کمبود پزشک، به‌ویژه پزشکان متخصص، یکی از چالش‌های جدی نظام سلامت کشور است که در سال‌های اخیر، به‌ویژه در مناطق محروم، نارضایتی‌های زیادی ایجاد کرده است. این کمبود زمانی بحرانی‌تر می‌شود که در ایام خاص مانند تعطیلات نوروز، بسیاری از پزشکان به مرخصی می‌روند و بیماران با مشکلات جدی در دریافت خدمات درمانی روبه‌رو می‌شوند.
باوجود تلاش‌هایی برای افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی، این مشکل همچنان پابرجاست. از سوی دیگر، توزیع نامتعادل پزشکان متخصص باعث شده است که برخی شهرها با مازاد پزشک روبه‌رو باشند، در حالی که در مناطق دیگر، بیماران از حداقل امکانات درمانی محروم‌اند. درحالی‌که برخی بیمارستان‌ها مجهز به دستگاه‌های پیشرفته پزشکی هستند، نبود نیروی متخصص موجب شده این تجهیزات بلااستفاده بمانند.
مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی، مصوباتی برای افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی تصویب کرده‌اند، اما این طرح‌ها به کندی اجرا می‌شوند و وزارت بهداشت به دلایل مختلف، ازجمله محدودیت‌های بودجه‌ای، در اجرای کامل این سیاست‌ها تعلل کرده است.
ضعف مدیریت در توزیع نیروی انسانی
حجت‌الاسلام اسماعیل سیاوشی کمبود پزشک را یکی از مسائل اساسی نظام سلامت کشور می‌داند که ناشی از ضعف در برنامه‌ریزی و اجرا است. او تأکید می‌کند: این بحران، بیش از آنکه به کمبود ظرفیت دانشگاهی مرتبط باشد، به ضعف مدیریت در توزیع نیروی انسانی و نبود یک سیاست جامع برای تأمین پزشکان متخصص برمی‌گردد.
او توضیح می‌دهد: ما هر سال در کشور با کمبود پزشک، به‌خصوص در مناطق محروم، روبه‌رو هستیم. این مشکل زمانی حادتر می‌شود که در ایام خاص مانند تعطیلات نوروز، تعداد زیادی از پزشکان به مرخصی می‌روند و دسترسی مردم به خدمات درمانی کاهش پیدا می‌کند. در همین دوره، تعداد تصادفات و حوادث جاده‌ای به اوج خود می‌رسد و بیماران به‌ویژه در بیمارستان‌های بین‌راهی با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند.
وی با اشاره به مصوبه افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی، تأکید می‌کند که این اقدام باید به‌درستی اجرا شود تا در سال‌های آینده، بحران کمبود پزشک کاهش یابد. او می‌گوید: شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه‌ای برای افزایش ظرفیت دانشجویان پزشکی تصویب کرده است تا در بلندمدت مشکل کمبود پزشک برطرف شود. اما مشکل اینجاست که وزارت بهداشت در اجرای این مصوبه کند عمل می‌کند و گاهی به بهانه کمبود بودجه، از افزایش ظرفیت سرباز می‌زند. درحالی‌که بودجه مناسبی برای این طرح در نظر گرفته شده و این تعلل، نوعی ترک فعل محسوب می‌شود.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، توزیع ناعادلانه پزشکان را یکی دیگر از مشکلات جدی نظام سلامت می‌داند و بر لزوم اصلاح این وضعیت تأکید دارد. او تصریح می‌کند: مشکل ما فقط تعداد پزشکان نیست، بلکه توزیع نامتعادل آن‌ها در کشور است. در برخی شهرها، پزشکان متخصص زیادی حضور دارند، اما در مناطق دیگر، حتی یک پزشک بیهوشی یا جراح پیدا نمی‌شود. این ناهماهنگی باعث شده برخی بیمارستان‌های مجهز، به دلیل نبود پزشک متخصص، عملاً بلااستفاده بمانند. در حالی که مردم مناطق محروم، برای یک ویزیت ساده یا انجام یک جراحی، مجبورند مسافت‌های طولانی را طی کنند.
لزوم اتخاذ سیاست های تشویقی
وی با اشاره به راهکارهای رفع این معضل، بر لزوم اجرای سیاست‌های تشویقی برای توزیع بهتر پزشکان تأکید می‌کند. او می‌گوید: برای اینکه پزشکان در مناطق محروم فعالیت کنند، باید سیاست‌های تشویقی مناسبی در نظر گرفت. یکی از راهکارها، ارائه مزایایی مانند تسهیلات ویژه، کاهش تعهدات خدمتی و افزایش حقوق پزشکانی است که در مناطق کمتر برخوردار فعالیت می‌کنند. تا زمانی که پزشکان انگیزه‌ای برای حضور در این مناطق نداشته باشند، مشکل توزیع نامتعادل ادامه خواهد داشت.
سیاوشی همچنین از ضعف در استفاده از ظرفیت‌های مردمی برای توسعه خدمات درمانی انتقاد کرده و می‌گوید: دولت باید از توان بخش خصوصی و خیرین در این حوزه بهره ببرد. ما در کشور خیرین زیادی داریم که در حوزه مدرسه‌سازی فعالیت می‌کنند. چرا از این ظرفیت در بخش درمان استفاده نشود؟ بسیاری از خیرین حاضرند بیمارستان یا درمانگاه بسازند، اما به دلیل موانع اداری، این اقدامات کند پیش می‌رود. دولت باید مسیر مشارکت مردم را در توسعه خدمات بهداشتی و درمانی هموار کند.
وی تأکید می‌کند: مشکل کمبود پزشک، باید به‌صورت ریشه‌ای حل شود و سیاست‌های وزارت بهداشت باید بر اساس نیازهای واقعی کشور تنظیم گردد. کمبود پزشک و توزیع نامناسب آن، مشکلی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت. ما اگر امروز برای حل این مسئله تصمیم جدی نگیریم، سال‌های آینده وضعیت بدتری خواهیم داشت. وزارت بهداشت موظف است که نه‌تنها ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی را افزایش دهد، بلکه با اجرای سیاست‌های هوشمندانه، پزشکان را به شکل عادلانه در سراسر کشور توزیع کند. این مطالبه‌ای است که باید به‌طور جدی پیگیری شود.
وی افزود: با وجود مصوبه قانونی برای افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی، وزارت بهداشت به توجیهات مختلف در اجرای آن تعلل کرده است، در حالی که کمبود پزشک، به‌ویژه در مناطق محروم، همچنان یک چالش مهم در نظام سلامت کشور محسوب می‌شود.