به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، نشست «کتاب، کودک، خانواده»، با حضور زهرا محسنی‌فرد و منصوره مصطفی‌زاده، چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت‌ماه همزمان با هشتمین روز از سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، در غرفه اصلی نهاد برگزار شد.
در ابتدای این نشست؛ منصوره مصطفی‌زاده، کارشناس کتاب کودک و نوجوان، با اشاره به اینکه نمایشگاه کتاب در بخش کودک، یک فرآیند خانوادگی جذاب است، گفت: خیلی‌ها اصلا برای خرید نیامدند و به جشنواره کتاب آمده‌اند تا کتاب ببینند و با نویسنده‌ها و ناشران دوست شوند. این سالها، با توسعه کتابخوانی دیجیتال که به خاطر قیمت بالای کتاب اتفاق افتاده، کتاب کودک همچنان شکل کلاسیک خود را حفط کرده چون اساسا کودک نمی‌تواند کتاب دیجیتال بخواند و صرفا کتاب صوتی بشنود.
وی افزود: در مدارس، یکی از پدیده‌هایی که با آن روبرو هستیم بچه‌هایی هستند که در کتابخوانی تشویق نمی‌شود بلکه تهدید می‌شود و او را مجبور می‌کنند که به‌جایش درس بخواند. این خانواده‌ها نه خودشان کتاب می‌خوانند و نه می‌گذارند که بچه‌ها کتاب بخوانند. البته در سال‌های اخیر فعالیت‌های تبلیغی و عملی خوبی توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و کتابداران برای کتاب‌خوان شدن بچه‌ها اتفاق افتاده ولی باز هم بسیاری از خانواده‌ها مانع می‌شوند.
مصطفی‌زاده با بیان اینکه خانواده‌هایی که برای آنها کتابخوانی مهم است در اقلیت قرار دارند، خاطرنشان کرد: من همه ابزارهای زندگی را ابزار رشد می‌دانم که ارزشمند هستند و بخش مهمی از رستگاری آدمی از خواندن است. ما هم به عنوان یک مسلمان رشدیافته، باید به خواندن به عنوان نماد دینی ما و ابزار مقدس پیامبرمان نگاه ویژه‌ای داشته باشیم و بچه‌هایمان را با این ابزار آشنا و تربیت کنیم. پویش‌های کتابخوانی الان بسیار زیاد شده است ولی هیچ کدام از آنچه مطرح می‌کنند، دغدغه و موضوع اصلی کتابخوانی ما نیست. در ده سال اخیر، کتاب کودک و نوجوان بسیار متنوع شده و والدین انتخاب‌های بیشتری دارند و تنوع و کیفیت ساخت کتاب‌ها بالا رفته است. نشر ما اصلا صنعتی نیست و در ایران بالاترین تیراژ واقعی کتاب کودک، صدهزار جلد است این در حالی است که اول انقلاب، تیراژ یک چاپ یکی از کتاب‌های پرطرفدار کودک، ۱۵۰هزار جلد بوده است.
این مروج کتاب در پایان سخنان خود یادآور شد: اگر داستان و خصوصا جلد کتاب برای بچه‌ها جذاب نباشد، اصلا چیزی به عنوان مقوله خواندن رخ نمی‌دهد. هیچ‌گاه از بچه‌های زیر ۱۶سال نباید انتظار داشته باشید که کتاب را برای آموختن بخواند. ما الان کتابی با موضوع ماه رمضان که بچه‌ها با آن راحت باشند نداریم که نیاز مهمی است. بسیاری از کتاب‌های مذهبی ما خصوصا آنها که به مشهد و قم و زیارت می‌پردازند، کاملا ایرانی هستند و ایران را هم معرفی می‌کنند.
در ادامه؛ زهرا محسنی‌فرد، کارشناس کتاب کودک و نوجوان هم با اشاره به حال و هوای زنده غرفه‌های کودک، تصریح کرد: این حال و هوا واقعا در شبستان نیست و کتاب در بخش کودک و نوجوان بسیار زنده است. در غرفه‌های کودک می‌بینید که برخی‌ها مربی هستند و کتابفروش نیستند.
وی ادامه داد: در ایران، خانواده بسیار قدرتمند است و در جهان بسیار تلاش می‌کنند که خانواده را تقویت کنند. بسیاری از بسترهای آسیب‌های اجتماعی از خانواده شروع می‌شود و آنچه که تولید مسئله می‌کند و آن را حل می‌کند هم خانواده است. اگر قرار است کودک کتاب‌خوان را به جامعه اضافه کنیم، باید آن را به خانواده کتاب‌خوان اضافه کنیم. اینکه من نمی‌خواهم بچه‌هایم کتاب بخوانند، بابت فشار یک نهاد ناکارآمد یعنی آموزش و پرورش است چون بچه‌ها اشتیاق خواندن کتاب دارند ولی باید با حجمی از آموزش‌های غیرحرفه‌ای مدارس روبرو شوند و از کتاب دور می‌شوند. البته جریان «کتاب هوش» که آموزش و پرورش راه‌اندازی کرده امیدوارکننده است. دوره‌ای که بچه‌ای درس‌خوان باشد دیگر تمام شده و ما الآن به بچه‌های توانمند نیاز داریم که خواندن قطعا به دردش می‌خورد.
محسنی‌فرد همچنین، اظهار داشت: کتاب در مواجه با کودک باید در ابتدا، به یک فرآیند لذت‌بخش تبدیل شود و یکی از راه‌های راضی‌کردن والدین و بچه‌ها به کتابخوانی هم همین است. در تجربه‌ای که در مواجه بچه‌ها با کتاب داشتیم، از او می‌پرسیدیم که آیا با آن کتاب به او خوش می‌گذرد یا نه. جامعه ما، کتاب کودک را از دایره اثر هنری خارج و آن را به یک رشددهنده آموزشی تقلیل دادیم.
ما به بچه‌ها می‌گوییم که کتاب «زیبا صدایم کن» اثر فرهاد حسن‌زاده را بخوانند و در کنارش، فیلم «زیبا صدایم کن» رسول صدرعاملی را هم ببینند و در آخر بگویند که کدام لذت‌بخش‌تر بود. خواندن کتاب‌هایی که اثر تصویری فیلم، انیمیشن یا کمیک دارند، برای بچه‌ها جذاب‌تر است.
این کارشناس کتاب در آخر تاکید کرد: ما درباره بعضی موضوعات مهم، برای بچه‌ها هیچ کتابی نداریم؛ مثلا درباره فرش ایرانی که هویت تاریخی و فرهنگی ماست یا قومیت‌های ایرانی و سبک زندگی بچه‌های اقوام مختلف، هیچ کتاب جدیدی نیست یا درباره حضرت زینب(س)، حضرت رسول(ص)، مهارت‌های عملی یا درباره جنگ و صلح، ما اصلا کتاب نداریم یا کتاب باکیفیتی نداریم. برای همین، کم‌فروش‌ترین کتاب‌های کودک و نوجوان، کتاب‌های مذهبی است و کتاب‌های بی‌کیفیت مذهبی هم بسیار زیاد هستند. باید تحقیقی انجام دهیم و ببینیم که مخاطب چه موضوعاتی برایش مهم است و بعد شروع به تولید کتاب کنیم و موضوعی را به مسئله خانواده‌های ایرانی تبدیل کنیم. ما با انواعی از خانواده‌های ایرانی روبرو هستیم و کتاب‌هایی که انواع آنها را در بر بگیرد نداریم.
