محمد جعفری قنواتی، از مهمانان غرفه مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی در سی‌وششمین نمایشگاه کتاب تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره جایگاه ادبیات عامه توضیح داد: همیشه در بسیاری از کشورها از جمله ایران ادبیات عامه را ادبیات طبقات به اصطلاح بی‌سواد و کم‌سواد و بی‌فرهنگ ارزیابی می‌کردند و هنوز هم در برخی جاها از جمله خود ایران این تلقی نادرست وجود دارد که وقتی از ادبیات عامه سخن می‌گوییم آن را ادبیات بزک زنگوله پا می‌دانند و نگاهی تحقیرآمیز به آن دارند.
این پژوهشگر ادبیات عامه تاکید کرد ادبیات به طور کلی دو بخش را شامل می‌شود که یکی ادبیات عامه یا ادبیات شفاهی و یک بخش هم ادبیات خواص به شکل مکتوب است. این دو بخش از همان ابتدا که خط به وجود آمد با هم مرتبط بوده‌اند.
قنواتی همچنین گفت: ادبیات عامه یا ادبیات شفاهی مقدمه ادبیات کتبی بوده چراکه ابتدا زبان بود بعد خط به وجود آمد و مردم شعر و داستان و سرود می‌گفتند اما آنها را نمی‌نوشتند. او در این باره توضیح داد: کتابت بین سه تا پنج هزار سال بیشتر قدمت ندارد اما زبان صدها هزار سال قبل از آن بوده و همین اکنون هم بسیاری از روستایی‌ها یا حتی شهری‌ها شعر می‌گویند، لطیفه درست می‌کنند، داستان می‌گویند اما سواد ندارند که آنها را مکتوب کنند، بنابراین ادبیات عامه یا ادبیات شفاهی مقدمه بر ادبیات کتبی و مکتوب است و بسیاری از آثار جاویدان ادبیات جهان ریشه در ادبیات عامه دارند، حالا با یک واسطه یا با دو واسطه یا بدون واسطه؛ اودیسه و حتی شاهنامه عظیمی که واقعاً جزو دستاوردهای جهانی می‌توانیم محسوبش کنیم هم با دو واسطه ریشه در ادبیات عامه دارد که متاسفانه این نکته کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
این پژوهشگر ادبیات عامه گفت: باید تلاش کنیم تا نوع نگاه به ادبایت عامه اصلاح شود تا شاهد روی آوردن بیشتر محققان به این حوزه برای دریافت و ارائه نکات مثبت این ادبیات و نیز سرمایه‌گذاری بیشتر دست‌اندرکاران فرهنگی بر آن باشیم.
وی همچنین بر ضرورت بازنویسی و تلخیص داستان‌های ارزشمند ادبیات عامه کشورمان تاکید کرد و افزود: داستان‌های مختلفی هستند که امروزه می‌توانند مورد استفاده جوانان قرارگیرند و اگر ناشران و نویسندگان اهتمام بیشتری در استخراج داستان‌های کتاب‌هایی چون شاهنامه، دارابنامه و سمک عیار داشته باشند تا برای دانش‌آموزان و جوانان مورداستفاده قرارگیرند شاهد توجه هرچه بیشتر به گنجینه ادبیات و فرهنگ عامه خواهیم بود. به عنوان نمونه اگر گروهی از داستان‌نویسان متبحر مجموعه پنج‌جلدی سمک عیار را که هر جلد آن ۴۰۰ صفحه و خواندنش از حوصله جوانان خارج است، خلاصه کنند بسیار مفید خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه در غرفه نشرهای علمی و فرهنگی و ققنوس در نمایشگاه سی‌وششم تعدادی کتاب ارزشمند در حوزه فرهنگ عامه وجود دارد، خرید و خواندن کتاب‌های عاشقانه جذاب از گنجینه ادبیات عامه و نیز کتاب «راحت الرواح» به کوشش خود را پیشنهاد کرد.
∎