به گزارش خبرنگار معارف ایرنا آیت الله محمدعلی جاودان در کتاب رهنمای طریق در پاسخ به سوالی درباره دوستی با نامحرم، توصیه کرد که نباید به دنبال دوستی با نامحرمان رفت. زیرا از این گناه، راه هزار گناه دیگر باز می شود. متن پرسش و پاسخ به این شرح است:
سوال «حقیر با خانواده ام از نظر اعتقادی مشکل دارم. بنده مذهبی ام و پدرم را نیز سه سال است که از دست داده ام. تنها دوستم هم به دلایلی از من دور است. عده ای متاسفانه دوستی با نامحرم را به حقیر پیشنهاد می کنند. لطفاً برای پر کردن این خلاء سیر مسیر الی الله و همچنین چگونگی برخورد با خانواده ام که مذهبی نیستند، توصیه هایی بفرمائید.»
آیت الله جاودان در پاسخ نوشت: اختلاف خودتان را با خانواده یا از بین ببرید یا کمتر کنید. به این معنا که سعی کنید وسایلی جور کنید که برخورد کمتر بشود. برخورد دائمی سرانجام خوبی ندارد و خدای ناکرده ممکن است به شکست شما بیانجامد؛ به خصوص که در آن طرف، مادر قرار داشته باشد.
وی افزود: دوستی با نامحرم، خلاف و گناه است و امکان ندارد. به دنبال دوست مرد و سلامت باشید. اگر دوست انسان، دوست خوبی باشد، برای حفظ دین او نیز کمک خواهد بود. بکوشید تنها دوست خودتان را از نظر اخلاقی و دینی سلامت است، دوباره پیدا کنید و بازگردانید. بر فرض هیچ کس پیدا نشود، به دنبال دوستی با نامحرمان نمی توان رفت. زیرا از این گناه، راه هزار گناه دیگر باز می شود.(صفحه ۴۶۹)
دوستی با نامحرم در قرآن و روایات
قرآن در چند آیه، زنان و مردان را از داشتن روابط دوستانه با جنس مخالف بر حذر داشته و آن را مورد مذمت قرار داده است. آیه ۲۵ سوره نساء به مردان می گوید با دخترانی که روابط دوستی مخفیانه ای با دیگران داشته اند ازدواج نکنید. یعنی آنان را با اجازه خانواده هایشان به همسری خود در آورید و مهرشان را به طور پسندیده به آنان بدهید؛ به شرط آنکه پاکدامن باشند و زناکار و دوست گیران پنهانی نباشند.
در آیه ۵ سوره مائده نیز خطاب به مردان می فرماید شما با زنان پاکدامن مسلمان ازدواج کنید و خود نیز پاکدامن باشید؛ نه زناکار و نه آنکه زنان را در پنهانی دوست خود بگیرید.
لذا شاید دلیل این که قرآن یکی از شرایط ازدواج را همین مسأله قرار داده است، این باشد که هر کدام که قبل از ازدواج چنین تجربیاتی داشته باشد و با فرد یا افراد دیگری رابطه دوستی داشته است، مطمئنا پس از ازدواج و در روابط عاطفی و نزدیک خود با همسرش، آن تجربیات به یادش خواهد آمد، ویژگی های رفتاری، اخلاقی و شخصیتی دوست جنس مخالف قبل از ازدواج به خاطرش می آید و در یک مقایسه بین همسر فعلی و دوست قبلی اش خواهد پرداخت و در برخی موارد به احساس شکست در این ازدواج یا برتر بودن تجربه قبلی نتیجه گیری کند و این بزرگترین لطمه ای است که در همان اوایل ازدواج به خود وارد می کند.
ازدواج باید به آرامش بیانجامد و فلسفه ازدواج، رسیدن به آرامش است که قرآن نیز به آن اشاره می کند ولی وقتی چنین تجربه ای به چنین مقایسه ای و سپس به چنین سرخوردگی بیانجامد، آن ازدواج نمی تواند آرامش بخش باشد و زن و شوهر به تکمیل و رشد همدیگر بپردازند و این آغاز اضطراب است و به جای داشتن یک زندگی مشترک لذت بخش به یاد تجربه ای احساسی و موقت گذشته می اندیشند و افسوس انتخاب فعلی را می خورند و در نتیجه شالوده زندگی در هم پیچیده می شود.
علاوه بر این چنین دختران و پسرانی که به صورت نامشروع و غیرقانونی با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند، بسیاری از انرژی های عاطفی خود را که خداوند به عنوان سرمایه ای بزرگ در وجود آنها به ودیعه نهاده تا صرف همسر حقیقی خود و همچنین تربیت فرزندان خود کنند، در این دوران دوست بازی از دست می دهند و در فردای زندگی خود نه تنها احساس گناه می کنند، نمی توانند از نظر عاطفی همسر خود و فرزندان خود را به خوبی اشباع و ارضاء کنند و در نتیجه همواره زندگی آنها از یک کمبود شدید عاطفی که با هیچ چیز دیگر قابل جبران نیست مواجه می شود. وقتی یک خانواده از نظر عاطفی دچار مشکل شد نه تنها آرامش واقعی در آن خانواده نیست، بلکه نسل سالمی نیز از آنها به وجود نخواهد آمد و فرزندان آنها نیز که دچار کمبودهای عاطفی شده اند، بسیار آسیب پذیر می شوند و در گیر و دار زندگی طعمه شیادهائی می شوند که همواره در کمین آنها نشسته اند و این قضیه به نسل‌های بعدی نیز سرایت می کند.
دوستی با نامحرم در روایات به شکل های گوناگونی بیان شده است. مثلاً به عنوان اختلاط زن و مرد نامحرم از این مسأله یاد شده است.
پیامبر اکرم (ص) فرمود «بین مردان و زنان نامحرم جدایی ایجاد کنید. زیرا هنگامی که آنان رو در روی یکدیگر قرار گرفتند و با هم رفت و آمد داشتند، جامعه به دردی مبتلا خواهد شد که درمان نخواهد داشت» و حضرت علی (ع) در باره سخن گفتن با زن نامحرم که نتیجه اختلاط زن و مرد نامحرم است، فرمود «ای بندگان خدا! بدانید که... گفت‌وگو و اختلاط مردان با زنان نامحرم سبب نزول بلا و بدبختی خواهد شد و دل‌ها را منحرف می سازد، و پیوسته به زنان چشم دوختن، نور چشم دل را خاموش می گرداند، و همچنین با گوشه چشم به نامحرم نگاه کردن از حیله و دام های شیطان است.»
آن حضرت در زمان حکومتشان، وقتی از مدینه به کوفه آمدند و آنجا را مرکز قرار دادند، وضع جامعه را مناسب با اسلام ندیدند و فرمودند «ای اهل عراق! به من خبر رسیده که زنانتان در گذرگاه‌ها با مردان برخورد می‌کنند. آیا حیا نمی‌کنید؟!»
نگاه به نامحرم می تواند یکی از مقدمات ایجاد رابطه و دوستی با نامحرم باشد. لذا امام صادق (ع) فرمود «نگاه بعد از نگاه (نگاه همراه با دقت نظر)، بذر شهوت را در دل انسان می کارد و همان بذر شهوت، در به فتنه و آشوب انداختن صاحبش کفایت می کند.» و پیامبر اکرم (ص) فرمود «از زنان مردم چشم پوشی کنید تا دیگران نسبت به زن‌های شما چشم پوشی کنند».
برخی احکام شرعی ارتباط با نامحرم
رهبر انقلاب در پاسخ به سوالات برخی مقلدان در زمینه نحوه برخورد با افراد نامحرم فتواهایی صادر کردند که به شرح زیر است:
- اگر نامحرم طبق عرف، پیامک تبریک عید یا مناسبت‌های دیگر که از نظر اخلاقی متن آن مشکلی ندارد بدهد، آیا جواب دادن به آن از نظر شرعی اشکالی دارد یا خیر؟ به طور کلی ارتباط با نامحرم که مستلزم مفسده بوده و یا خوف ارتکاب گناه در میان باشد، جایز نیست و در غیر این صورت فی نفسه اشکال ندارد.
- ورود به دانشگاه یا دانشکده ای که باعث اختلاط با زنانی که بدون پوشش برای تحصیل در آن جا حضور دارند می شود، چه حکمی دارد؟ وارد شدن به مراکز آموزشی برای تعلیم و تعلّم اشکال ندارد، ولی بر زنان و دختران حفظ حجاب واجب است و بر مردان هم واجب است از نگاه حرام خودداری نموده و همچنین از اختلاط که موجب خوف فتنه و فساد است، اجتناب نمایند.
- جوانانی که در مدارس و دانشگاه ها مشغول تحصیل هستند با دختران هم برخورد و ملاقات دارند و به حکم هم‌کلاسی و هم‌درس بودن با آنان راجع به مسائل درس و غیر آن گفت‌وگو می کنند که گاهی بعضی از صحبت ها با خنده و شوخی همراه است که البته به قصد ریبه و لذت نیست. آیا این کار جایز است؟ اگر همراه با مراعات حجاب و بدون قصد ریبه و همراه با اطمینان به عدم وقوع در مفاسد باشد، اشکال ندارد و إلاّ جایز نیست.
- در اعیاد و دید و بازدیدهایی مانند عید نوروز، خانم‌ها و آقایان نامحرم با یکدیگر دست می دهند و می گویند «ما صیغه محرمیّت خواندیم!» آیا صیغه محرمیّت برای چنین مواردی مانند دست دادن وجود دارد. اگر وجود دارد چگونه است؟ دست دادن با نامحرم جایز نیست. در اسلام چیزی به عنوان محرمیّت خواهر و برادری و امثال آن وجود ندارد و تنها راه محرمیّت، عقد ازدواج دائم یا موقت با مراعات شرایط شرعی است.