سکوت و کم‌کاری دولت افغانستان نسبت به میلیون‌ها مهاجر افغان در ایران به‌وضوح به چشم می‌خورد اما مقامات کشور گفته‌اند که نزدیک به ۲.۵ میلیون نفر اتباع غیرمجاز در کشور حضور دارند و باید تکلیف آن‌ها را هر چه زودتر مشخص کنیم.
به گزارش خبرگزاری فارس؛ در میان هیاهوی سیاست‌های مهاجرتی ایران و تلاش برای قانونمند کردن وضعیت اتباع خارجی، آنچه کمتر به چشم می‌آید، سکوت و کم‌کاری دولت افغانستان نسبت به میلیون‌ها مهاجر افغان در ایران است.
مهاجرانی که برخی از آن‌ها از بدو پیروزی انقلاب اسلامی میهمان ایران بوده‌اند و برخی دیگر هم در سه دهه گذشته فوج‌فوج وارد ایران شده‌اند، اما در این میان جای خالی حمایت جدی از سوی کابل، پررنگ‌تر از همیشه به چشم می‌آید.آن طور که نادر یاراحمدی رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی با بیان اینکه «متأسفانه ما با کشور همسایه‌ای مواجه نیستیم که مردم خودش را بپذیرد»، گفت: کشور افغانستان چندین بار اعلام کرده که آمادگی تحویل اتباع را ندارند.
دولت افغانستان، به‌رغم اطلاع از وضعیت بغرنج میلیون‌ها هم‌وطن خود در کشورهای همسایه، به‌ویژه ایران نه‌تنها برنامه‌ای مؤثر برای حمایت حقوقی، اقتصادی یا اجتماعی از آنان ارائه نکرده، بلکه حتی در زمینه کنسولی، صدور مدارک هویتی یا همکاری در سامان‌دهی بازگشت داوطلبانه نیز عملکرد قابل دفاعی نداشته است.
در شرایطی که بنا بر آمارهای غیررسمی حدود  ۶ تا ۱۰ میلیون مهاجر افغان در ایران حضور دارند، بخش قابل‌توجهی از آن‌ها بدون وضعیت قانونی مشخص، نبود هماهنگی یا مسئولیت‌پذیری از سوی دولت افغانستان، وضعیت مهاجران را دوچندان بحرانی کرده است. بسیاری از آن‌ها نه امکانی برای بازگشت دارند و نه پشتیبانی‌ برای ماندن.
مقام‌های کشور از جمله رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی، اعلام کرده‌اند بیش از چهار میلیون اسم اتباع داریم و نزدیک به ۲ تا ۲.۵ میلیون نفر هم اتباع غیرمجاز هستند. برخی از این ۴ میلیون نفر قانونی و برخی دیگر شبه‌قانونی هستند. امروز بیشتر از ۲ میلیون نفر از اتباع هم سرشماری شدند و فقط اسمشان را در اختیار داریم اما آن را قانونی تلقی نمی‌کنیم. امروز ۶ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر اتباع در کشور حضور دارند؛ اما به دلیل اینکه بسیاری از آن‌ها قانونی نیستند، مشکلاتی برای ما ایجاد کرده‌اند.
نادر یاراحمدی همچنین اعلام کرده که ما در سرویس‌دهی به پناهندگان جمعی به مشکل خورده‌ایم؛ کار را نیز برای اتباع شبه‌قانونی که سرشماری شده‌اند، شروع کرده‌ایم و تا ۱۵ تیر تعیین و تکلیف می‌شوند. همه اتباع شناسایی شده‌اند و ممکن است این تاریخ به تأخیر بیفتد، اما قطعاً تا پایان تابستان تعیین تکلیف خواهند شد.این شکاف آماری و همچنین نبود نقشه راه مشخص برای تعیین تکلیف این جمعیت، نه‌تنها به ناتوانی دولت میزبان برمی‌گردد، بلکه بخشی از آن نتیجه فقدان دیپلماسی فعال، سیاست‌گذاری حمایتی و حتی توجه رسانه‌ای از سوی دولت افغانستان است.به نظر می‌رسد که در میان برخوردهای اداری ایران با مهاجرین و بی‌عملی ساختارهای دولتی افغانستان، جامعه مهاجر افغان، بیش از هر زمان دیگری، به حال خود رها شده است؛ جامعه‌ای که امیدی به بازگشت برای سرزمین مادری امیدی خود ندارد.