به گزارش روز جمعه ایرنا، در یک سال گذشته، اوکراین با تحولات مهمی در زمینه‌های نظامی، سیاسی و دیپلماتیک روبه‌رو بود که تأثیر عمیقی بر وضعیت داخلی و روابط بین‌المللی این کشور داشته است.
جنگ اوکراین در حالی وارد چهارمین سال خود شد که درگیری های نظامی در یک سال گذشته شدت بیشتری به خود گرفته بود. نیروهای اوکراینی با حمایت نظامی کشورهای غربی برای نخستین بار موفق شدند در یک عملیات بزرگ، منطقه کورسک در روسیه را تصرف کنند؛ هرچند نیروهای روس پس از مدت کوتاهی موفق به بازپس‌گیری بخش‌های مهمی از این منطقه شدند و در روزهای پایانی سال نیز با دستور مستقیم «ولادیمیر پوتین»، روسیه عزم خود را برای بازپس گیری این منطقه و سپس نشستن پای میز مذاکرات جزم کرد.
در هر صورت در جبهه‌های شرقی اوکراین، درگیری‌ها میان نیروهای اوکراینی و روسی ادامه داشته است و نمونه وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که نیروهای این کشور کنترل مناطق جدیدی را در دونتسک به دست گرفته‌اند.
در همین حین، اگرچه تلاش‌های دیپلماتیک برای پایان دادن به این جنگ از ابتدای سال ۱۴۰۳ به صورت محدود پیگیری می شد اما تحرک اصلی پس از انتخاب رئیس جمهوری جدید آمریکا حادث شد که البته تاکنون نتیجه قابل توجهی از آن حاصل نشده است.
در حوزه دیپلماتیک، اوکراین تلاش کرده است تا حمایت بین‌المللی بیشتری را جلب و روابط خود را با کشورهای مختلف تقویت کند. کاهش حمایت عمومی در برخی کشورهای اروپایی و هشدار دونالد ترامپ به اروپا درباره کاهش کمک‌های آمریکا به اوکراین و ناتو، چالش‌های جدی را برای کی‌یف به وجود آورده است. با این حال، احتمال استقرار نیروهای اروپایی در سه شهر اوکراین و امکان ارسال جنگنده‌های میراژ بیشتر به کی‌یف از دیگر تحولات مهم در عرصه دیپلماتیک بود که نشان می داد غرب برای تقویت توان دفاعی اوکراین در برابر روسیه برنامه دارد.
در آخرین تلاش و پس از گفت وگوی مستقیم پوتین و ترامپ، کرملین پذیرفت که به مدت ۳۰ روز از هدف قرار دادن تأسیسات انرژی اوکراین خودداری کند. اگرچه منابع در مسکو در آخرین روزهای سال گذشته مدعی شدند که اوکراین حمله گسترده ای را به این اهداف در خاک روسیه انجام داد.
شاید بتوان گفت که مهمترین تحول یک ساله اخیر در مورد جنگ در اوکراین اظهارات و اقدامات دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا بوده است. وی از همان دوران رقابت های انتخاباتی یکی از محورهای اصلی سیاست خارجی خود را پایان دادن به جنگ اوکراین بیان کرده بود. وی حتی مدعی شد که اگر وارد کاخ سفید شود، در عرض ۲۴ ساعت به این جنگ خاتمه می دهد.
اگرچه وی این وعده را تا ۲ ماه نتوانست عملیاتی کند اما زمان و توان زیادی را برای این امر صرف کرد.
سیاست ایالات متحده در قبال اوکراین، در هفته‌های اخیر به واسطه حضور ترامپ در کاخ سفید شاهد تغییرات قابل توجهی بوده است. وی تلاش‌های دیپلماتیکی را برای پایان دادن به درگیری‌ها بین روسیه و اوکراین آغاز کرد. دیدارهای رو در روی نمایندگان واشنگتن و مسکو در ریاض و تماس تلفنی سران دو کشور در کنار تغییر رویکرد آمریکا نسبت به اوکراین و امنیت اروپا را می توان مهمترین مولفه ها در سیاست خارجی جدید کاخ سفید دانست.
شاید بتوان پرسروصداترین موضوع در پرونده جنگ اوکراین را تنش لفظی شدید میان دونالد ترامپ و «ولودیمیر زلنسکی» روسای جمهوری آمریکا و اوکراین دانست. حدود یک ماه قبل زلنسکی برای امضای توافق معدنی با آمریکا وارد اتاق بیضی کاخ سفید شد تا در یک معامله حداقل ۵۰۰ میلیارد دلاری، بخش مهمی از ظرفیت معدنی عناصر کمیاب کشورش را به ترامپ بدهد. قبل از امضای توافق، رئیس جمهوری اوکراین خواستار ضمانت امنیتی صریح از سوی ایالات متحده شد که با واکنش تند و رفتار توهین آمیز ترامپ و معاونش در مقابل دوربین های تلویزیونی و رسانه های جهان روبرو شد. البته زلنسکی اندکی بعد در نامه ای به صورت تلویحی شرایط آمریکا را پذیرفت و به نوعی از ترامپ پوزش خواست.
ترامپ در تماس تلفنی روز سه شنبه گذشته خود با رئیس‌جمهور روسیه که حدود ۹۰ دقیقه طول کشید، بر لزوم توقف حملات به زیرساخت‌های انرژی دوطرف تأکید کرد. پوتین نیز موافقت کرد که به مدت یک ماه این حملات را متوقف کند و مذاکرات را ادامه دهد.
پس از این تماس، ترامپ با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، نیز گفت‌وگویی داشت که آن را «بسیار خوب» توصیف کرد. در این مکالمه، دو طرف درباره آتش‌بس جزئی که شامل توقف حملات به زیرساخت‌های انرژی است، بحث کردند. همچنین، درخواست اوکراین برای دریافت سامانه‌های دفاع هوایی از آمریکا و مساله نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا که در اشغال روسیه است، مورد بررسی قرار گرفت.
با این حال، چالش‌هایی در مسیر دستیابی به صلح وجود دارد. پوتین پیشنهاد کرده است که توقف حملات به زیرساخت‌های اوکراین با توقف تأمین تسلیحات غربی و بسیج نظامی کی‌یف همراه باشد اما گویا این موضوع برای اوکراین و متحدانش قابل قبول نبوده است. زلنسکی نیز نسبت به مذاکراتی که بدون حضور اوکراین انجام شود، ابراز نگرانی کرده و آن را غیرسازنده دانسته است.
در همین حال، ترامپ پیشنهاد داد که آمریکا مدیریت نیروگاه‌های اوکراین را به عهده بگیرد تا امنیت آن‌ها تضمین شود. وی معتقد است که تخصص آمریکا در زمینه برق و تأمین انرژی می‌تواند مفید باشد. از این رو ترامپ بر لزوم آتش‌بس محدود برای حفاظت از زیرساخت‌ها و تأسیسات انرژی تأکید کرد.
با وجود این تلاش‌ها، نگرانی‌های شدیدی در میان رهبران اروپایی درباره تغییر رویکرد آمریکا در قبال اوکراین وجود دارد. برخی از آن‌ها نگرانند که ترامپ ممکن است اوکراین را در مذاکرات با روسیه نادیده بگیرد و توافقی به ضرر کی‌یف امضا کند. با این حال، رهبرانی مانند «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه و «کی‌یر استارمر» نخست‌وزیر بریتانیا، از نقش ترامپ در مذاکرات صلح اوکراین حمایت کرده‌اند که نشان‌دهنده پذیرش تدریجی سیاست‌های واشنگتن و تغییر معادلات قدرت در اروپا است.
در مجموع، سیاست ترامپ در قبال اوکراین به سمت دیپلماسی فعال برای پایان دادن به درگیری‌ها متمایل شده است، اما موانع و پیچیدگی‌های متعددی در این مسیر وجود دارد که نیازمند همکاری نزدیک تمامی طرف‌ها است.