خدیجه کریمی سال ۱۳۶۲ بعد از فارغ التحصیلی در رشته اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی وارد خبرگزاری ایرنا شد. ابتدا به‌عنوان پژوهشگر و کارشناس اقتصادی در گروه اقتصادی مشغول فعالیت شد. بعد مراحل مختلف را در این گروه به عنوان خبرنگار، دبیر و سردبیر گذراند. یک دوره‌ هم سردبیر گروه اطلاع رسانی و همچنین، ستادهای خبری بود. در پایان هم معاون پژوهش خبرگزاری و در سال۱۳۸۷ هم از ایرنا بازنشسته شد. گفت و گوی ایرنا با این خبرنگار بازنشسته در پی می‌آید:

ایرنا:‌ چگونه برای اشتغال، ایرنا را انتخاب کردید؟

کریمی:‌ من یک جوان تازه فارغ التحصیل بودم و می‌خواستم وارد محیط کار شوم. جاهای مختلفی امتحان دادم. مصاحبه‌های بسیاری انجام دادم و در نهایت، چند جا هم قبول شدم؛ از جمله ایرنا. ایرنا از همان ابتدا برای من جذابیت پیدا کرد.

روزی که مصاحبه استخدامی با دکتر خرازی مدیرعامل و آقای هوشنگی معاون خبر (خدا رحمت کند) داشتم، کتابی در مورد جنگ ایران و عراق به من دادند که مجموعه نوشته‌هایی از خبرنگاران و آثار عکس همکاران ایرنا بود. برای من خیلی جالب بود که یک سازمان رسانه‌ای به محض ورود افراد، یک کتاب از خودش به آنها هدیه می‌دهد. این کار بسیار قشنگی بود که مرا جذب کرد. جاهای دیگری که قبول شده بودم، حقوق‌های خیلی بالاتر و موقعیت‌های بهتری به من پیشنهاد دادند، ولی کاری که ایرنا کرد، برای من دلبستگی ایجاد کرد.

زمانی که وارد محیط خبر در گروه اقتصادی شدم، خانم‌ها نمی‌توانستند دنبال کار میدانی خبر بروند ولی چون به‌عنوان محقق و کارشناس انتخاب شده بودم، برای گرفتن اطلاعات به سازمان‌های مختلف مراجعه می‌کردم. از میان صحبت‌هایی که برای کارهای تحقیقی‌ام داشتم، خبرهایی هم تهیه می‌کردم که روی خط می‌رفت. این کار هم برای من جذابیت خاصی ایجاد کرده بود.

به نظر من مهم‌ترین ویژگی کار خبر این است که محصول‌تان را همان روز تولید می توانید روی خط ببینید و بازخورد آن را در جامعه داشته باشید. در حالی که مثلا یک کشاورز اگر دانه‌ای می‌کارد، باید ماه‌ها و سال‌ها از آن مراقبت کند و کار کند تا به محصول و نتیجه برسد. بر عکس در کار خبر شما باید سرعت داشته باشید و بسته به سرعت و دقتی که به‌ کار می‌برید، محصول‌تان را می‌بینید. این جذابیت دارد. علاوه بر آن مهم‌ترین چیزی که در جذابیت‌های کار خبر دیدم اثرگذاری آن بود.

آیا خاطره ای از این اثرگذاری خبرها دارید؟

من زمانی ماموریتی به جزیره خارک داشتم. در آنجا واحد متانول جزیره خارک افتتاح می‌شد. بحث اقتصادی قضیه، برنامه افتتاح پروژه و ...، همه اینها کار خبری خودش را داشت. اما علاوه بر اینها همیشه یک ویژگی در کار شخصی خودم بود و آن نگاه به محیط بود. دوست داشتم بدانم در آن محیط چه می‌گذرد؟ مردم چه‌ می‌کنند و با چه مشکلاتی روبه‌رو هستند؟

یکی از مشکلات مردم در آن زمان در جزیره خارک این بود که اگر کسی مریض می‌شد باید تا فردا صبح صبر می‌کرد تا از آنجا با یکی از قایق‌های تندرو که به سمت سرزمین اصلی می‌آمد به دکتر برود. در حالی که وزارت نفت در جزیره خارک، درمانگاه داشت. من در کنار اخبار اقتصادی که از برنامه‌های موردنظر در جزیره خارک دادم، یک گزارش اجتماعی هم روی این قضیه نوشتم که چرا مردم باید در چنین مشکلی گیر افتند در حالی که آنجا این امکانات وزارت نفت هست؟!

آن زمان آقای هاشمی رئیس جمهور بودند. ایشان در حاشیه گزارش من دستور داده بودند تا وزارت نفت به مردم خدمات ارائه کند. در نتیجه آن درمانگاه برای همیشه به روی مردم باز شد. وقتی انسان در جایی اثرگذاری کارش را می‌بیند، لذت می‌برد و تمام سختی‌هایی که آن کار داشته، رفت و آمدها و مشکلات مختلفی که سر راهش وجود داشته را واقعا فراموش می‌کند. این چیزی است که شما در کار خبر می‌بینید ولی در کارهای دیگر نمی‌بینید.

این ویژگی کار خبر برای من جذابیت خیلی خاصی داشت. گزارش‌هایی که از بسیاری جاها تهیه می‌کردم، همگی دستور می‌گرفت و آثار اجتماعی و اقتصادی آن را می‌دیدم. این برایم لذت‌بخش بود. این در واقع، اثرگذاری من نبود، بلکه اثرگذاری ایرنا بود. ایرنا رسانه‌ای بود که حرفش با صحت و دقت بیان می‌شد و چون مطالبش با صحت و دقت تهیه شده بود، پیامدهای خوب خودش را همراه می‌آورد. در نتیجه، آنچه لازم بود اجرا شود، اجرا می‌شد.

من امیدوارم ایرنا باز هم در چنین موقعیتی قرار گیرد و آن اعتباری که داشت، را به‌دست آورد.

آیا شاهدی یا خاطره ای در باره مرجعیت خبری ایرنا در آن زمان دارید؟

سال ۱۹۹۰ ماموریتی برای پوشش خبری اجلاس نفت در اصفهان داشتم. یک اجلاس قوی بود که همه کشورهای اوپکی و غیر اوپکی در آن حضور داشتند. رسانه‌های نفتی و غیرنفتی از همه جای دنیا هم برای پوشش خبری رویدادهای آن به اصفهان آمده بودند.

من با خبرنگاران خارجی که در آنجا صحبت می‌کردم، خیلی راحت می‌گفتند مبدا اخبار خاورمیانه برای ما، خبرهای ایرناست. این موضوع را واقعا صادقانه می‌گفتند. آنها می‌گفتند با اطلاعاتی که ایرنا می‌دهد، ما مطالب‌مان را می نویسیم و بر اساس آن، تحلیل‌های علمی و درست بیان می‌کنیم.

این نشان می‌دهد ایرنا واقعا چقدر در دهه های ۶۰ و ۷۰ نه تنها در منطقه، بلکه در جهان اثرگذار بوده است. وقتی رویترز، نشریه مید یا نشریه‌های نفتی آنقدر قوی- من به سیاست هایشان کاری ندارم=، استنادشان به اخبار ایرناست، نشان می‌دهد خبرگزاری جمهوری اسلامی واقعا جایگاه خیلی خوبی را در عرصه اطلاع رسانی در جهان به‌دست آورده بود.

چرا امروز ایرنا در آن جایگاه خوب گذشته نیست؟

اگر امروز در آن جایگاه نیست، واقعا باید بطور عمیق بررسی شود که چه عواملی سبب این وضعیت شده است. آنچه به‌نظر خودم می‌رسد، یکی این است که امروزه با پیشرفت تکنولوژی، فضای رسانه‌ای در جهان خیلی فرق کرده است.

امروز هر آدمی با داشتن یک گوشی تلفن هوشمند، خبرنگار است. در نتیجه، باید درک کنیم که دیگر فقط چند رسانه، رقیب شما نیستند. رسانه‌ها امروز به اندازه مردم دنیا مخاطب دارند و به اندازه مردم دنیا هم خبرنگار دارند که می‌توانند وقایع را منتشر کنند. پس در انتشار وقایع نباید عقب ماند و یا به چپ و راست منحرف شد.

واقع‌گرایی، سرعت عمل و بیان و روایت خوب موضوعات خبری، می‌تواند جایگاه ایرنا را خیلی تغییر دهد و وضعیت آن را بسیار بهتر از حال کند.

در این زمینه خبرنگاران پیشکسوت و حرفه‌ای چه نقشی دارند؟

نکته‌ای که در این زمینه باید به آن اشاره کرد، این است که ارتباط سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی و دیگر رسانه‌ها با استادان رسانه‌ای و کسانی که دست‌اندرکار خبر و رسانه هستند، باید خیلی قوی‌تر باشد. الآن می‌بینیم عده‌ای که استاد دانشگاه هستند و نظریه‌های مختلفی در حوزه رسانه و خبر می‌دهند، وقتی پای عمل فرا می‌رسد، چیز دیگری را تجربه می‌کنند.

من معتقدم باید این تجربه‌ها با آن علم، هماهنگی و هم‌خوانی پیدا کند. اگر این اتفاق بیفتد، نیروهایی که جدید به سازمان و رسانه ها می‌آیند، هم آموزش‌های خوبی می‌بینند و هم، تجربه‌های خوبی به‌دست می‌آورند و در نتیجه، در کارشان می‌توانند موفق‌تر باشند.

برای تحقق این هدف چه توصیه ای به خبرنگاران مخصوصا خبرنگاران زن دارید؟

من می‌خواهم به خانم‌های خبرنگار بگویم شما مایه افتخار هستید. ما همه جا حضور شما را حس می‌کنیم. خبرهای شما، صحت و دقت شما، نگاه ویژه شما به مسائل، حتی به مسائل زنان و مسائل کلی جامعه، نگاه بسیار قشنگ و خوبی است. این مایه افتخار است.

من به آنها می گویم با قدرت بیشتر کارشان را ادامه دهند و با علاقه و انگیزه ، فعالیت های خبری‌شان را انجام دهند. اگر هم لازم است آموزش و تجربه‌ای کسب کنند، آن را کسب کنند. مخصوصا، در زمینه اقتصادی، قضیه خیلی پیچیده‌تر می‌شود.

دلیل پیچیدگی خبرنویسی در حوزه اقتصادی چیست؟

خبرنگار اقتصادی اگر سواد اقتصادی نداشته باشد، آن چیزی که می‌نویسد درست در نمی‌آید. یعنی باید آن سواد اقتصادی کنارش باشد تا بتواند مطلبی را که بیان می‌کند، به‌لحاظ علمی درست باشد. موضوع فقط نگارش یک خبر عادی نیست که با دانستن تیتر و لید و قالب خبر و مسائلی مانند آن، بتوان خبرها را درست نوشت.

در مورد اخبار و گزارش‌های اقتصادی، داشتن اطلاعات اقتصادی خیلی مهم است. بطور مثال، وقتی شما در مورد بودجه خبر می‌دهید، بودجه خیلی ریزه‌کاری دارد. اگر این ریزه‌کاری‌ها را در خبر بودجه در نظر نگیرید، آن خبر، غلط منتشر می‌شود و اطلاعات غلط، پایه تحلیل‌های غلط خواهد شد. به همین دلیل، خبرنگاران اقتصادی باید تا آنجا که ممکن است در ارائه اخبار، اطلاعات و آمار دقت داشته باشند و بدانند هر چیزی که به‌عنوان آمار یا اطلاعات منتشر می‌کنند، پایه و مبنایی برای تحلیل‌های دیگران و حتی استادان دانشگاه خواهد بود که به آن استناد می‌کنند. بطور طبیعی، اگر این استنادها از منبع صحیح تهیه نشده باشد، می‌تواند برای رسانه و جامعه مشکل‌ساز شود.

ایرنا اکنون نود ساله شده است. به عنوان کسی که سالها در این خبرگزاری کار کرده اید، چه احساسی نسبت به آن دارید؟

حقیقت را بگویم، همانطور که گفتم ایرنا من را هنگام ورودم جذب کرد و تا موقعی هم که کار کردم، جذب ایرنا بودم. من همیشه عاشق ایرنا بودم و همیشه با عشق وارد سازمان می‌شدم. پستی و بلندی همیشه در کار هست، تلخی و شیرینی هست، برخوردهای مدیریتی هست، همه اینها در کنار هم است. ولی با تمام این حرف‌ها، وقتی با عشق به کار و با عشق به سازمان، وارد آن می‌شوید، هرگز در کار احساس خستگی نمی‌کنید.

روزهایی بود که از هشت صبح تا ۲ بامداد کار می کردیم. روزهایی بود که در ماموریت‌ها، شب فقط دو ساعت می خوابیدم. حتی وقتی به ماموریت خارج از کشور می‌رفتم، بارها رخ داد که فقط دو تا سه ساعت خوابیدم. اما آن چیزی که انسان را نگه می‌دارد، هم علاقه به کار خبر است و هم، علاقه به سازمانی که با آن کار می‌کند.

اگر سازمانی که با آن کار می‌کنید را دوست داشته باشید، مانند این است که خانه خود را دوست دارید. وقتی خانه خود را دوست دارید، آن را گردگیری می‌کنید. وقتی خانه خود را دوست دارید سعی می‌کنید آن را زیباتر کنید. وقتی خانه خود را دوست دارید، علاقه دارید مهمان به خانه شما بیاید. یعنی همه برای شما باشند، شما میزبان آنها باشید و عشق و محبت به همه دهید. این روحیه در ایرنا هم هست. من همیشه از در ایرنا که وارد می‌شدم، از بودن در آنجا واقعا لذت می‌بردم. الآن هم در جایی سکونت می‌کنم که همکاران ایرنا کنارم هستند. برای همین، زندگی برایم لذت‌بخش می‌شود. من هنوز هم خودم را ایرنایی می‌بینم...

مصاحبه کننده: محمدرضا نادری گیسور