شفاانلاین»عمومی» تصادفات رانندگی نه‌تنها از نظر جسمی، بلکه از نظر روانی نیز می‌توانند پیامدهای جدی و پایداری داشته باشند. یکی از شایع‌ترین این پیامدها، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) است که می‌تواند زندگی فرد را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. این اختلال با علائمی همچون کابوس‌های مکرر، یادآوری‌های ناخواسته از حادثه، اضطراب شدید و اجتناب از رانندگی یا حتی سوار شدن به خودرو همراه است.

 

تأثیرات روان‌شناختی تصادفات رانندگی

بسیاری از افراد پس از سوانح رانندگی، درجاتی از اضطراب و ترس را تجربه می‌کنند. این احساسات ممکن است به شکل فوبیای رانندگی (Vehophobia) یا اجتناب از محل حادثه بروز کند. در موارد شدیدتر، افسردگی نیز شایع است، به‌ویژه در افرادی که آسیب‌های جسمی جدی دیده‌اند. احساس گناه در کسانی که تصور می‌کنند می‌توانستند از حادثه جلوگیری کنند، یکی دیگر از پیامدهای رایج روانی است که اغلب با نشخوارهای فکری و سرزنش خود همراه می‌شود. برخی دیگر نیز خشم و پرخاشگری را تجربه می‌کنند که ممکن است به خود، دیگران یا حتی قوانین و سیستم حمل‌ونقل معطوف شود.

 

نقش حمایت اجتماعی در کاهش اثرات منفی روانی

حمایت اجتماعی، یکی از مؤثرترین عوامل در کاهش اثرات منفی روانی ناشی از تصادفات است. خانواده، دوستان و گروه‌های حمایتی می‌توانند به کاهش اضطراب، پیشگیری از افسردگی و افزایش تاب‌آوری افراد آسیب‌دیده کمک کنند. راهکارهایی مانند آموزش خانواده‌ها، ایجاد گروه‌های حمایتی، ارائه خدمات آنلاین و حمایت روان‌شناختی در محیط کار می‌تواند نقش مهمی در بازتوانی روانی این افراد داشته باشد.

 

چگونه یک پویش موفق برای کاهش تصادفات داشته باشیم؟

پویش‌هایی مانند «نه به تصادف!» می‌توانند نقش مهمی در کاهش تصادفات و پیامدهای روانی آن داشته باشند، اما تأثیرگذاری این کمپین‌ها به نحوه طراحی و اجرای آن‌ها بستگی دارد. صرفاً هشدار دادن درباره خطرات رانندگی کافی نیست، بلکه باید از روش‌های علمی و روان‌شناختی برای تغییر رفتار افراد استفاده شود.

 

یک پویش موفق باید بتواند همزمان بخش منطقی (قشر فرونتال) و بخش هیجانی (آمیگدال) مغز را درگیر کند. استفاده از داستان‌های واقعی قربانیان، محتواهای چندرسانه‌ای تأثیرگذار، شبیه‌سازی‌های تعاملی و راهکارهای تدریجی برای تغییر رفتار از جمله روش‌های مؤثر در این زمینه است. همچنین، تحقیقات روان‌شناختی نشان داده‌اند که افراد بیشتر تحت تأثیر روایت‌های شخصی قرار می‌گیرند تا آمارهای خشک، بنابراین باید از تجربیات واقعی برای ایجاد همدلی و تغییر نگرش مخاطبان استفاده شود.

 

راهکارهای پیشگیری از مشکلات روانی پس از تصادف

برای پیشگیری از مشکلات روانی ناشی از تصادف، باید تاب‌آوری افراد تقویت شده و استرس آن‌ها مدیریت شود. این امر از طریق ایجاد حس کنترل، تقویت شبکه اجتماعی، معنا دادن به تجربه و بازسازی ذهنیت فرد امکان‌پذیر است. مدیریت استرس نیز با روش‌هایی همچون تکنیک‌های آرام‌سازی، مواجهه تدریجی، بازسازی شناختی، ورزش و داشتن روال منظم قابل انجام است.

 

تصادفات رانندگی تنها یک مسئله فیزیکی نیستند، بلکه اثرات عمیق روانی نیز به دنبال دارند. PTSD، اضطراب، افسردگی، احساس گناه و خشم از جمله پیامدهای روان‌شناختی این حوادث هستند. حمایت اجتماعی، اجرای پویش‌های آگاهانه و علمی، و به‌کارگیری راهکارهای روان‌شناختی برای مدیریت استرس و تقویت تاب‌آوری، از جمله اقدامات مؤثر برای کاهش آسیب‌های روحی ناشی از تصادفات است. برای ایجاد تغییرات پایدار در رفتارهای رانندگی، لازم است از روش‌های علمی و انگیزشی استفاده شود تا مردم به‌طور منطقی و احساسی متعهد به رانندگی ایمن شوند.

/ روانشناس و دکترای تخصصی علوم اعصاب شناختی