روز بیست و پنجم ماه رمضان
«وَأَمْرُهُمْ شُورَی بَيْنَهُمْ»/ سوره شوری، آیه 38
آنچه نزد خداست از خوشیهای زودگذر دنیا بهتر است، اما مخصوص کسانی است که کارهایشان را با مشورت پیش میبرند.
با هم فکر کنیم
از نشانههای مؤمن یکی هم این است که اهل تصمیمهای هولهولکی نیست. صبور است و با ملاحظه؛ حرفهای آدمها را میشنود و سر حوصله به تکتکشان فکر میکند. اگر چیزی را نداند، از پرسیدن خجالت نمیکشد و اگر راهی را نشناسد، از راهنماییگرفتن عارش نمیآید. اهل مشورتگرفتن است؛ چه در تصمیمهای کوچک و چه در انتخابهای بزرگ. هیچ عشقی آنقدر کورش نمیکند که دلسوزی آدمهای دور و برش را نبیند و هیچ تصمیمی آنقدر به هیجان نمیآوردش که راهنمایی آدمهای باتجربه را نادیده بگیرد. اگر از یک سوراخ دوبار گزیده نمیشود، به خاطر همین اخلاقهایش است و اگر مدام سرش به سنگ نمیخورد، از صدقهسر همین عادتهایش.
مسیری روشن برای پیشرفت جمعی
در یک تیم فوتبال، بازیکنان تنها زمانی میتوانند موفق شوند که با یکدیگر هماهنگ باشند. اگر هر بازیکن، بدون توجه به تاکتیک تیمی و مشورت با مربی، بازی خود را پیش ببرد، حتی بهترینها نیز نمیتوانند پیروز میدان شوند. در مقابل، تیمهایی که بازیکنانشان با یکدیگر همفکری میکنند، پاسهای حسابشده میدهند و از ایدهها و استراتژیهای جمعی پیروی میکنند، حتی با امکانات محدود نیز میتوانند افتخار بیافرینند. این اصل ساده موفقیت در ورزش، در زندگی اجتماعی نیز صادق است: بدون همفکری و مشورت، پیروزی در میدان زندگی ممکن نیست.
قرآن کریم این راهکار را در سطحی بالاتر برای جامعه ایمانی ارائه میکند. آیه شریفه «وَأَمْرُهُمْ شُورَی بَيْنَهُمْ» نهتنها یک توصیه اخلاقی، بلکه نقشهای برای مدیریت جامعه و مدل حکمرانی است. «مؤمنین آنهايند که هر کاری میخواهند بکنند، در بينشان شورايی میشود که پيرامونش مشورت میکنند....» یعنی کار مؤمنين مشورت گرفتن بین خودشان است.» ما چقدر اهل کارهای جمعی با روش مشورتخواهی از یکدیگر هستیم؟ الان ساختار سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ما این گونه است همه کارها با مشورت همه مردم اتفاق بیفتد؟
البته باید حواسمان باشد که با چه کسی مشورت میکنیم؟ «امیرالمؤمنین(ع) در این زمینه هم توصیه دارند: لا تُدخِلَنَّ فی مَشوِرَتِکَ بَخیلاً ... وَ لا جَباناً؛ با بخیل مشورت نکن. یعنی چه؟ یعنی کارشناست بخیل نباشد؛ چرا؟ برای خاطر اینکه اگر خواستی کمکی به کسی بکنی، این بخیل جلویت را میگیرد. میگوید که جیبت خالی میشود. با آدم ترسو مشورت نکن، از آدم بزدل نظر کارشناسی نگیر؛ برای خاطر اینکه هر کار بزرگی بخواهی انجام بدهی، هر اقدام خوب و قدم بلندی بخواهی برداری، تو را میترساند که اگر این کار را بکنی، چنین میشود، چنان میشود»(بیانات رهبری در نخستین دیدار با دولت چهاردهم؛ 6 شهریور 1403)
مردمی که به فرمان «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا» عمل میکنند و در فضایی سرشار از همدلی و برادری به رهنمود «وَأَمْرُهُمْ شُورَی بَيْنَهُمْ» پایبندند، با بهرهگیری از همفکری و خرد جمعی، به همکاری و تعاون «وَتَعَاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوَی» دست مییابند و میتوانند دستاوردهای بزرگی رقم بزنند.
خداوند در این آیه از ما خواسته است که:
در امور مختلف، به مشورت با دیگران اهمیت دهیم و تصمیمات را جمعی بگیریم.
برای عمل به این آیه در زندگی میتوانیم:
ـ در خانواده یا محل کار، قبل از تصمیمگیری درباره مسائل مهم، نظر اعضای دیگر را هم جویا شویم.
ـ بهجای تحمیل نظر خود، فضایی برای تبادل آرا ایجاد کنیم.
ـ در مشورتها، به یاد داشته باشیم که هدف، رسیدن به تصمیم درست است، نه صرفاً تأیید دیدگاه ما.