به گزارش خبرگزاری ایمنا، در دنیای رقابتی ورزش، داشتن تیم ملی قدرتمند و لیگی جذاب بدون سرمایه‌گذاری روی استعدادهای پایه امکان‌پذیر نیست. والیبال، به‌عنوان یکی از رشته‌های محبوب و پرطرفدار، نیازمند کشف، پرورش و هدایت صحیح بازیکنان مستعد از سنین کودکی و نوجوانی است تا بتواند در عرصه‌های بین‌المللی حرفی برای گفتن داشته باشد. در مسیر موفقیت یک تیم ملی، کیفیت آموزش بازیکنان در سال‌های اولیه تعیین‌کننده است.
والیبال ایران، برای موفقیت در سطح ملی و بین‌المللی نیازمند سرمایه‌گذاری در بخش استعدادیابی و پرورش بازیکنان جوان است. کشورهای پیشرو در این رشته از سال‌های نخستین، استعدادهای ورزشی را شناسایی کرده و با برنامه‌ریزی دقیق، مسیر رشد آن‌ها را ترسیم می‌کنند تا در آینده بتوانند در رقابت‌های جهانی بدرخشند. توجه به رده‌های پایه، علاوه بر تقویت تیم ملی، تأثیر مستقیمی بر جذابیت لیگ‌های داخلی و افزایش سطح کیفی رقابت‌ها دارد. توسعه مهارت‌های پایه از سنین کودکی، نخستین گام در مسیر حرفه‌ای شدن یک بازیکن والیبال است.
والیبال ایران در سال‌های اخیر با فراز و نشیب‌های زیادی روبه‌رو بوده است. هرچند در سطح بین‌المللی نام‌های بزرگی از ایران مطرح شده‌اند، اما واقعیت این است که زیرساخت‌های پرورش استعدادهای جدید دچار ضعف جدی است. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، بی‌توجهی به مدارس والیبال و سیستم استعدادیابی است که می‌تواند ضربه بزرگی به آینده تیم ملی وارد کند.
بی‌توجهی به مدارس والیبال، زنگ خطر برای آینده تیم ملی
در حالی که کشورهای پیشرو مانند برزیل، لهستان و ایتالیا با ایجاد مدارس تخصصی والیبال از سنین پایین استعدادها را شناسایی و پرورش می‌دهند، در ایران این روند با کمبود امکانات، عدم برنامه‌ریزی اصولی و نبود ارتباط مؤثر میان لیگ‌های داخلی و تیم ملی به حاشیه رانده شده است. پیامد این بی‌توجهی، کاهش تدریجی کیفیت بازیکنان ورودی به تیم ملی و کمبود نیروهای آماده برای رقابت‌های بین‌المللی است.
پشتوانه قوی تیم‌های ملی از مدارس والیبال آغاز می‌شود. با وجود استعدادهای فراوان در کشور، عدم سرمایه‌گذاری در این بخش باعث شده است بسیاری از ورزشکاران مستعد به دلیل نبود امکانات مناسب، مسیر حرفه‌ای خود را کنار بگذارند. این در حالی است که تیم‌های رده‌بالای جهان برنامه‌های منسجمی برای کشف و هدایت استعدادها دارند.
با وجود استعدادهای فراوان در کشور، چالش‌هایی نظیر کمبود زیرساخت‌های ورزشی، فقدان برنامه‌ریزی منسجم در استعدادیابی، و ارتباط ضعیف میان باشگاه‌های داخلی و توجه به سنین پایه، نبود مدارس والیبال و عدم ارتباط قوی و درست تیم‌ها و تیم ملی مانع از شکوفایی برخی ورزشکاران می‌شود.برای رفع این موانع، توسعه مدارس تخصصی والیبال، استخدام مربیان مجرب، برگزاری مسابقات پایه‌ای و بهبود امکانات تمرینی، امری ضروری است.
اگر این روند ادامه یابد، والیبال ایران ممکن است در سال‌های آینده با بحران کمبود بازیکن حرفه‌ای روبه‌رو شود. برای جلوگیری از این وضعیت، ضروری است که فدراسیون و باشگاه‌ها، مدارس والیبال را جدی بگیرند، سرمایه‌گذاری بیشتری در بخش استعدادیابی انجام دهند و از مربیان متخصص برای آموزش نسل‌های جدید استفاده کنند. تنها با این اقدامات می‌توان امیدوار بود که والیبال ایران همچنان در سطح جهانی بدرخشد و تیم ملی آینده‌ای قدرتمند داشته باشد.
موفقیت تیم ملی و تداوم پیشرفت والیبال ایران وابسته به سرمایه‌گذاری در رده‌های پایه است
مصطفی کارخانه، کارشناس والیبال کشورمان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: موفقیت تیم ملی و تداوم پیشرفت والیبال ایران وابسته به سرمایه‌گذاری در رده‌های پایه است. با وجود عملکرد مطلوب تیم‌های ملی پایه، این سطح از موفقیت برای والیبال ایران کافی نیست و باید زیرساخت‌های استعدادیابی و پرورش بازیکنان به شکل گسترده‌تری توسعه یابد. باید همواره دو تیم ملی نوجوانان، دو تیم ملی جوانان و دو تیم ملی زیر ۱۷ سال قدرتمند داشته باشیم. بازیکن‌سازی باید به‌گونه‌ای انجام شود که چرخه والیبال ایران همواره فعال باشد و آکادمی‌های ما از ورزشکاران مستعد پر شوند. این مهم زمانی محقق خواهد شد که زیرساخت‌های کافی و امکانات به‌روز در اختیار بازیکنان قرار گیرد تا مسیر رشد و تکامل آن‌ها سریع‌تر طی شود.
وی می‌افزاید: بازیکن‌سازی مستمر ضروری است تا چرخه رشد و توسعه والیبال ایران به‌درستی ادامه یابد. وجود آکادمی‌های فعال و مجهز اهمیت ویژه‌ای دارد. آکادمی‌های ما باید همیشه مملو از ورزشکار باشند تا فرآیند استعدادیابی و پرورش بازیکن باکیفیت انجام شود. این امر مستلزم وجود زیرساخت‌های کافی و امکانات به‌روز است تا بازیکنان بتوانند در مدت زمان کوتاه‌تری به تکامل برسند.
باشگاه‌ها نقش مهمی در پرورش استعدادهای والیبالی دارند
این کارشناس والیبال افزایش تعداد مسابقات مینی والیبال را عاملی حیاتی در توسعه استعدادهای جوان می‌داند و می‌گوید: بازی کردن در شرایط رقابتی مقابل یک حریف، تفاوت زیادی با تمرین کردن دارد. برگزاری مسابقات بیشتر در این بخش موجب می‌شود استعدادهای واقعی شناسایی و تحت نظارت مربیان قرار گیرند تا فرآیند پرورش آن‌ها به شکل حرفه‌ای موثرتری انجام شود.
کارخانه در ادامه نقش باشگاه‌ها در پرورش استعدادهای والیبال مهم دانسته و تأکید می‌کند: باشگاه‌های مطرح باید در توسعه رده‌های پایه سرمایه‌گذاری کنند. حضور باشگاه‌ها در تیم‌های پایه، راه‌اندازی آکادمی‌های حرفه‌ای و پرورش بازیکنان مستعد، رشد ورزشکاران را سرعت می‌بخشد. بازیکنان جوان باشگاه‌های مطرح، قله‌هایی را برای آینده خود تصور می‌کنند که آن‌ها را به تلاش بیشتر سوق می‌دهد. باشگاه‌ها باید مسئولیت سازندگی را برعهده بگیرند و بازیکنان را به تیم ملی تحویل دهند، نه اینکه تیم ملی مسئول ساخت بازیکن باشد.
باشگاه‌ها نباید وظیفه بازیکن‌سازی و استعداد پروری را فراموش کنند
این کارشناس والیبال در ادامه بیان می‌کند: نتیجه گرفتن در لیگ برتر برای باشگاه‌ها مهم است، اما نباید وظیفه بازیکن‌سازی و استعداد پروری را فراموش کنند. باشگاه‌ها، فدراسیون و مربیان بخشی از یک سیستم واحد هستند و باید با ایجاد بستری مناسب و حمایت مؤثر، مسیر رشد والیبال ایران را هموار کنند. اگر والیبال افت کند، تمامی ارکان آن متضرر خواهند شد. برای بقا و رشد این ورزش، اتحاد و همبستگی میان تمامی عوامل ضروری است.
وی می‌گوید: تیم ملی بزرگسالان ویترین افتخارات والیبال کشور است و با موفقیت‌های خود، موجب اهتزاز پرچم ایران در عرصه‌های بین‌المللی می‌شود. با این حال، این تیم در دو سال اخیر دچار افت شده است. امیدوارم تیم ملی مجدداً به مسیر پیشرفت بازگردد، جنگنده، چالاک، منظم و باکیفیت ظاهر شود و همان تیم غیرقابل‌پیش‌بینی برای حریفان باشد که مردم از آن انتظار دارند.
فرهنگ تلاش مستمر؛ درس‌هایی از والیبال ژاپن برای ایران
وی تصریح می‌کند: در زمینه بازیکن‌سازی، کشف استعداد و تزریق نیرو به تیم ملی، ژاپن می‌تواند الگویی مناسب برای ایران باشد. از نظر فنی، تفاوت محسوسی میان دو کشور وجود ندارد اما ژاپنی‌ها در جنگندگی و مبارزه‌طلبی از ایران جلوتر هستند. اگر بتوانیم فرهنگ جنگندگی و پایداری ژاپنی‌ها را از سنین پایه در والیبال ایران نهادینه کنیم، قطعاً طی سال‌های آینده ثمره آن را در رقابت‌های بین‌المللی مشاهده خواهیم کرد. ژاپنی‌ها با تلاش مستمر و روحیه جنگندگی برای موفقیت کشورشان می‌جنگند و در جهت تحقق یک هدف مشترک تلاش می‌کنند. ما نیز باید به این رویکرد توجه بیشتری داشته باشیم و به‌جای تمرکز صرف بر منافع فردی، برای پیشرفت والیبال ایران به‌صورت جمعی تلاش کنیم.
وی بیان می‌کند: برای حفظ جایگاه فعلی و دستیابی به سطوح بالاتر، لازم است دو برابر تلاش کنیم و با برنامه‌ریزی اصولی مسیر پیشرفت را هموار سازیم تا نسل‌های آینده والیبال ایران به درستی و در شرایطی مطلوب پرورش پیدا کنند.
لزوم توجه به استعدادیابی و رده‌های پایه، مسیر توسعه والیبال ایران و موفقیت تیم ملی
محمد شعبان خمسه، کارشناس والیبال کشورمان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: پیشرفت والیبال ایران و تثبیت جایگاه تیم ملی در سطح بین‌المللی نیازمند سرمایه‌گذاری در رده‌های پایه است. فدراسیون باید باشگاه‌های قدرتمند لیگ برتر را موظف کند تا در کنار تیم‌های بزرگسالان، روی توسعه تیم‌های پایه نیز تمرکز کنند و در رده‌های پایه نیز تیم‌های منسجم و حرفه‌ای داشته باشند.
وی می‌افزاید: باشگاه‌ها باید در کنار سرمایه‌گذاری در لیگ برتر، به تیم‌های پایه نیز توجه داشته باشند. لازم است مسابقات پایه‌ای به‌گونه‌ای سازمان‌دهی شده و انگیزه‌های کافی برای رقابت‌های جوانان و نوجوانان ایجاد شود تا باشگاه‌ها بدانند که حضور در این مسابقات نه‌تنها باعث دیده شدن بیشتر آن‌ها می‌شود، بلکه سرمایه‌گذاری بر بازیکنان جوان می‌تواند آینده تیم‌های بزرگسالان خود را نیز تضمین کنند. باشگاه‌ها متوجه شوند سرمایه‌گذاری در این رده‌ها در کنار دیده شدنشان به رشد والیبال کشور کمک می‌کند.
باشگاه‌هایی که دارای ساختار حرفه‌ای هستند، به دنبال تربیت بازیکنان از رده‌های پایه‌اند
این کارشناس والیبال با تأکید بر نقش باشگاه‌ها در پرورش بازیکنان جوان تصریح می‌کند: باشگاه‌هایی که دارای ساختار حرفه‌ای هستند، به دنبال تربیت بازیکنان از رده‌های پایه‌اند تا بازیکنان خود را در آینده به تیم بزرگسالان انتقال دهند. این روند علاوه بر کاهش هزینه‌های تیم بزرگسالان، پشتوانه‌ای قدرتمند برای باشگاه‌ها ایجاد می‌کند. به‌عنوان مثال، تیم شهداب سال‌هاست در رده‌های پایه فعالیت دارد و اکنون از بازیکنان تربیت‌شده خود بهره می‌برد. این شیوه نه‌تنها به کاهش هزینه‌های باشگاه کمک کرده و از نظر مالی به‌صرفه است بلکه می‌تواند برای آن‌ها درآمدزایی نیز داشته باشد. زیرا بازیکنان به شکل قرضی به تیم‌های دیگر می‌روند و حتی می‌توانند در لیگ دسته یک، بازی کنند.
لیگ‌های جوانان و نوجوانان دور از استانداردهای حرفه‌ای و فاقد ساختار منسجم‌اند
محمد شعبان خمسه، وضعیت کنونی لیگ‌های جوانان و نوجوانان را دور از استانداردهای حرفه‌ای و فاقد ساختار منسجم دانسته و می‌گوید: با وجود مشکلاتی که در برگزاری لیگ‌های پایه وجود دارد، استعدادهای درخشانی در این لیگ‌ها کشف می‌شوند. اگر هدف ما داشتن یک تیم ملی قدرتمند و باشگاه‌های موفق در سطح حرفه‌ای است، لازم است انگیزه نظم بیشتری در مسابقات رده‌های پایه‌ای ایجاد شود. این نظم و انگیزه باید هم برای باشگاه‌ها و هم برای بازیکنان و خانواده‌های آن‌ها شکل گیرد تا مسیر رشد آن‌ها مشخص‌تر باشد.
خمسه با تأکید بر لزوم اصلاح زیرساخت‌های استعدادیابی بیان می‌کند: با وجود مشکلات ساختاری و نبود نظم دقیق در لیگ‌های جوانان و نوجوانان، این رقابت‌ها هنوز به شکل مطلوب مدیریت نمی‌شوند. با این حال، امکان کشف استعدادهای درخشان وجود دارد، اما برای ایجاد پشتوانه‌ای قدرتمند در تیم‌های بزرگسالان و تیم ملی، لازم است که نظم و انگیزه بیشتری در رده‌های پایه ایجاد شود. باشگاه‌ها و تیم‌ها باید در کنار حمایت مالی، توجه ویژه‌ای به برنامه‌ریزی اصولی داشته باشند تا بازیکنان جوان بتوانند در مسیر رشد حرفه‌ای قرار بگیرند و در نهایت، شرایط کلی لیگ و سطح والیبال کشور بهبود یابد. فدراسیون والیبال باید برنامه‌ای جامع برای تقویت لیگ‌های پایه، حمایت از باشگاه‌ها و ایجاد انگیزه برای بازیکنان جوان تدوین کند. زیرا که آینده تیم ملی وابسته به استعدادهایی است که امروز در رده‌های پایه پرورش می‌یابند.
به گزارش ایمنا، بدون برنامه‌ریزی برای شناسایی و هدایت استعدادهای جوان، هیچ تیم ملی قدرتمندی شکل نخواهد گرفت. سرمایه‌گذاری بر رده‌های پایه، نه‌تنها ضامن موفقیت در رقابت‌های بین‌المللی است، بلکه موجب پویایی و جذابیت لیگ‌های داخلی نیز می‌شود. اگر والیبال کشور خواهان ماندگاری حضور در سطح جهانی و ساختن لیگی رقابتی است، باید از همین امروز بر نسل آینده تمرکز کند. بی‌توجهی به مدارس والیبال و نبود سیستم استعدادیابی منسجم، آینده تیم ملی را با بحران کمبود بازیکن روبه‌رو خواهد کرد. کشورهای پیشرو با سرمایه‌گذاری بر آموزش از سنین پایه، استعدادهای خود را پرورش داده و در رقابت‌های جهانی موفق ظاهر شده‌اند. برای حفظ جایگاه والیبال ایران، فدراسیون و باشگاه‌ها باید روی توسعه مدارس والیبال و تربیت نسل جدید سرمایه‌گذاری کنند.