ماجرا از این قرار است که کاشت بیش از حد الگوی مصرف پیاز در جیرفت کرمان سبب مازاد تولید شده و پیازهای کاشت شده روی دست کشاورزان مانده است و پیازی که در بازار هر کیلوی آن بیش از ۲۰هزار تومان برای مصرف‌کننده آب می‌خورد در مزارع جیرفت به قیمت‌های خیلی پایینی از کشاورزان خریداری می‌شود. البته این مسئله تازگی ندارد و به زعم فعالان کشاورزی کرمان این موضوع هر ساله درباره یک محصول خودنمایی می‌کند به طوری که سال قبل سیب زمینی کاران با چالش مواجه شدند و امسال دامن پیازکاران را گرفته است، اگرچه انتظار می‌رود سرنوشت سیب زمینی برای مصرف‌کنندگان در سال قبل، امسال برای پیاز تکرار نشود!
بی‌توجهی به الگوی کشت
رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان نیز افزایش دو برابری زمین کشت شده نسبت به الگوی کشت که در مرداد سال ۱۴۰۳ اعلام شد را یکی از دلایل مازاد تولید دانسته و می‌گوید: با وجود اینکه در جلساتی به نمایندگان کشاورزان، سطح کشت را اعلام و همچنین از طریق رسانه‌ها میزان سطح زیر کشت محصولات را اطلاع‌رسانی کردیم اما از آذر ماه که کشت دوم شروع شد متوجه شدیم نزدیک به دو و نیم برابر الگوی کشت، پیاز کاشته شده است.
احمد احمدپور با بیان اینکه کشاورزان کشت اول سود می‌کنند و در کشت دوم که قیمت‌ها پایین می‌آید متضرر می‌شوند، ادامه می‌دهد: ما برای کشت سیب زمینی و پیاز سه پیشنهاد ارائه کردیم که مهم‌ترین آن‌ها کشت قراردادی است؛ راه حل دیگر بیمه خاص و همچنین آخرین مورد تسهیلات در گردش ویژه برای کشت‌های زراعی سیب زمینی و پیاز است.
پیراسته، رئیس اتاق اصناف کشاورزی جیرفت از شرکت کشت و صنعت جنوب کرمان به عنوان یکی از عوامل افزایش هزینه تولید در جنوب کرمان نام برده و اذعان می‌کند: وقتی این شرکت هر هکتار از زمین‌های خود را ۲۳۰میلیون تومان اجاره می‌دهد به معیاری برای تعیین اجاره زمین در این منطقه تبدیل شده و کشاورز هم زمین خود را با قیمتی ۱۰۰ تا ۱۷۰میلیون تومان اجاره می‌دهد، در حالی که کشت و صنعت از زمین‌های مرغوب و مکانیزه برخوردار است اما کشاورزان خُرد هم به قیمت اجاره آن‌ها نگاه می‌کنند.
برداشت پیاز
تعاون روستایی به داد کشاورزان رسید
با همه این اوصاف، دبیر خانه کشاورز جنوب کرمان که به گفته خودش کشاورز و تولیدکننده پیاز نیز هست از وضعیت پیازکاران این خطه دل پردردی داشته و در گفت‌وگو با قدس می‌گوید: در سال زراعی جاری حدود ۱۲هزار هکتار زمین در جیرفت زیر کشت پیاز بوده که هنوز برداشت ۳هزار هکتار از آن‌ها باقی مانده است که پیش‌بینی می‌شود تا پایان اردیبهشت ماه این برداشت ادامه داشته باشد و در هر هکتار بسته به بذر و میزان توجه کشاورز ۸ تا ۱۰تن پیاز برداشت می‌شود.
یحیی مقدسی در پاسخ به اینکه در حال حاضر پیاز جیرفت مشتری دارد یا نه و به عبارتی کشاورزان چگونه پیازهای برداشت شده را به فروش می‌رسانند، تصریح می‌کند: خدا را شکر سازمان تعاون روستایی به داد کشاورزان مظلوم جیرفت رسید و گرنه اغلب آن‌ها با ورشکستگی و ضرر و زیان‌های بالا مواجه می‌شدند به طوری که در حال حاضر سازمان تعاون روستایی خرید توافقی پیاز را از کشاورزان به قیمت هر کیلو ۵هزار و ۲۷۰ تومان شروع و ایستگاه‌هایی را در مکان‌های مختلف اعلام کرده تا کشاورزان محصول خود را تحویل دهند. همچنین تأمین نیاز بازار و حتی صادرات برای پیازهای باکیفیت و سورت شده نیز در حال انجام است.
دبیر خانه کشاورز جنوب کرمان می‌افزاید: تعاون روستایی اعلام کرده در یک ماه از تحویل محصول، تسویه حساب با کشاورز صورت گرفته و وجه آن‌ها به طور کامل پرداخت خواهد شد که امیدواریم تعاون روستایی در این زمینه به تعهدات خود عمل کند.
مقدسی در پاسخ به اینکه این قیمت خرید آیا کفاف هزینه‌های تولید پیاز را می‌دهد، خاطرنشان می‌کند: هزینه تمام شده یک کیلو پیاز از مرحله کاشت تا برداشت برای افرادی که به صورت اجاره زمین فعالیت دارند حدود ۹ تا ۱۰هزار تومان و برای کسانی که در زمین شخصی خود به کشاورزی می‌پردازند حدود ۶هزار و ۵۰۰ تا ۷هزار تومان است و هزینه اجاره هم از هکتاری ۸۰میلیون تا ۲۵۰ میلیون تومان برآورد می‌شود.
اهدای رایگان پیاز
وی ادامه می‌دهد: این اقدام سازمان تعاون روستایی قابل تحسین است و کمک خوبی به کشاورزان صورت گرفت زیرا متأسفانه در بازه زمانی به خاطر عدم خرید محصول و خرید در قیمت‌های پایین هزار تا هزار و ۵۰۰ تومان که حتی با این قیمت هم برای پرداخت بازه زمانی طولانی را پیشنهاد می‌کردند، کشاورزان زمین پیاز خود را رها کرده و خوراک گوسفندان عشایر شده بود و حتی پیازها را به صورت رایگان به مصرف‌کنندگان هدیه می‌دادند. همچنین برخی کشاورزان به دلیل بازار خراب خرید پیاز عملاً در مراحل آخر رسیدگی به زمین و مواردی نظیر آبیاری، کود و... را انجام ندادند که بهره‌وری زمین‌های آن‌ها را تا حد زیادی کاهش داد و اگر اقدام تعاون روستایی نبود بخش زیادی از پیازکاران با ورشکستگی مواجه می‌شدند.
با این حال برای کشاورزانی که با زمین اجاره‌ای کار می‌کنند با این قیمت خرید، عملاً هزینه اجاره زمین را باید از جیب پرداخت کنند و هزینه‌های دیگر آن‌ها را پوشش خواهد داد اما کشاورزان دارای زمین تقریباً سر به سر می‌شوند.
ورود مشاغل دیگر به حوزه کشاورزی
مقدسی به موضوع مهم و قابل تأملی نیز اشاره و خاطرنشان می‌کند: یکی از مواردی که موجب کاشت بیش از اندازه پیاز در جیرفت شده ورود برخی افراد با مشاغل مختلف نظیر پزشک، مهندس، طلافروش، کارمند و... به عنوان شغل دوم برای کاشت پیاز و اجاره زمین در هکتارهای بالاست که سبب تولید مازاد و آسیب زدن به کشاورزان واقعی می‌شوند.
وی راهکار حمایت از پیازکاران جیرفتی را در اجرای درست الگوی کشت دانسته و می‌گوید: این طرح بسیار خوب است و به شرطی که درست اجرا شود برای کشاورز، مصرف‌کننده و بازار مفید خواهد بود اما متأسفانه در حال حاضر همه بندهای آن به درستی اجرا نمی‌شوند که سبب می‌شود کشاورز واقعی متضرر شده و در سال‌های آینده از تولید این محصول منصرف شود و زمین خود را به دیگران اجاره بدهد، از این رو موضوع پروانه کسب کشاورزی که سال‌هاست مطرح شده باید به طور جدی عملیاتی شود تا از ورود شاغلان دیگر به این عرصه و مازاد تولیدهایی که هر ساله برای یک محصول رخ می‌دهد جلوگیری به عمل آید.