به گزارش ایرنا، ایران کشوری با تاریخی کهن و آیین‌ها و سنت‌های متنوعی است که هر کدام نشان دهنده افکار و فرهنگ یک خطه از این سرزمین پهناور است.
نیم‌وَر یا نیمه‌ور شهری تاریخی در جنوب شرقی استان مرکزی قرار گرفته و در شمال آن کوه کمر و رودخانه قم‌رود و در جنوب آن کوه‌های آتشکوه و زردقُله (زرده‌قله)، پناهگاه حیات وحش موته و معادن تراورتن در شرق و در غرب آن قرار گرفته‌اند.
نام نیم‌ور در کتاب‌ها و اسناد تاریخی تحت نام‌های مختلفی نظیر آوَرد، نیم‌آوَرد، مَمنور، نَیسور و تَیمور است که امروز بقایای این سد قدیمی با نام بند نیم‌ور در کنار شهر قرار دارد، آورده شده است.
طبق اسناد تاریخی موجود و اکتشافات انجام‌شده در آثار باستانی، قدمت نیم‌ور به دوران ساسانیان و اشکانیان بازمی‌گردد. شواهد و مدارکی مربوط به ۲ هزار ۳۰۰ سال پیش از میلاد مسیح نیز در این منطقه کشف شده است.
مراسم سنتی بیل‌گردانی، علم‌بندان و نخل‌برداری، مراسم قوچ‌گدار، آیین‌های سنتی پخت کاچی و باسلق از جمله مهم‌ترین آداب و رسوم باستانی این شهر است که در فهرست میراث ناملموس ملی و استانی نیز به ثبت رسیده‌اند.
با توجه به قدمت بسیار زیاد این شهر، مردم این منطقه دارای آداب و رسوم ویژه به خود هستند.
مرتضی فرهادی در کتاب«خورهه و نیم‌ور دو کهنسال نام‌آور شهرستان محلات می‌گوید: نیم‌ور امروز برای خود شهری است، اما از آنجا که همه شهرهای امروز ما در حال تبدیل به قالبی یک شکل یک قواره‌اند… و همیشه نیز از هویت غنی فرهنگی به‌دور می‌افتند… دوست‌تر دارم نیم‌ور را به سیاق سنتی، قصبه‌ای بزرگ بنامم، چرا که هنوز چه در ساخت و مورفولوژی آن، چه ارزش‌ها و هنجارهای مردمان‌اش، چه در تولید کشاورزی و باغداری پر رونقش و چه در تأسیسات کهن آبیاری، جوی‌روبی شگفت‌آور، جشن آب (جشن پایان لایروبی) و بیل‌گردانی پهلوانانه و باستانی‌اش، رگه‌ها و رنگ و بویی از هویت فرهنگ بومی می‌توان یافت.
برخی از مورخان بر این باورند که این رسوم نیم‌وری‌ها، نشات گرفته از اعتقادات زرتشتیان به اهورامزدا و تقدس آب است و این آیین را نوعی از آیین‌های ایزد آب‌ها می‌دانند.
از آنجا که این منطقه آب و هوایی گرم و نیمه کویری دارد، آب به عنوان عنصر اساسی برای کشاورزی در این منطقه مطرح است. فردی که به او میرنهر یا میرآب گفته می‌شود، مسئول تقسیم آب نهرهای منشعب از رودخانهٔ لعل‌بار میان اراضی کشاورزی است.
روش تقسیم آب، طبق اسناد بسیار قدیمی روستا که به سند مادر معروف است تعیین می شود. از اسناد آب همیشه سه نسخه در سه مکان مختلف، تهیه و نگهداری می‌شود تا امکان هیچ نوع دخل و تصرف در آن نباشد و مفقود نشود. طبق این سند، هر روز به ۲۴ قسمت تقسیم شده و به هر کدام از کشاورزان به اندازه وسعت زمین زراعی و میزان نیاز به آب، به صورت تصادفی یک ساعت خاص در روز و در هفته تعلق می‌گیرد که به صورت چرخشی تغییر می‌کند.
هر سال در مواقعی که گل و لای مسیر رودخانه لعل‌بار را مسدود می‌کند یا در اواخر اسفندماه و اوایل فصل بهار که رشد گیاهان و علف‌های هرز باعث سختی آبرسانی به مزارع این شهر می‌شود، با تصمیم بزرگان شهر و اعلام همگانی دستیار میرآب، مردم در مسجد جامع جمع شده و از آنجا به دشت‌ها و زمین‌های کشاورزی می‌روند و با کمک یکدیگر به پاکسازی حریم جوی می‌پردازند. کشاورزانی که در مراسم لایروبی شرکت نمی‌کردند، برایشان جریمه در نظر گرفته می‌شده تا این انسجام و نظم دقیق حفظ شود.
سپس بعد از اتمام کار، همگی به برپایی جشن آب در میدان روستا می‌پردازند. در این مراسم، کشاورزان روستا به صورت ارتشی مجهز به بیل و الاغ به رژه نمایشی می‌پردازد. این جشن مخصوص اهالی که به صورت طنز و هجو برگزار می‌شود، همراه با نوای سرنا و سنج در برابر زنان روستا و ارباب روستا اجرا می‌شده‌است.
این آیین در سال ۱۳۸۹ به عنوان میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است و هرساله در میدان اصلی نیم ور انجام می‌شود و پهلوانان و کشاورزان با بستن هفت عدد بیل در دو دسته سه و چهار تایی و چرخاندن آن به دور سر هفت آسمان را به گردش در می‌آوردند تا با بارش باران موجب برکت و زیادی آب شوند.
در برگزاری این آیین در حال حاضر ورزشکاران یا بیل گردانان ۲ دسته بیل به وزن ۳۲ کیلو گرم را بین پنج تا ۳۰ بار بالای سر خود می چرخانند و در این هنگام با دعا و نیت به حرکت در آمدن هفت آسمان و نزول رحمت الهی قدرتمندی خود را برای مردم این منطقه به نمایش می‌گذارند.
کسانی که بیل ها را دور سر خودشان می چرخانند پهلوانان منطقه هستند و شعار “اگر خسته جانی بگو یا علی” را در حین چرخیدن سر می‌دهند. این آیین موجب افزایش برکت و نزولات آسمانی می شود. گرداندن بیل‌ها در این آیین نشان از پهلوانی و بستن بیل‌ها نشان از اتحاد و وحدت و چرخاندن بیل‌ها دور سر، نشان از چرخیدن دور یک محور بوده است.
این آیین کهن چندین روز طول می‌کشد و قبل از شروع بیل گردانی لایروبان همراه با بیل‌های خود رژه‌ای را تا محل برگزاری که که بر روی سکویی مخصوص در مرکز شهر نیم‌ور است انجام می‌دهند.
اقشار مختلف مردم شهرستان محلات در آیین کهن و پهلوانی بیل گردانی حضور پرشور دارند و با برگزاری این آیین به استقبال کشت‌های بهاره می‌روند.
احیای آداب و رسوم کهن محلات برنامه اولویت‌دار فرمانداری است
فرماندار شهرستان محلات با اشاره به اینکه احیای آداب و رسوم کهن این خطه برای تقویت صنعت گردشگری و رونق اقتصادی در دستور کار قرار دارد، گفت: آداب و رسوم کهن خطه نیم‌ور به ویژه بیل‌گردانی به عنوان یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری محسوب می‌شود که از این ظرفیت باید برای معرفی پتانسیل این شهر، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادیی استفاده کرد.
حسن خزایی‌پور افزود: جامعه بدون فرهنگ، جامعه‌ای بدون هویت محسوب می‌شود و مسائل فرهنگی و اجتماعی هویت بخش جامعه است و کاری که از بطن مردم برخیزد قابل احترام است.
وی ادامه داد: بیل‌گردانی به عنوان یک ورزش بومی و محلی که برگرفته از آداب و رسوم کهن این خطه دارد در قالب صنعت گردشگری می‌تواند تولید ثروت کند.
فرماندار محلات بیان کرد: جشنواره‌ها و آیین‌های سنتی و فرهنگی فرصتی برای ایجاد شور و نشاط بین جوانان، تبلور حس میهن دوستی و یادآور تاریخ کهن این مرزوبوم است.
خزایی‌پور اظهار کرد: آیین بیل‌گردانی به‌عنوان یکی از کهن‌ترین آیین‌های سنتی ۲۹ فروردین سال جاری در محل سکوی بیل گردانی این شهر برگزار می‌شود.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی با اشاره به قدمت ۲ هزارساله بیل‌گردانی نیم‌ور محلات بر پاسداشت داشته‌های فرهنگی تاکید کرد و گفت : در فرهنگ غنی ایرانی برای هر نعمتی جشن سپاس از خداوند برگزار می‌شود.
محمود مرادی افزود: بیل‌گردانی نیم‌ور نمادی از زحمت و تلاش کشاورزان و ارتباط عمیق این قشر با خدواند متعال، زمین و طبیعت است و باید برای حفظ این آیین معنوی بیش از پیش تلاش کرد.
وی ادامه داد: این آیین به عنوان یک فعالیت جمعی، همبستگی اجتماعی و تعامل میان افراد را تقویت می‌کند.
نیم ور در بخش مرکزی شهرستان محلات استان مرکزی است که در ۲۵۰ کیلومتری جنوب تهران و بین راه مواصلاتی شهرهای دلیجان به محلات و خمین قرار دارد.