از عطر عطاری تا شعرهای عاشقانه
در ابتدای این گفت‌وگو، سیدمجید تقوی بهبهانی با بیان خلاصه‌ای از زندگی‌نامه عطار گفت: زندگی‌نامه دقیق و مستندی از عطار وجود ندارد، همین اطلاعات اندکی هم که از این شاعر هست به استناد آثار خودش به ما رسیده است. اما طبق مستندات، عطار به دلیل شغل پدرش ابتدا عطاری می‌کرده و بعد به سمت شعر و شاعری رفته است. او عرفان‌های عاشقانه‌ای که پیش از خودش به صورت نثر وجود داشته را به نظم درآورده و پیشگام عرفان عاشقانه و ادبیات منظوم عاشقانه شده است. در رأس کتاب‌های ارزشمند ایشان، «منطق الطیر» و «تذکرة الاولیاء» را می‌شود نام برد؛ البته «تذکرة الاولیاء» اثری منثور است که با بیاناتی از زندگی امام صادق(ع) شروع می‌کند. عطار این کتاب را با ماجرایی از یک عارف تمام می‌کند که نوعی اثر حماسی عرفانی از خودش به جا گذاشته است. 
وی افزود: از دیگر آثار عطار می‌شود به الهی‌نامه، اسرارنامه، مصیبت‌نامه و مختارنامه هم اشاره کرد که استاد شفیعی کدکنی در بیش از 50سال پیش کتاب مختارنامه را تصحیح کرد و مشخص شد بسیاری از رباعیات متعلق به عطار نیست و تشابه موجب شده بسیاری از این رباعی‌ها به نام عطار ثبت شود. عمده بیان عطار به عنوان یک عارف، بیان‌های توحیدی است و حتی به عنوان یک عارف مسلمان، تحمیدیه دارد که شامل حمد و نیایش خداوند است و بعد به ستایش پیامبر(ص) می‌رسد. عطار با وجود آنکه اهل سنت بوده اما به امامان معصوم(ع) و پیشوایان شیعه ارادت خاصی داشته است و چنان‌ که گفته شد در اثر «تذکرة الاولیاء» از آن‎‌ها یاد می‌کند. 

نسل جوان و چالش‌های تمام‌نشدنی
بهبهانی در ادامه در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌شود نسل نو و انسان امروز را با عطار و آثارش آشنا و مأنوس کرد، توضیح داد: شاید بتوان ادعا کرد عطار این زمانه را پیش‌بینی کرده است. خودِ او عمیق‌ترین و پیچیده‌ترین مفاهیم عرفانی و اخلاقی را با زبانی ساده بیان می‌کند. درباره عشق داستان‌سرایی می‌کند تا تأملاتش درباره مسائل مختلف برای همه مردم و برای همه زمان‌ها قابل درک و فهم باشد. 
اما وقتی انسان امروز بخواهد با عطار و آثارش مأنوس شود باید ابتدا به سراغ آثاری برود که به جنبه‌های اخلاقی عملی پرداخته‌اند و پس از اینکه با زبان و اندیشه‌های این شاعر آشنا شد به سمت آثاری برود که دلالت بر مباحث سنگین او دارد. 
این مدرس زبان و ادبیات فارسی نقش صدا و سیما را در مسیر شناخت بزرگان مؤثر دانست و در توضیح بیشتر گفت: با توجه به اینکه عامه مردم امروز به رسانه‌های تصویری مانند صداوسیما عادت کرده‌اند، باید این رسانه به این شاعران و قلل ادبی از طریق تولید برنامه‌های تصویری بپردازد و یا شرایطی ایجاد شود که آثار فاخر بازنویسی و خلاصه شود و البته با قیمت‌های ارزان و مناسبی به دست مخاطب برسد. مثلاً بعضی آثار عطار در حال حاضر با مبالغ گرانی به فروش می‌رسند که در این شرایط معیشتی نباید انتظار داشت کسی به سمت خرید این آثار برود.

بهای تلخ نپرداختن به شاعران ایرانی
بهبهانی در ادامه ضمن اشاره به غفلت‌هایی که در خصوص معرفی مفاخر کشورمان تاکنون صورت گرفته است، بیان کرد: کارهای اثرگذار فرهنگی مشمول هزینه است. در انجام امور فرهنگی نباید به دنبال سود بود چون در هر حال منفعت دارد. در خصوص مفاخر ادبیات ایران غفلت‌ها آن قدر زیاد است که غربی‌ها هم متوجه این غفلت‌ها شده‌اند و خواسته‌اند این خلأها را جبران کنند. مثلاً «هلموت ریتر» نویسنده، پژوهشگر و خاورشناس مشهور آلمانی دو جلد کتاب به نام «دریای جان» درباره عطار نوشته که در این دو جلد نکات ریزی درباره زندگی این شاعر کشف کرده و به چاپ رسانده است. این اثر در ایران هم ترجمه شده است و جای تأسف دارد که باید درباره زندگی عطار کتاب ترجمه بخوانیم. 
وی ادامه داد: باید تبلیغات فرهنگی هم در داخل ایران و هم در دیگر کشورها صورت بگیرد و توسط افراد آگاه و استاد در این زمینه، این شاعران به جهانیان هم معرفی شوند. مثلاً ترکیه هر ساله به مناسبت روز بزرگداشت مولانا جشن‌ها و مراسمی برگزار می‌کند که مردم از سراسر جهان به مدت یک هفته به ترکیه می‌روند و در آنجا با آثار و اشعار این شاعر هم آشنا می‌شوند. در حالی که مولانا ایرانی بوده و حتی آن‌ها نمی‌توانند یک بیت از این شاعر را بخوانند ولی باز هم برای او جشنواره‌های مختلفی برگزار می‌کنند. این تبلیغات گسترده سبب می‌شود هزاران نفر از سراسر جهان برای شرکت در این رویدادهای فرهنگی به ترکیه بروند. ترکیه در این مورد با برنامه‌ریزی عمل می‌کند چون وجود مقبره مولوی را در قونیه مغتنم می‌داند. حال چند شاعر بزرگ ادبی در کشور ما مدفون هستند و ما چقدر از حضور باشکوه این ‌‌قله‌های ادبی بهره برده‌ایم؟

از جشنواره‌های داخلی چه خبر؟
وی افزود: البته در داخل کشور در زمینه عطارشناسی جلسات و جشنواره‌های خوبی هر ساله در نیشابور و در مکان آرامگاه عطار برگزار می‌شود. در این رویدادهای فرهنگی هم استادان دانشگاه می‌آیند و هم مردم عادی، اما مشخص است که اطلاع‌رسانی در خصوص این مراسم بسیار کم است چون اگر این جشنواره‌ها با تبلیغ همراه باشد حتماً به نتایج بهتری در زمینه شناخت شاعران خواهیم رسید. البته بزرگوارانی مانند استاد شفیعی کدکنی که آثار ماندگاری در خصوص عطار انجام داده‌ و منتشر کرده‌اند در این‌ گونه جلسات کمتر شرکت می‌کنند و معمولاً مردم از زیارت ایشان در این جشنواره‌ها بی‌بهره هستند. 

سازهای مخالف ، همیشه کوک است
این پژوهشگر یکی دیگر از دلایل نپرداختن به شاعرانی مانند عطار را ابعاد عرفانی آن‌ها عنوان کرد و در توضیح بیشتر گفت: در کشور ما افراد و گروه‌هایی هستند که با مقوله‌های عرفانی مشکل دارند و بعضی از همین افراد مسئول فرهنگی هم هستند. مثلاً چند سال پیش در خوی، در آرامگاه شمس تبریزی قرار بر انجام و برگزاری یک مراسم بود، ولی مجوز برگزاری مراسم با بیان «خلاف شرع بودن» صادر نشد در حالی ‌که مباحث شرعی قابل تفسیر است و شاعران همیشه تلاش کرده‌اند مسائل شرعی را به زیباترین نوع و حالتی درست تفسیر کنند و به دست مردم برسانند در نتیجه به نظر می‌رسد دلیل دیگری که مانع شناخت شاعران و عارفان بزرگ کشور ما شده است بعضی متولیان فرهنگی هستند که نسبت به مباحث عرفانی شناخت درستی ندارند و گاهی ملاحظاتی کرده‌اند که نباید می‌شده است. 

ترویج دین به سبک شعر و شاعری
بهبهانی با بیان اینکه اتفاقاً باید از جایگاه شاعران برای ترویج فرهنگ اسلامی استفاده کرد، گفت: ترویج دین به شکل سنتی در نسل جوان جذابیتی ندارد و اثرگذار نیست. به قول استاد شفیعی کدکنی، عرفان بیان هنری از دین است و ما اگر این کارها را انجام ندهیم و دین را به زبان امروزی و حتی هنری و فرهنگی به نسل جدیدمان منتقل نکنیم، این نسل با دین بیگانه می‌شوند و جنبه‌های اعتقادی‌شان هم سست شده و بی‌دینی فراگیر می‌شود پس باید با نگاهی دیگر به این مسال نگاه کرد. این مدرس زبان و ادبیات فارسی یکی دیگر از راه‌های شناخت مفاخر ادبی را تولید آثار شنیداری و تصویری بر اساس زندگی و آثار این بزرگان عنوان کرد و توضیح داد: بسیاری از خوانندگان به خصوص آوازخوان‌ها آثار مولانا و عطار را خوانده‌اند اما باز هم نیازمند خلق شدن چنین آثاری با شکل امروزی و مدرن هستیم. حتی داستان‌ها و آثار منثور را می‌توان به راحتی تبدیل به پویانمایی و فیلم کرد که انجام این امور نیازمند جذب سرمایه‌گذار و نیروهای انسانی و ذهن خلاق است. بسیاری از افرادی که می‌خواهند وارد این عرصه شوند نیازمند حمایت هستند. هنرمندی که می‌خواهد بر اساس این آثار اثری تولید کند باید مطمئن شود سرمایه‌‌گذاری خوبی کرده چون ترس از تضییع سرمایه، برچسب‌های اخلاقی و حساسیت‌های بی‌مورد مانع انجام بسیاری از کارها درباره مفاخر ایران می‌شود.