رئیس انجمن دندان پزشکان ایران با بیان اینکه جامعه دندانپزشکی کشور همواره به عنوان نهادی خدمت‌محور شناخته می‌شود و هدف اصلی آن، ارتقای سلامت عمومی مردم است، به خبرنگار ما می‌گوید: در کشورهای در حال توسعه، اولویت دولت‌ها و مسئولان، حفظ پویایی جامعه از طریق توجه به سلامت دهان و دندان است. این کشورها تلاش می‌کنند تا زیرساخت‌ها و امکانات لازم را برای ارائه خدمات دندانپزشکی فراهم کنند، چراکه این خدمات در سراسر جهان هزینه‌بر هستند و باید به صورت گسترده‌تری در اختیار عموم مردم قرار گیرند.
دکتر بهنام عباسیان ادامه می دهد: ما خواهان تعیین تعرفه‌هایی منطقی و قابل پرداخت برای مردم هستیم و در عین حال انتظار داریم شرکت‌های بیمه نیز در این مسیر همراه باشند تا خدمات دندانپزشکی تحت پوشش بیمه قرار گیرد و بار مالی آن از دوش مردم برداشته شود. متأسفانه در ایران، سهم بیمه‌های پایه از ارائه خدمات دندانپزشکی بسیار محدود است و تنها بین ۹ تا ۱۲ درصد از این خدمات را پوشش می‌دهند. بیمه‌های تکمیلی نیز که خدمات دندانپزشکی ارائه می‌دهند، در نهایت تنها بین ۱۱ تا ۱۵ یا ۱۶ درصد را شامل می‌شوند. در واقع، در کشور ما سیستم پشتیبانی مناسبی برای خدمات دندانپزشکی وجود ندارد و گرانی این خدمات، مسئله‌ای مربوط به ساختار نظام سلامت است، نه جامعه دندانپزشکی.
عباسیان می‌افزاید: جامعه دندانپزشکی، نهادی متعهد به ارتقای سلامت جامعه است و همواره این رسالت را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داده است. از سوی دیگر، باید توجه داشت که ارائه خدمات دندانپزشکی نیازمند تجهیزات و مواد تخصصی است. دندان‌پزشکان ناگزیرند برای حفظ کیفیت خدمات، به تجهیزات روز و مواد مصرفی استاندارد دسترسی داشته باشند. در همین راستا، وزارت بهداشت اقدام به تفکیک تعرفه دندانپزشکی به سه بخش "حرفه‌ای"، "فنی" و "مواد مصرفی" کرده است تا ساختار تعرفه‌گذاری با ماهیت تجهیزمحور بودن این حرفه هم‌راستا باشد.
چه کسی پاسخگوی نوسانات بازار تجهیزات دندانپزشکی است؟
او یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های دندان‌پزشکان که مشکلات جدی در مسیر ارائه خدمات ایجاد کرده را نوسان شدید قیمت مواد و تجهیزات دندانپزشکی در طول سال تلقی می‌کند و می‌گوید: تعرفه‌های خدمات دندانپزشکی تنها یک‌بار در سال اعلام می‌شود و تا پایان سال بدون تغییر باقی می‌ماند، در حالی که قیمت اقلام مصرفی همواره در حال افزایش است. از جمله مهم‌ترین مواد مورد استفاده در خدمات دندانپزشکی، کارپول (بی‌حس‌کننده) است که مستقیماً بر کیفیت و کارایی درمان اثر می‌گذارد. به عنوان نمونه، در سال گذشته قیمت این ماده از ابتدای سال تا پایان سال تا ۲۰۰ درصد افزایش یافت، بدون آنکه مرجعی پاسخگوی این افزایش قیمت باشد یا راهکاری برای جبران آن ارائه دهد. چنین شرایطی فشار مضاعفی را بر دندان‌پزشکان وارد کرده و تداوم آن می‌تواند روند ارائه خدمات مناسب به بیماران را با چالش مواجه سازد.
عضو شورای عالی سازمان نظام پزشکی کشور ادامه می‌دهد: برای روشن‌تر شدن مسئله، می‌توان مثالی عینی ارائه داد، اگر با نرخ فعلی دلار حدود ۱۰۰ هزار تومان محاسبه کنیم، یک یونیت دندانپزشکی با کیفیت بالا که حداکثر ۱۰۰۰ دلار قیمت دارد، باید حدود ۱۰۰ میلیون تومان تمام شود. اما در واقعیت، دندان‌پزشک ناچار است برای همین دستگاه مبلغی حدود ۴۰۰ میلیون تومان پرداخت کند؛ یعنی چهار برابر قیمت واقعی. این تفاوت فاحش، ناشی از نبود نظارت شفاف و ناکارآمدی در نظام واردات و توزیع تجهیزات است. سؤال اساسی اینجاست که نظارت در این حوزه چه جایگاهی دارد و مسئولیت دولت‌مردان عرصه سلامت در قبال این وضعیت چیست؟ چرا باید بار ناکارآمدی‌ها و بحران‌های اقتصادی مستقیماً بر دوش دندان‌پزشکان و در نهایت بیماران گذاشته شود؟
عباسیان با تاکید براینکه دندان‌پزشکان در برابر مردم قرار ندارند، بلکه در کنار آن‌ها ایستاده‌اند، بیان می‌کند: ما از دولت، بیمه‌ها و مسئولان نظام سلامت مطالبه‌گر هستیم تا زیرساخت‌ها و امکانات لازم فراهم شود و خدمات دندانپزشکی به شکل عادلانه و قابل دسترسی برای همه مردم ارائه گردد. خدمات دندانپزشکی نه‌تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان از جمله خدمات پرهزینه محسوب می‌شود. به همین دلیل، تمامی کشورهای در حال توسعه و حتی کشورهای پیشرفته تلاش می‌کنند تا خدمات دندانپزشکی را تا حد امکان تحت پوشش بیمه قرار دهند، به‌ویژه برای اقشار آسیب‌پذیر، تا این افراد نیز بتوانند از حداقل خدمات مورد نیاز بهره‌مند شوند.
حذف سلامت دهان و دندان از سبد معیشتی خانواده‌ها
او اظهار می‌کند: متأسفانه در کشور ما، اقتصاد سلامت دهان و دندان به‌طور جدی آسیب دیده و عملاً از سبد معیشتی بسیاری از خانواده‌ها حذف شده است. فشارهای اقتصادی شدید و تورم بالا موجب شده که بخش قابل توجهی از مردم دیگر به سلامت دهان و دندان خود بی‌توجه باشند یا مراجعه به دندان‌پزشک را به تعویق بیندازند. لازم است توجه داشت که تمرکز صرف بر وزارت بهداشت به‌عنوان تنها نهاد مسئول در حوزه سلامت دهان و دندان، رویکردی ناکافی است. با توجه به هزینه‌بر بودن خدمات دندانپزشکی، پیشگیری باید در اولویت نظام سلامت قرار گیرد؛ موضوعی که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه به‌صورت جدی دنبال می‌شود.
به گفته عباسیان، در کشور ما نیز انتظار می‌رود که در زمینه پیشگیری، نهادهایی چون آموزش‌وپرورش و صداوسیما نقش محوری ایفا کنند. مدارس باید به عنوان خط مقدم پیشگیری، معاینات روتین دندانپزشکی را برای دانش‌آموزان به‌صورت پایلوت اجرا کنند و آموزش‌های لازم درباره بهداشت دهان و دندان را به‌صورت مستمر ارائه دهند. در این میان، صداوسیما نیز باید به‌عنوان رسانه ملی، مسئولیت آگاهی‌بخشی عمومی درباره اهمیت مراقبت‌های دهان و دندان، به‌ویژه درباره دندان‌های شیری را بر عهده بگیرد. متأسفانه بسیاری از خانواده‌ها به دلیل کمبود آگاهی و مشکلات اقتصادی، ارزش و نقش حیاتی دندان‌های شیری را نادیده می‌گیرند؛ در حالی که از دست رفتن زودهنگام این دندان‌ها می‌تواند زمینه‌ساز ناهنجاری‌های دهانی و فکی در آینده شود.
عباسیان خاطرنشان می‌کند: واقعیت این است که سلامت جامعه صرفاً بر دوش وزارت بهداشت نیست؛ این وزارتخانه تنها حدود ۲۰ درصد از بار مسئولیت را بر عهده دارد. ۸۰ درصد باقی‌مانده مربوط به مدیریت شهری، شهرداری‌ها، نظام آموزشی، صداوسیما و سایر نهادهای فرهنگی و اجتماعی است که باید به صورت هماهنگ وارد عمل شوند تا زیرساخت‌های لازم برای فرهنگ‌سازی و پیشگیری گسترده فراهم شود.امروز یکی از جدی‌ترین بحران‌هایی که جامعه دندانپزشکی با آن مواجه است، ناامیدی و دلسردی نسل جوان از آینده شغلی در این حرفه است. تعرفه‌های تعیین‌شده برای خدمات دندانپزشکی به‌قدری پایین و غیرواقعی است که با شرایط اقتصادی کنونی هیچ‌گونه توجیهی برای ورود به این مسیر باقی نمی‌گذارد.
هزینه تأسیس مطب دندانپزشکی؛ سه میلیارد تومان؟!
او در خصوص هزینه‌های سرسام‌آور تاسیس کلینیک اینگونه می‌گوید: برای تأسیس یک مطب دندانپزشکی، با در نظر گرفتن نرخ‌های فعلی تجهیزات، اجاره‌بها و سایر هزینه‌ها، حداقل سه میلیارد تومان سرمایه اولیه لازم است. اگر دندان‌پزشک جوان بخواهد از بانک تسهیلات بگیرد، باید ماهانه حدود ۲۸ میلیون تومان قسط پرداخت کند. به زبان ساده، سه میلیارد تومان معادل حدود ۸۵ هزار دلار است و تأمین این مبلغ برای یک نیروی جوان در ابتدای مسیر کاری، بسیار دشوار و در بسیاری موارد غیرممکن است. یعنی یک دندان‌پزشک جوان باید ماهانه بیش از ۱۰۰ میلیون تومان درآمد داشته باشد تا تنها بتواند هزینه‌های پایه و اقساط را پوشش دهد، بدون در نظر گرفتن سایر مخارج زندگی یا توسعه حرفه‌ای. در چنین شرایطی، بسیاری از دندان‌پزشکان جوان، به‌ویژه فارغ‌التحصیلان تازه‌وارد، راهی جز مهاجرت نمی‌بینند؛ زیرا در کشورهای دیگر هم فرصت‌های شغلی بیشتری دارند و هم امکان داشتن زندگی با ثبات و آرامش فراهم‌تر است.
عباسیان توضیح می‌دهد: در حال حاضر در ایران، بیشتر بیمه‌ها تنها هزینه کشیدن دندان را پوشش می‌دهند، نه هزینه‌های مربوط به حفظ و نگهداری آن. این در حالی است که ارتقای سلامت دهان، نیازمند هزینه برای پیشگیری و درمان‌های تخصصی است، نه حذف عضو آسیب‌دیده. حتی در مورد کودکان نیز شاهدیم که در سنین پایین، دندان‌های دائمی (از جمله دندان شش) درگیر پوسیدگی‌های شدید و نیازمند درمان‌های تخصصی مانند عصب‌کشی هستند. این موضوع اهمیت تعریف خدمات سطح ۲ و ۳ در بیمه‌ها را دوچندان می‌کند. بیمه‌ها باید پای کار بیایند، خدمات دندانپزشکی را به‌صورت کامل و هدفمند در پوشش خود قرار دهند و در مسیر ارتقای سلامت عمومی، نقش فعال‌تری ایفا کنند.
وی با بیان اینکه در کنار همه چالش‌های اقتصادی، نباید از موضوع مهم جوانی جمعیت غافل شد، می‌گوید: بسیاری از پزشکان و دندان‌پزشکان جوان، همچنان سربار خانواده هستند و به دلیل شرایط اقتصادی نامناسب، توانایی تشکیل زندگی مستقل و پایدار را ندارند. سؤال مهم اینجاست که آیا با وضعیت فعلی اقتصاد سلامت، می‌توان از دندان‌پزشکان انتظار داشت که درآمدی در حد استاندارد داشته باشند؟ واقعیت این است که دردها و مطالبات جامعه دندانپزشکی بسیار است، اما با همه دشواری‌ها، این قشر متخصص همواره در کنار مردم ایستاده و فشارها و سختی‌ها را به جان خریده تا بتوانند لبخند سلامت را بر لبان هم‌وطنان خود بنشانند. با امید به اینکه با ورود دکتر ظفرقندی به وزارت بهداشت و بهره‌گیری از کارشناسان متخصص و دلسوز، شرایط به گونه‌ای تغییر کند که انگیزه و امید دوباره به جامعه دندانپزشکی بازگردد و روند مهاجرت نیروهای متخصص متوقف شود.