به گزارش ایرنا، چهارشنبه‌سوری در اصل یک جشن باستانی با ریشه‌های آیینی و معنوی عمیق است که هدف آن، استقبال از بهار، تجدید حیات طبیعت و دفع بلا و بیماری بوده که در سال‌های اخیر، جنبه‌های آیینی و معنوی این سنت کمرنگ شده و جای خود را به رفتارهای پرخطر و آسیب‌زا داده است.
به گفته کارشناسان حوزه بهداشت و درمان سالانه افراد زیادی در گروه های سنی متخلف بر اثر عواقب ناشی از مواد محترقه چهارشنبه سوری دچار آسیب های جسمی جدی می شوند و در مواردی هم حوادث از چنان شدتی برخوردار است که منجر به مرگ آسیب دیدگان می شود.
مسوول مدیریت بحران شبکه بهداشت و درمان بروجرد گفت: با توجه به اینکه هر سال در چهارشنبه آخر سال حوادثی رخ می دهد که در برخی موارد منجر به نقص عضو یا مرگ افراد می شود، اشاره به بعضی از موارد جهت آموزش نوجوانان و جوانان ضروری به نظر می رسد.
امیرعلی نصیرزاده تاکید کرد: به خاطرداشته باشید همواره استفاده نادرست و بی رویه از وسایل آتش بازی و روشن کردن آتش های بزرگ حوادث ناگواری به دنبال دارد، از آتش زدن لاستیک، هیزم، کارتن خالی در محوطه واحدهای مسکونی و معابر، کوچه و خیابان پرهیز نماییم، کبریت و مواد آتش زا را از دسترس کودکان دور نگه داریم و به فرزندان خود در مورد خطرات بازی با آتش و مواد محترقه و منفجره آگاهی لازم را بدهیم.
وی افزود: از پارک اتومبیل در کوچه ها و معابر تنگ پرهیز کنیم چرا که آتش بازی در نزدیکی وسایل نقلیه که حامل بنزین و مواد سوختی هستند در صورت کمترین نشت و حتی در شرایط عادی این وسایل را مبدل به بمبی می کند که چاشنی انفجار آن کشیده شده و بر این اساس باید مراقب اعمال و رفت و آمد فرزندان خود بوده و به آنها جهت پرهیز از آتش و ترقه بازی و ساخت مواد منفجره دستی هشدار دهیم.
کارشناس بهداشت حرفه ای شبکه بهداشت و درمان بروجرد بیان کرد: به صاحبان فروشگاه‌های مواد شیمیایی و رنگ فروشی ها توصیه می کنیم که از فروش هرگونه مواد آتش زا و مواد شیمیایی به کودکان و نوجوانان پرهیز کنند.
نصیر زاده با تاکید بر اینکه ساخت لوازم اتش بازی در منزل و مکان های ناایمن منجر به انفجار و آسیب های شدید و جبران ناپذیری می شود، اضافه کرد: در صورت امکان درب محل هایی مثل انبارها، زیرزمین، بالکن، پشت بام و مکان های مشابه را که ممکن است نوجوانان و جوانان ترقه ها و مواد محترقه و منفجره را در این محل ها نگه داری نماید قفل نموده و از رفت و آمد فرزندان خود به این مکان ها ممانعت کرده و این محل ها را روزانه مورد بررسی و تفحص قرار دهیم.
برپایی آتش در حجم کم
این کارشناس شبکه بهداشت و درمان بروجرد ادامه داد: در صورت روشن کردن آتش توصیه می شود آتش در حجم کم باشد و از هیزم، کارتن خالی و امثال آن که دارای شعله زیاد می باشند استفاده نشود، از ریختن مواد سوختی مانند نفت، بنزین و قراردادن ظروف تحت فشار از جمله کپسول، اسپری و حشره کش ها بر روی آتش و از پرتاب فشفشه و موشک بر روی شاخه درخت ها، پشت بام و بالکن منازل باید پرهیز شود.
نصیر زاده یادآور شد: در موقع پریدن از روی آتش از البسه بزرگ و گشاد و از نوع آتش گیر استفاده نکرده و از تجمع در اینگونه محافل پرهیز کنیم، در صورت بروز هرگونه حریق و یا حادثه ضمن حفظ خونسردی تماس با شماره ۱۲۵ در اولویت قرار بگیرد و مراتب را با ذکر نوع حادثه و نشانی دقیق اطلاع دهیم و در صورت آسیب دیدن فرد یا افراد با ۱۱۵ تماس بگیریم.
وی با بیان اینکه فرزندانمان را در تهیه وسایل آتش بازی بی خطر و مفرح همراهی کنیم، گفت: از نگهداری وسایل آتش بازی حتی به مقادیر بسیار کم در منازل، زیرزمین، محل کار و از حمل مواد محترقه و آتش گیر و انفجاری حتی به مقادیر بسیار کم در جیب لباس یا کیف و از نگهداری مواد محترقه و وسایل آتش بازی (حتی وسایل و مواد استاندارد) در نزدیکی وسایل حرارتی و برقی پرهیز نماییم.
کارشناس بهداشت حرفه ای و مسوول مدیریت بحران شبکه بهداشت و درمان بروجرد افزود: کودکان و نوجوانان از اقشار آسیب پذیر هستند استفاده از این مواد توسط آنها خطرات جدی به همراه داشته و سلامت آنان را به خطر انداخته و مرگ را به دنبال خواهد داشت، در صورت نگهداری مواد آتش بازی حتی از نوع کم خطر آن را در جای خشک و خنک نگهداری کنیم، بقایای مواد آتش بازی را پس از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه جمع آوری کرده و در یک سطل محتوی آب بریزیم و سپس دفع کنیم، با ریختن مقداری خاک در زیر محل برپایی آتش، از آسیب رساندن به سطح آسفالت معابر جلوگیری شود.
پرهیز از نگهداری مواد محترقه در ظروف شیشه ای و فلزی
مسوول مدیریت بحران شبکه بهداشت و درمان شهرستان بروجرد تاکید کرد: هیچ گاه مواد آتش بازی (منفجره و محترقه) را در ظروف شیشه ای یا فلزی قرار نداده و استفاده نکنیم زیرا در صورت انفجار ذرات آن به اطراف پرتاپ شده و سبب صدمات و خطرات جانی خواهد شد از نزدیک شدن به موادی که برای انفجار یا احتراق آماده کرده اند دوری کنیم زیرا خطر از دست دادن عضوی از بدن و یا مرگ را به همراه خواهد داشت، قطع عضو، ضایعه ای جبران ناپذیر است، لذا با پرهیز از رفتارهای پرخطر زندگی را برای خود و دیگران تلخ نکنیم.
نصیرزاده بیان کرد: حتی یک بار شنیدن صدای انفجار ترقه از فاصله نزدیک می‌تواند بلافاصله موجب آسیب شنوایی شود، اما با رعایت نکاتی چون فاصله گرفتن از مکان‌هایی که ترقه‌بازی انجام می‌شود و استفاده از محافظ‌های گوش یا پوشاندن گوش‌های خود با انگشت می‌توانید از گوش‌های خود مراقبت کنید، کودکان حساسیت بیشتری به صداهای بلند داشته و آسیب‌شنوایی در آنان سریع‌تر رخ می‌دهد که می‌توانید به کودکان خود یاد دهید که به محض شنیدن صدای ترقه، گوش‌های خود را با انگشتانشان بگیرند.
وی با تاکید بر اینکه کبریت و سایر مواد آتش زا مانند الکل را به ویژه درروزهای آخر سال از دسترس کودکان و نوجوانان دور کنیم، اضافه کرد: کودکان در برخی مواقع کبریت و ترقه و مواد آتش زا را در نقاط غیر قابل دید مثل انباری، داخل کمد، جیب لباس و وسایل شخصی خود مخفی می کنند، توصیه می کنیم در این ایام در صورت امکان این محل ها را مورد بازرسی قرار دهید.
آگاه‌سازی و اقناع کودکان و نوجوان از خطرات چهارشنبه سوری
مروری بر آنچه گفته شد نشان می دهد گروه سنی کودکان و نوجوانان همه ساله در آیینی که می تواند در شکل و شمایلی جشن مانند همراه با احساس آرامش و شادی برگزار شود اما اکنون آمیخته با چنان حوادثی شده که اگر مرگ فرد را در پی نداشته باشد نقص عضو، نابینایی و دیگر آسیب های جدی را به دنبال دارد.
درک علل این تنش‌ها نیازمند بررسی دقیق و جامعه‌شناختی ابعاد مختلف این پدیده است، چرا چهارشنبه‌سوری جشنی با ریشه‌های فرهنگی عمیق، به جای آنکه عاملی برای وحدت و شادی باشد، به بستری برای بروز تنش‌ها و درگیری‌ها تبدیل شده است؟
جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی در این باره می گوید: یکی از دلایل گرایش جوانان به رفتارهای پرخطر در چهارشنبه‌سوری، کمبود فضاهای تفریحی و سرگرمی مناسب و جذاب برای آنهاست، برگزاری جشن‌های جایگزین و متنوع که با فرهنگ و ارزش‌های جامعه سازگار باشد و نیازهای تفریحی جوانان را برآورده کنند می‌تواند آنها را از رفتارهای پرخطر دور کرده و انرژی و هیجان آنها را به سمت فعالیت‌های مثبت و سازنده هدایت کند.
پروین زمانی با تاکید بر شناسایی ویژگی های نسل جوان بیان کرد: در جامعه‌ای که به طور فزاینده‌ای فردگرا و رقابتی می‌شود، جشن‌ها و مراسم‌های جمعی می‌توانند فرصتی برای تجربه هیجان، تخلیه انرژی و احساس تعلق به یک جمع فراهم کنند، چهارشنبه‌سوری با پتانسیل بالای خود برای ایجاد هیجان و شور و نشاط جمعی، به ویژه برای جوانان جذاب است.
وی اضافه کرد: آتش‌بازی، سروصدا و حضور در جمع‌های بزرگ، تجربه‌هایی هستند که می‌توانند احساس لذت و هیجان را در افراد برانگیزند و به آنها کمک کنند تا از فشارهای روزمره زندگی فاصله بگیرند، این جنبه تفریحی و هیجانی چهارشنبه‌سوری به ویژه در میان جوانان، بسیار پررنگ شده و در برخی موارد بر جنبه‌های سنتی و آیینی آن غلبه می‌کند.
این جامعه شناس اضافه کرد: در جوامع مدرن و به ویژه در میان نسل جوان، هویت فردی و جمعی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند، چهارشنبه‌سوری برای برخی از جوانان، دیگر فقط یک جشن سنتی نیست، بلکه به فرصتی برای ابراز وجود، نمایش هویت فردی و جمعی، و حتی اعلام اعتراض تبدیل شده رفتارهای پرخطر، آتش‌بازی‌های غیرمتعارف و ایجاد سر و صداهای بلند می‌تواند به عنوان نمادی از خروج از هنجارهای اجتماعی غالب، اعلام استقلال و به چالش کشیدن قدرت و محدودیت‌ها تفسیر شود.
زمانی ادامه داد: اکنون چهارشنبه‌سوری از کارکرد سنتی خود فاصله گرفته و جوانان از این طریق تلاش می‌کنند تا خود را در برابر دیگران و در برابر جامعه تعریف کنند.
وی با تاکید بر آموزش خطرات آتش‌بازی‌های غیرمتعارف و رفتارهای پرخطر گفت: بسیاری از جوانان به دلیل نداشتن آگاهی کافی از خطرات آتش‌بازی‌های غیرمتعارف و رفتارهای پرخطر در چهارشنبه‌سوری، به این رفتارها گرایش پیدا می‌کنند، آموزش و آگاهی‌بخشی در مورد این خطرات، می‌تواند نقش موثری در کاهش حوادث داشته باشد.
این پژوهشگر اجتماعی با اشاره به ترویج فرهنگ مسوولیت‌پذیری و احترام به حقوق دیگران یادآور شد: بسیاری از رفتارهای پرخطر و خشونت‌آمیز در چهارشنبه‌سوری، ناشی از فقدان فرهنگ مسوولیت‌پذیری و بی‌توجهی به حقوق دیگران است، ترویج این فرهنگ، می‌تواند به کاهش تنش‌ها و رفتارهای ناهنجار و ایجاد جامعه‌ای مسوولانه‌تر و مدنی‌تر کمک کند.
زمانی گفت: با اجرای این راهکارهای جامع و چندجانبه، می‌توان به تدریج تنش‌ها و پیامدهای منفی چهارشنبه‌سوری را کاهش داد و این سنت باستانی را به یک جشن شاد و ایمن برای همه تبدیل کرد.
وی افزود: مهم است که توجه داشته باشیم که این راهکارها نیازمند همکاری و هماهنگی بین نهادهای مختلف دولتی، سازمان‌های مردم‌نهاد، خانواده‌ها و خود جوانان است و اجرای موثر آنها نیازمند صبر، پیگیری و استمرار است.