به گزارش خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، دعا به تعبیر امام خمینی (ره) یکی از نعمت‌های خداوند بر انسان است، دعا کردن نیز شکرانه این نعمت است، نکته مهم در این میان آن است که علاوه بر شناخت و درک این نعمت زوایای آن را بشناسیم. امام خامنه‌ای در بسیاری از بیانات خود همواره بر التزام به دعا کردن تاکید دارند. ایشان توصیه دارند چه در امور جزئی و چه در امر کلی نباید از دعا کردن غافل شد.
مجموعه بیانات امام خامنه‌ای در خصوص مفهوم و معنای دعا در کتاب «دعا از منظر حضرت آیه الله العظمی سید علی خامنه‌ای مدظله‌العالی رهبر معظم انقلاب اسلامی» گدآوری و تدوین شده که قسمت سوم آن را در ادامه می‌خوانید:
دستاورد دعا خودسازی است
بهترین اعمال در این شب، دعاست. درباره دعا هم امروز مطالبی را به شما برادران و خواهران عرض می‌کنم. احیاء هم برای دعا و توسّل و ذکر است. نماز هم ـ که در شبهی قدر یکی از مستحبات است ـ درواقع مظهر دعا و ذکر است. در روایت وارد شده است که «ألدُّعاءُ مُخُّ العِبادهً»؛ مغز عبادت، یا به تعبیر رایج ماها، روح عبادت، دعاست. دعا یعنی چه؟
یعنی با خدای متعال سخن گفتن؛ درواقع خدا را نزدیک خود احساس کردن و حرف دل را با او در میان گذاشتن. دعا یا درخواست است، یا تمجید و تحمید است، یا اظهار محبت و ارادت است؛ همه اینها دعاست. دعا یکی از مهمی‌ترین کارهای یک بنده مؤمن و یک انسان طالب صلاح و نجات و نجاح است. دعا در تطهیر روح چنین نقشی دارد.
به قول آن عارف معروف که می‌گوید: «آب که از برکات الهی است، همه پلیدی‌ها و ناپاکی‌ها را از بین می‌برد؛ هر جسمی که با آب تماس می‌گیرد، پاک می‌شود؛ ولی خود آب تحت تأثیر تماس با ناپاک‌ها و ناپاکی‌ها، به تصفیه احتیاج پیدا می‌کند و خدای متعال در یک گردش طبیعی، آب را به بخار تبدیل می‌کند؛ به آسمان می‌برد، از بالا مجدداً به‌صورت قطرات باران به زمین برمی‌گرداند، پلیدی‌ها را از آن جدا می‌کند، آن را تصفیه می‌کند و باز به‌صورت ماء طهور در اختیار افراد انسان و سایر موجودات قرار می‌دهد.»
گوینده این سخن حکمت‌آمیز می‌گوید: «این جان شما، معارف شما، نصایح شما، بلکه خود قلب و روح شما، همان ماء طهوری است که ناپاکی‌ها را از انسان‌ها می‌زداید؛ اما خود این ماء طهور به‌تدریج به تصفیه و تزکیه احتیاج پیدا می‌کند و تزکیه و تصفیه آن، جز با یک عروج معنوی، جز با یک گردش معنوی به سمت علویّات که آن هم با ذکر و دعا حاصل خواهد شد ممکن نمی‌شود.» با ذکر، با توجّه، با توسّل، با مناجات، با نافله، با تضرّع در مقابل خداوند، با تفکّر در آیات آفاقی و انفسی، این ماء طهور بازهمان طهارت خود را به دست می‌آورد.
نماز با توجّه، انس با قرآن، دعا و توسّل، تضرّع، روزه ماه رمضان و عبادات نیمه‌شب، مخصوصاً برای جوانان که تأثیرپذیری‌شان زیاد است، می‌تواند مهذِّب نفس باشد. روح دعا و نماز عبارت است از ارتباط با خدا، آشنا شدن با خدا، بهره بردن از معنویت، پاکیزه کردن و پیراستن روح و پالایش کردن ذهن از وسوسه‌ها. در دعا هم تعلیم است، هم تزکیه هست.
دستاورد چهارم دعا، خودسازی و رشد فضایل اخلاقی در انسان است. انسان با توجّه به خدا و با حرف زدن با خدای متعال، فضایل اخلاقی را در خود تقویت می‌کند؛ این خاصیت قهری و طبیعی انس با پروردگار است؛ بنابراین دعا می‌شود پلکان عروج انسان به سمت کمالات. متقابلاً دعا رذایل اخلاقی را از انسان می‌زداید؛ حرص و کبر و خودپرستی و دشمنی با بندگان خدا و ضعف نفس و جبن و بی‌صبری را از انسان دور می‌کند؛ و امام سجاد علیه‌السلام، دعا کرده و به زبان دعا، همان معارف را بیان فرموده است. یا دعای هشتم صحیفه که من بعضی از فقراتش را یادداشت کرده‌ام یک درس اخلاقی است. کأنّه خطبه‌ای است که کسی بخواند، یا یک سخنرانی برای مردم بکند و لغزشگاه‌های اخلاقی را برای آنان بیان نماید.
امام سجاد علیه‌السلام، این دعا را با این زبان بیان کرده است: «أللّهُمّ إِنیِّ أعُوذُ بِک مِن هیجانِ الحِرصِ و سورهً الغضب.» حرص، افزایش حرص، شدّتِ خشم، غلبه حسد، ضعف صبر، کمیِ قناعت، «شکاسهً الخُلُق» بداخلاقی، «إِلحاحِ الشّهوهً» شهوت‌رانی زیاد، «ملکهً الحمِیّهً» تعصب‌های ناحق و جانداری‌های به‌ناحق، «استِصغارِ المعصِیهً و استِکبارِ الطّاعهً» گناه خود را کوچک دانستن و طاعت خود را بزرگ شمردن، «سوء الولایهً لمن تحت ایدینا» اداره بد مجموعه‌ای که در اختیار ما و زیر دست ماست، «أن نعضُد ظالِماً، أو نخذُل ملهُوفا»
به ظالمی کمک کردن و بیچاره‌ای را یاری نرساندن. همه این مطالب را امام سجاد علیه‌السلام، در یک دعا، با این زبان بیان می‌کند که خدایا، من به تو پناه می‌برم از این چیزها. اینها درس‌های اخلاقی است. دعا‌های صحیفه سجادیه، دعای آبی حمزه ثمالی، دعای افتتاح، یا بقیه دعا‌های ماه رمضان ـ شب و روز جمعه و بقیه اوقات ـ و تمام این دعا‌هایی که از ائمّه علیهم‌السلام به ما رسیده است، پر است از معارف اسلامی درباره توحید، درباره نبوت، درباره حقوق، درباره وضع جامعه، درباره اخلاق، درباره حکومت و درباره همه مسائلی که انسان احتیاج دارد از اسلام بداند. در این دعاها، برای ما مطالبی هست که به زبان دعا، معارف بیان شده است و ائمّه ما علیهم‌السلام، در دوران حاکمیت طواغیت، توانسته‌اند این معارف را از این راه به مردم برسانند. این هم یک دیدگاه دیگر در باب دعاست.
انتهای پیام/ 161
∎