طبق اعلام هواشناسی، هفتم اسفندماه درجه هوا منفی چهار و هشتم اسفندماه منفی پنج درجه بوده است؛ این سرمای کم سابقه موجب خسارت ۱۰ تا ۱۰۰ درصدی محصولات کشاورزی شد.
انگار نوبت سرما بود تا حاصل تلاش کشاورزان را در آستانه عید نوروز بی‌مزد کند؛ یک روز طوفان، یک روز بی بازاری و این بار هم سرما زورش به کشاورزان رسید.
کشاورزان شمال خوزستان با وجود بالابودن نرخ اجاره بها، آب، سم و کود و هزاران مشکل دیگر چشمشان به برداشت محصولی بود تا ضمن پرداخت بدهی‌ها و تامین هزینه‌ها بتوانند عید را با خوشی سپری کنند.
اما انگار این بار نیز نتیجه‌ای جز ضرر برایشان حاصل نشده است؛ یکی از کشاورزان دزفول که بیش از سه ماه برای کاشت و داشت یک هکتار کاهو زحمت کشیده به خبرنگار ایرنا می‌گوید: سرمای اسفندماه کاهوی رسیده و آماده برداشت را خراب کرد چراکه محصول یخ زده دیگر مشتری ندارد.
محمدرضا مرادی برای انجام مراحل کاشت و داشت یک هکتار زمین خود بالای یک میلیارد و ۵۰۰ هزار ریال هزینه کرده است و اکنون با ناراحتی زیاد از نابود شدن محصول که آن را قبل از سرما محصولی بسیار با کیفیت می‌داند، می‌افزاید: یخ زدگی، محصولات را نابود کرد و مجبور شدم زمینی که ماه‌ها به امید برداشتش تلاش کنم را شخم بزنم.
کاهویی که وسط آن یخ زده خریداری ندارد و تنها راه پیش روی محمدرضا شخم زدن محصول بود تا سریع کشت جدید را آغاز کند و شاید بتواند جبران ضرر و زیان کشت قبل را بکند.
این کشاورز می‌گوید فقط کشاورز، کشاورز را در این شرایط درک می‌کند که چه زحمت‌ها و خون دلها با وجود هزینه‌های سرسام آور برای به ثمر رسیدن محصول کشیده شده است ولی چه سود که این محصول زیر چرخ بی‌رحم تراکتور له می‌شود.
محصولاتی مانند کاهو بیمه نمی‌شوند و فقط محصولاتی مانند گندم، ذرت و کلزا بیمه می‌شوند و هنگامی که کشاورز دچار خسارتهایی می‌شود متاسفانه راهی برای جبران وجود ندارد.
هشدارهای هواشناسی و اطلاع‌رسانی‌های انجام شده در فضای مجازی نیز نتیجه قابل توجهی در پی نداشت زیرا باعث شد قیمت پلاستیک و دیگر ملزومات برای جلوگیری از سرمازدگی نیز گران شوند؛ در واقع هشدارها نه تنها فایده ای برای کشاورزان نداشت بلکه ضرر نیز داشت.
کشاورزی که به علت محدودیت زمانی و مالی توانایی خرید پلاستیک را نیز ندارد و نمی‌تواند زراعت خود را از سرما حفظ کند فقط حسرت نصیبش می‌شود.
مدیریت جهاد کشاورزی برای جلوگیری از سرمازدگی محصولات راهکارهای دیگری نیز به کشاورزان توصیه کرد که یکی از آنها آبیاری شبانه مزارع بود این در حالی بود که طبق گفته کشاورزان، آبی نبود که بتوان برای آبیاری مزارع استفاده کرد تا از سرما در امان بمانند.
علاوه بر خسارتهایی که به صورت آشکار و پنهان بر اثر سرمازدگی به محصولات کشاورزی وارد شده است به گفته معاون امور اقتصادی استانداری خوزستان، با این سرمای بی‌سابقه با تهدید امنیت غذایی، تورم، کاهش صادرات و ارزآوری نیز مواجه شدیم.
محمد راضی جلالی در نشستی که به منظور بررسی مشکلات کشاورزان برگزار شد تقاضا کرد نمایندگان مجلس بخشش آب بها را پیگیری کنند تا بخشی از هزینه‌ها جبران شود؛ طبق برآورد کارشناسان، ضرر و زیان پنهان سرمازدگی به کشاورزی بسیار زیاد است.
در حالی که بهروز قمرزاده مدیر جهاد کشاورزی دزفول، برآورد اولیه خسارت سرمازدگی به محصولات کشاورزی این شهرستان را نیم همت اعلام کرده است، پیش بینی می‌کند با محاسبه خسارت پنهانی که مزارع را درگیر کرده این خسارت به حدود یک و نیم همت نیز برسد.
البته پیشنهادهایی نظیر بخشش اجاره اراضی هیاتی، آب بها و در نظر گرفتن تسهیلات کم بهره از محل ستاد بحران برای محصولاتی که مشمول بیمه فراگیر نیستند، داده شده که باید در کمیسیون‌های تخصصی ارزیابی شوند.
به گفته محمد جعفر آفرین, مدیر جهاد کشاورزی اندیمشک بیش از ۲۴ هزار هکتار گندم دیم و آبی، سیب زمینی، کلزا، لوبیا و خیار این شهرستان نیز بین ۱۰ تا ۸۰ درصد خسارت دیدند که خسارت ریالی این محصولات یکهزار و ۱۰۰ میلیارد ریال برآورد شده است.
وضعیت در شوش نیز هیمنطور است و کشاورزان این شهرستان علاوه بر خسارت سرما با کم آبی نیز مواجه بودند و به گفته گودرز بهرامیان مدیر جهاد کشاورزی شوش در پنج سال اخیر، بازار محصولات کشاورزی از نظر اقتصادی پرنوسان بود و کشاورزان برای وفق دادن خود به شرایط مجبور به فروش ماشین آلات کشاورزی شدند.
کشاورزی که حدود ۴۵۰ میلیون تومان یا بیشتر برای تولید سیب زمینی هزینه کرده و اکنون دچار خسارت شده توانی برای ادامه کار ندارد و وقتی چنین مشکلاتی با کم آبی همراه شود نابود شدن بخشی از کشاورزان را به همراه خواهد داشت.
همچنین سرمازدگی محصولات باعث شد عرضه ۱۷ هزار تن سیب زمینی به بازار به گفته مدیر جهاد کشاورزی شوش، با تاخیر مواجه شود.
به گفته بهرامیان، ۱۳ هزار و ۸۵۰ هکتار از مزارع شوش بر اثر سرمازدگی دچار خسارت شدند که براساس برآورد اولیه این خسارت یکهزار و ۵۰ میلیارد ریال است.
مدیر جهاد کشاورزی کرخه نیز میزان خسارت سرمازدگی به سبزی و صیفی را ۵۰ درصد اعلام کرده و می‌گوید: گندم شوش حدود ۱۵ درصد، کلزا حدود ۲۵ درصد، سبزی و صیفی حدود ۵۰ درصد وچغندرقند ۳۰ درصد خسارت دیده است.
علیرضا رضایی با اشاره به خسارت وارد شده به ۵۱ هزار و ۵۲۵ هکتار اراضی کشاورزی کرخه بر اثر سرمازدگی می‌افزاید: میزان خسارت وارده به محصولات کشاورزی کرخه ۶ هزار و ۹۳۰ میلیارد ریال برآورد شده است.
سرپرست سازمان جهاد کشاورزی خوزستان نیز خسارت سرمازدگی به بخش کشاورزی استان را طبق برآوردهای انجام شده حدود پنج هزار میلیارد تومان اعلام کرده و می‌گوید: گندم و جو که خسارت پنهان دارند بیشترین خسارت را متحمل شدند؛ با اطلاع‌رسانی‌های انجام شده بخشی از مزارع توسط کشاورزان پیشرو شمال خوزستان آبیاری و پلاستیک کشیده شد با این وجود خسارتهایی وارد آمد.
به گفته جواد سلطانی کاظمی, خوزستان به عنوان نخستین تولید کننده محصولات کشاورزی کشور، ۱۴ درصد از مواد غذایی کشور را تولید می‌کند و مشکلات آن نیز به همین گستردگی است و در یکسال کشاورزان با انواع بحران، ها از سیل تا خشکسالی درگیر هستند.
خسارتهای وارد شده به بخش کشاورزی در حالی است که به گفته عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی، دولت طی ۱۵ سال اخیر هیچ کمکی برای جبران آنها نکرده است حال آنکه خوزستان به ویژه شمال استان مستعد بلایای طبیعی زیادی است و دولت باید نسبت به پرداخت بخشی از این خسارتها اقدام کند.
عباس پاپی زاده رسیدگی به معضلات بخش کشاورزی را نیازمند پیگیری در سطح ملی می‌داند و تاکید دارد: بحران سرمازدگی از ۲۰ روز قبل به مردم اطلاع‌رسانی شد ولی برخی مسوولان هیچ اطلاعی از این موضوع نداشتند.
به گفته وی؛ طبق قانون، درصدی از قیمت محصول کشاورزی به عنوان نرخ بهای آب به دولت پرداخت می‌شود اکنون که محصول صفر است باید براساس آن هیچ هزینه‌ای بابت آب بها و اجاره بهای اراضی هیاتی به دولت پرداخت نشود.
نماینده اندیمشک در مجلس نیز معتقد است خسارت سرمازدگی به بخش کشاورزی خوزستان یک مشکل استانی است که تبعات ملی دارد و نیاز است جبران خسارتها در سطح ملی بررسی و نسبت به حل آنها تصمیم گیری شود.
به گفته جهانبخش قلاوند, اکنون کشاورزان خوزستانی عزادار هستند و اقدامات انجام شده اثربخش نبوده است؛ طبق گفته کشاورزان، در دوره‌های مختلف هیچ اقدامی برای حمایت از کشاورزان انجام نشده و نشست‌ها هیچ نتیجه‌ای نداشته است.
وی ضمن انتقاد از اینکه ستاد بحران کشور در این وضعیت در سطح ملی اقدامی انجام نداده است، می‌افزاید: بحران در سطح شمال خوزستان است اما بازخورد آن در سطح ملی است زیرا شمال خوزستان تولیدکننده پنج رقم محصول کشور است و باید به داد کشاورزان رسید.
به گفته این نماینده مجلس، بیمه تاثیر منفی به بازار و آسیب به کشاورزی را جبران می‌کند ولی نیروی انسانی و کشاورز بیمه نیست و دچار خسارت بسیار زیادی می‌شود لذا باید به عنوان یک بحران به این موضوع توجه شود.
اعتباری که به صندوق بیمه خوزستان اختصاص می‌یابد ناچیز است
رییس گروه خدمات بیمه‌ای بانک کشاورزی استان خوزستان نیز می‌گوید: ۷۸۷ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان خوزستان تحت پوشش بیمه هستند که از خدمات بیمه بهره مند خواهند شد.
۲۰۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی شمال خوزستان طبق اعلام محمد آلاله تحت پوشش خدمات بیمه هستند که بیشتر این کشت‌های هدفمند و راهبردی مانند گندم و کلزا در برنامه هفتم توسعه آمده‌اند؛ بقیه محصولات مانند جو، پیاز و سیب زمینی نیز تحت پوشش بیمه فراگیر اجباری هستند.
او با بیان اینکه حدود یکهزار و ۲۲ هکتار از اراضی چغندرقند از مجموع ۱۸ هزار هکتار خوزستان تحت پوشش بیمه هستند، تاکید دارد اعتباراتی که به صندوق بیمه کشاورزی خوزستان داده می‌شود با توجه به حجم خسارت، ناچیز است ضمن اینکه زمان تخصیص اعتبار نیز باید مشخص باشد.
رییس گروه خدمات بیمه‌ای بانک کشاورزی خوزستان می‌گوید: ۵۳۶ میلیارد تومان خسارت احصا شده استان در تمام زیربخش‌ها بوده که از این میزان ۳۵ میلیارد تومان هنوز پرداخت نشده است.
وی با بیان اینکه حدود ۶۰ درصد از سطح زیر کشت خوزستان بیمه است، می‌افزاید: ۱۰۰ درصد گندم آبی خوزستان بیمه است ولی مشکل این است که تخصیص اعتبارات به موقع انجام نمی‌شود در حالی که اگر به موقع پرداخت شود رضایتمندی حاصل می‌شود.
سرپرست مدیریت بحران خوزستان نیز می‌گوید: براساس پیش بینی‌های هواشناسی هشدارها صادر و اطلاع‌رسانی شد ولی در فاصله حدود یک هفته و ۱۰ روز قبل از هشدارها نمی توان اقدام درستی انجام داد.
علی عبدالهی می‌افزاید: برای پرداخت خسارتها منتظر مصوبه هیات دولت هستیم زیرا علاوه بر سرمازدگی بخش عمده ای از محصولات نیز در خشکسالی آسیب دیده است.
در بین اتفاقات ناگواری که برای محصولات کشاورزی دزفول افتاد برخی وعده‌ها از سوی رییس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی بیان شد که موجب دلگرمی کشاورزان خسارت دیده شد.
به گفته محمدجواد عسکری، برخی کمک‌های فوری از جمله تامین کود اوره برای احیای مزارع آسیب دیده و خدمات حمایتی به کشاورزان در دستور کار است که امیدواریم چنین وعده‌هایی محقق شود.
رییس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی همچنین به دیده شدن ۱۲ هزار میلیارد تومان(همت) برای بیمه محصول‌های کشاورزی در بودجه سال آینده دولت اشاره می‌کند تا از این طریق کشاورزان برای بیمه کردن محصولاتشان ترغیب شوند.
عسکری با بیان اینکه سازمان آب و برق خوزستان باید در قالب یک بسته حمایتی بخشودگی آب بها را جا دهد تا بخشودگی آب بها در دستور کار وزارت نیرو قرار گیرد، می‌گوید: بانک‌های استان خوزستان تحت هیچ شرایطی نباید به بهره برداران به ویژه کشاورزان خسارت دیده و ضامنان شمال خوزستان فشار بیاوردند؛ این مصوبه در قالب یک دستور صادر خواهد شد و هر دستگاهی در سطح استان و ملی موارد را عملیاتی نکند پیگیری خواهد شد.
رییس مدیریت بحران وزارت جهاد کشاورزی نیز درخصوص مشکلات کشاورزان خوزستان در پی سرمای کم سابقه می‌گوید: باید تسهیلاتی برای خسارت دیدگان مخاطرات محیطی در نظر گرفته شود تا در صورت بحران از اعتبارات استفاده شود.
نبی الله رشنو که از نزدیک مزارع خسارت دیده را بازدید کرده است تاکید می‌کند: با توجه به اینکه مدیریت بحران امری فرادستگاهی است باید فرمانده‌ای تعریف شود؛ در اتفاقات اخیر باید مشخص شود استانداری چه سطحی از بحران را تعریف کرده تا متناسب با آن و برای مقابله با بحران تصمیم‌گیری شود.
به گفته وی، کشاورزی فعالیتی تولیدی است که در فضای باز انجام می‌شود و با توجه به اینکه فضای باز پرریسک است و در معرض مخاطرات مختلف قرار دارد مهمترین ابزار، پیشگیری است.
نقدترین حالت ممکن هنگام بحران به اعتقاد او، بیمه است بنابراین انتظار می رود صندوق بیمه گزارش جامعی ارائه کند تا مشخص شود برای استفاده و کارآمدکردن این ابراز چه اقداماتی انجام شده است.
رشنو می‌افزاید: ماده ۳۳ برنامه هفتم توسعه نیز وظایفی برای صندوق بیمه محصولات کشاورزی تعریف کرده است ولی متاسفانه به صندوق بیمه ورود کردند و مانع فعالیت این کمیته شدند.
با پیگیری‌ها انجام شده اعلام شد نشستی با حضور وزیر جهاد کشاورزی، استاندار خوزستان و نمایندگان مجلس برگزار و موضوع خسارتهای ناشی از سرمازدگی مطرح و بررسی شده است که امیدواریم نتایج خوبی در پی داشته باشد.