر علی(ع) آفریده نشده بود، برای فاطمه همتایی نبود.» که بیانگر برابری واقعی دو طرف در دین، عصمت و پاکی است.
همچنین ازدواج حضرت علی(ع) و فاطمه(س) به ما سادگی در زندگی را یاد می‌دهد، این ازدواج با جهیزیه مختصری صورت گرفت و خانه آنان اثاثیه معمولی داشت. با این حال، زندگی آنها مطابق فرموده خداوند متعال، سرشار از قناعت و رضایت بود؛ چنانچه در قرآن می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ: و خداوند عدالت‌پیشگان را دوست دارد». (آیه 42 سوره مائده).
یکی از برجسته‌ترین درس‌های این ازدواج اسلامی، روحیه همکاری خانوادگی بود، چنانکه علی(ع) با تقسیم عادلانه وظایف، بدون تکبر و غرور، در کارهای خانه به فاطمه(س) کمک می‌کرد. زهرا نمونه‌ای از اطاعت و احترام بود. امام علی(ع) درباره او فرمود: «هیچ‌گاه او را ندیدم مگر اینکه نگرانی که در دلم بود، از بین رفت».
ازدواج حضرت علی(ع) و فاطمه(س) نشان دهنده عمق محبت و رحمتی است که خداوند آن را اساس رابطه زناشویی قرار داده است، همانطور که در قرآن می‌فرماید: «وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً: و میان شما مودت و رحمت قرار داد»(آیه 21 سوره روم)
ماجرای اطعام مسکین، یتیم و اسیر در حالی که روزه بودند، اوج اخلاص برای خدا در اعمال فداکارانه آنها را نشان می‌دهد. این آیه درباره آنها نازل شد: «إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا: ما شما را فقط برای خشنودی خدا اطعام می‌کنیم و از شما پاداش و سپاسی نمی‌خواهیم.» (سوره انسان، آیه 9).
در نهایت، این ازدواج نشان‌دهنده عمق محبت و مهربانی است که خداوند آن را اساس رابطه زناشویی قرار داده است، همانطور که در قرآن می‌فرماید: «وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً: و میان شما مودت و رحمت قرار داد» (آیه 21 سوره روم) امام علی(ع) پس از شهادت حضرت زهرا(س)، ایشان را با این جمله توصیف کرد که «تو در اطاعت از خدا برای من کمک بزرگی بودی».
ازدواج علی و فاطمه(سلام الله علیهما) تنها یک داستان تاریخی نیست، بلکه مکتبی از اخلاص، احترام، میانه‌روی و ایمان است که می‌تواند الگویی برای هر زوجی باشد که در پی ساختن خانه‌ای پر برکت با تکیه بر اطاعت و محبت هستند.
ایکنا ـ آیین همسرداری از دیدگاه اهل بیت(ع) به ویژه حضرت علی(ع) و فاطمه(س) را تبیین بفرمایید.
همسرداری در خانه‌های اهل بیت(ع)، تجسم عملی ایمان، اخلاق و همگرایی انسانی بود. این نوع زندگی فقط رابطه‌ای بین یک مرد و یک زن نبود، بلکه پیوندی بناشده بر عشق، مسئولیت‌پذیری و اطاعت از خدا بود.
بارزترین ویژگی این زندگی، مهر، محبت و همدلی بود. حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) با وجود سختی‌ها، زندگی سرشار از تفاهم داشتند و فقر، آرامش خانه را از بین نمی‌برد.
احترام متقابل در میان آنان بدون هیچ جنجال یا بحثی وجود داشت. عمل به مسئولیت‌ها و نقش‌ها به وضوح مشاهده می‌شد؛ زهرا(س) با عشق به امور خانه رسیدگی می‌کرد و امام علی(ع) بدون هیچ شکایت و گله‌ای، بار مسئولیت‌های زندگی بیرونی را بر دوش می‌کشید.
حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) با وجود سختی‌ها، زندگی سرشار از تفاهم داشتند و فقر، آرامش خانه را از بین نمی‌برد. احترام متقابل در میان آنان بدون هیچ جنجال یا بحثی وجود داشت و عمل به مسئولیت‌ها و نقش‌ها به وضوح مشاهده می‌شد
صبر و استقامت در برابر سختی‌ها در این نوع زندگی دیده می‌شد. پول و رفاه شرط خوشبختی آنها نبود، بلکه رضایت و یقین به خدا شرط خوشبختی بود.
آنها با همراهی و مشارکت یکدیگر در تربیت و پرورش ایمان و علم در میان فرزندانشان سهیم بودند. از این خانه، فرزندان پاکی پدید آمدند که پیام حق را به دوش کشیدند و الگوی امت بودند. مهم‌ترین چیزی که زندگی آنها را متمایز می‌کرد، بُعد معنوی بود. آنها ازدواج را راهی برای تقرب به خدا می‌دانستند، نه صرفاً یک قرارداد مادی و دنیوی.
هر لحظه در خانه آنها بازتابی از این فرموده خداوند متعال بود که «وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا: و از نشانه‌های او این است که از جنس خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در کنار آنها آرامش یابید.» (سوره روم، آیه ۲۱) بنابراین، خانه‌های آنها به مدرسه عفت، عدالت و همدلی تبدیل شد که هر کسی که به دنبال ساختن یک خانواده موفق است می‌تواند از آن الهام بگیرد.
ایکنا ـ به نظر شما مهم‌ترین چالش‌های ازدواج اسلامی و خانواده مسلمان در دوران مدرن چیست؟
در دوران مدرن به دلیل شتاب تغییرات اجتماعی و فکری، خانواده‌های مسلمان با چالش‌های پیچیده‌ای روبه‌رو هستند که جوهره اصلی رابطه زناشویی و ثبات زندگی خانوادگی را تحت تأثیر قرار داده است. این چالش‌ها محدود به جنبه مادی نیستند، بلکه ابعاد ارزشی، فرهنگی و روانشناختی را نیز در بر گرفته‌اند.
یکی از برجسته‌ترین چالش‌ها، عدم آگاهی از مفهوم ازدواج اسلامی است. بسیاری از زوج‌های جوان بدون درک عمیق از معانی محبت، دلسوزی و مکمل بودن وارد روابط می‌شوند و همین امر آنها را در معرض اختلافات زودهنگام قرار می‌دهد.
با وجود توسعه روش‌های ارتباطی، بسیاری از زوج‌ها از ضعف ارتباط عاطفی رنج می‌برند و این امر منجر به تضعیف رابطه شده و سکوت جای گفتوگو را گرفته است
فشارهای اقتصادی بر روابط زناشویی نیز سایه افکنده است، مهریه‌های بالا، شرایط دشوار زندگی، بذر تنش را در زندگی‌ها کاشته و روحیه همکاری را تضعیف می‌کند، علاوه بر این، تهاجم فرهنگی نیز برداشت بسیاری از مردم از نقش‌های جنسیتی را تغییر داده و سبب شده است برخی افراد، آزادی فردی را با جدایی از ارزش‌های خانوادگی اسلامی اشتباه بگیرند.
با وجود توسعه روش‌های ارتباطی، بسیاری از زوج‌ها از ضعف ارتباط عاطفی رنج می‌برند و این امر منجر به تضعیف رابطه شده و سکوت جای گفتوگو را گرفته است.
علاوه بر این، فقدان یک الگو در خانه به‌ویژه در شرایطی که چالش‌های آموزشی و رسانه‌ای حاکم است، به ضعف تأثیر تربیتی بر کودکان منجر می‌شود.
در این میان چالش‌های آموزشی و تربیتی یکی از مهم‌ترین خطرات پیش روی خانواده‌ها هستند، زیرا خانواده‌ها برای حفظ هویت مذهبی فرزندانشان در محیطی متغیر و متناقض تلاش می‌کنند.
بازگشت به ارزش‌های اسلامی و ایجاد رابطه زناشویی مبتنی بر درک، شفقت و گفتوگو، تنها راه برای مقابله با این چالش‌ها و تضمین یک خانواده منسجم و قادر به ایستادگی در برابر بادهای تغییر است.
ایکنا ـ خداوند در قرآن کریم ازدواج را مبتنی بر تشکیل خانواده با حضور زن و مرد می‌داند، این نوع نگاه قرآن به ازدواج را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خداوند ازدواج بین زن و مرد را پایه و اساس زندگی بشر و ستونی برای ساختن جوامع پایدار قرار داده است و فرمود: «وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً و از نشانه‌های او این است که از جنس خودتان برای شما همسرانی آفرید تا در کنار آنها آرامش یابید و میان شما مودت و رحمت قرار داد.»(سوره روم، آیه 21) این آیه حکمت آفرینش را آشکار می‌کند: آرامش، محبت و رحمت عناصری هستند که تنها در یک رابطه مکمل بین زن و مرد قابل دستیابی هستند.
ازدواج در اسلام فقط یک قرارداد اجتماعی نیست، بلکه یک سیستم ذاتی است که منعکس‌کننده تعادل و مکمل‌بودن بین دو جنس است و اهداف بزرگی از جمله حفظ نسل، پالایش غرایز و همکاری در ساختن خانواده‌ای متعهد را محقق می‌کند.
خداوند انسان را با این نوع رابطه آفرید و فطرت انسان بر چنین رابطه‌ای استوار است، خدا به هر جنس ویژگی‌هایی بخشید که مکمل دیگری باشند، نه تکراری باشند و نه یکسان، بلکه به شکل زیبایی با هم هماهنگ باشند.
ازدواج در اسلام فقط یک قرارداد اجتماعی نیست، بلکه یک سیستم ذاتی است که منعکس‌کننده تعادل و مکمل‌بودن بین دو جنس است و اهداف بزرگی از جمله حفظ نسل، پالایش غرایز و همکاری در ساختن خانواده‌ای وفادار را محقق می‌کند
در مقابل، امروزه شاهد تلاش‌هایی برای از بین‌بردن این نوع این فطرت و ترویج مدل‌های خانوادگی جایگزین هستیم که با قوانین کیهانی و اسلامی در تضاد هستند.
با وجود هیاهوی رسانه‌ای و فشار فرهنگی، این روند هنوز نتوانسته است الگویی پایدار یا منسجم که بتواند با خانواده طبیعی که با ازدواج یک زن و مرد آغاز می‌شود، رقابت کند، ارائه دهد.
ازدواج زن و مرد، حکمتی الهی است که بدون آن زندگی نمی‌تواند وجود داشته باشد. هرگونه تلاشی برای تغییر این اصل محکوم به شکست است، زیرا با طبیعت انسان و قوانین و سنت خداوند که قابل تغییر نیستند، در تضاد است.
ایکنا ـ با توجه به موانع پیش روی ازدواج، نقش نهادها و سازمان‌های اسلامی در ترویج و تسهیل ازدواج چیست؟
با توجه به تحولات فکری و فرهنگی که جهان شاهد آن است و نهاد خانواده را تهدید می‌کند، مسئولیت سازمان‌های اسلامی برای ترویج ارزش‌های ازدواج اسلامی بیش از هر زمان دیگری ضروری است و این سازمان‌ها در قبال حال و ساختن آینده مسئولیت‌های مهمی را بر عهده دارند.
ازدواج در اسلام فقط یک پیوند اجتماعی نیست، بلکه پیمانی مقدس است که بر پایه عشق، محبا و مکمل بودن بنا شده است. در اینجا، چندین نقش مهم وجود دارد که این سازمان‌ها باید آگاهانه و استراتژیک آنها را بر عهده بگیرند. نخست، آموزش و آگاهی‌بخشی از طریق انتشار مفاهیم صحیح در مورد ازدواج و اصلاح تصویر تحریف‌شده‌ای است که رسانه‌ها در مورد همسرداری ترویج می‌دهند. علاوه بر این، آماده‌سازی جوانان قبل از ازدواج از طریق دوره‌هایی که جنبه‌های مذهبی، روانشناختی و مهارتی را در بر می‌گیرد و آنها را برای یک زندگی پایدار مبتنی بر درک و مسئولیت‌پذیری آماده می‌کند، بسیار مهم است.
آموزش و انتشار مفاهیم صحیح ازدواج و اصلاح تصویر تحریف‌شده رسانه‌ها در مورد همسرداری و آماده‌سازی جوانان قبل از ازدواج از طریق دوره‌هایی که جنبه‌های مذهبی، روانشناختی و مهارتی را در بر می‌گیرد، از وظایف سازمان‌های اسلامی است
در زمینه مسئولیت سازمان‌های اسلامی نیاز به حمایت و تسهیل ازدواج از نظر مالی، با کمک صندوق‌های ازدواج، فعالیت‌های اجتماعی و از طریق ابتکاراتی برای کاهش هزینه‌ها و مبارزه با ظواهر کاذب را نمی‌توان نادیده گرفت.
سازمان‌های اسلامی همچنین باید با ارائه الگوهای موفق و واقع‌بینانه از ازدواج، با الهام از سیره پیامبر و اهل بیت(ع)، در الگوسازی خوب سهیم باشند تا بتوانند تأثیر عملی بر زندگی مردم داشته باشند. همچنین ایجاد مراکز مشاوره خانواده که پس از ازدواج حمایت ارائه می‌دهند و به حل عاقلانه اختلافات قبل از اینکه به جدایی منجر شود، کمک می‌کنند، ضروری است.
علاوه بر این، باید برای مقابله با تأثیرات منفی تهاجم فرهنگی از هویت خانوادگی در برابر مفاهیم وارداتی که تعادل بین زن و مرد را بر هم می‌زنند، محافظت کرد.
برای موفقیت این تلاش‌ها، سازمان‌های اسلامی باید از واکنش‌های صرف به ابتکارات مؤثر تبدیل شوند، از رسانه‌های مدرن استفاده و مرتباً تأثیر برنامه‌های خود را دنبال کنند تا یک شبکه حمایتی واقعی برای خانواده‌های مسلمان تشکیل دهند.
گفتوگو: زهرا نوکانی
انتهای پیام