به گزارش ایرنا، رمضان، ماه مهمانی و ضیافت الهی، از دیرباز جایگاه ویژه‌ای در باورهای دینی مسلمانان و ایرانیان داشته است، با فرارسیدن این ماه مبارک، سنت‌ها و آداب خاص آن نیز جانی دوباره می‌گیرند، هر شهر، روستا و دیار با آیین‌ها و رسوم منحصر به فرد خود، که آمیخته به اصالت فرهنگی و معنویت دینی است، به استقبال این ماه عزیز می‌رود.
آیین‌های ویژه رمضان در استان ایلام که از گوناگونی اقلیمی و عشیره‌ای بهره‌مند است، با شور و حرارت خاصی برگزار می‌شود. هر منطقه در این استان از دیرباز دارای آداب‌ورسوم منحصر به فرد خود بوده است که بسیاری از این سنن هنوز به قوت خود پابرجاست.
هرچند با تغییر سبک زندگی، بسیاری از سنت‌ها و آیین‌های مردم ایلام کمرنگ شده یا در گذر زمان به بوته فراموشی سپرده شده‌اند، اما ماه رمضان همچنان زیبایی‌های ویژه و رسوم منحصر به فرد خود را حفظ کرده است. با وجود زندگی ماشینی و آپارتمان‌نشینی، بسیاری از این آیین‌ها همچنان زنده بوده و به یادگار مانده‌اند.
در بیان عامیانه مردم استان ایلام، افطار «سَرشیم» و غذای سحر «پاشیم»، «سحوره» یا «سحری» نامیده می‌شود. این واژگان محلی هنوز در میان خانواده‌ها، به‌ویژه افراد مسن، کاربرد دارند.
در ماه مبارک رمضان، خانواده‌های فقیر و نیازمند بیش از هر زمان دیگری مورد توجه افراد نیکوکار و دستگاه‌های حمایتی قرار می‌گیرند. سفره این خانواده‌ها با برکت‌های رمضان خالی نمی‌ماند و کمک‌های فراوانی نصیبشان می‌شود.
در استان ایلام، بیشتر خانواده‌ها افطار خود را با نان‌های محلی، شیر، خرما و چای آغاز می‌کنند و سپس انواع آش‌ها و شیرینی‌های محلی مانند «حلیم»، «فرنی»، «حریره بادام»، «آش رشته»، «آش ترخینه» (برای ماه‌های سرد)، «بژی برساق»، «شیر برنج»، «شله کینه»، «کله کُنجی»، «حلوای بَگل»، «شله زرد»، «آش گندم» و «شیره خرما» با روغن محلی صرف می‌کنند.
در سال‌های اخیر، با ایجاد آشکده‌های سنتی، بیشتر این غذاها و شیرینی‌ها آماده شده و به فروش می‌رسند که هواداران زیادی پیدا کرده‌اند.
افطاری دادن و سنت «کاسه همسایه»
یکی از آیین‌های پسندیده و کهن مردم ایلام، «رسم افطاری دادن» است. در این سنت که بیشتر در روستاها و محلات با بافت قدیمی رایج است، خانواده‌ها بستگان و اطرافیان خود را به صرف افطاری و شام دعوت می‌کنند.
همچنین سنت زیبای «کاسه همسایه» یا «کاسه همسا» یکی دیگر از رسوم قدیمی این دیار است. در این آیین، افراد پیش از اذان مغرب یا هنگام سحر، غذا یا افطاری ساده‌ای شامل آش، شیرینی و نان‌های محلی را برای همسایه‌ها می‌برند. این رسم همچنان در روستاها و محله‌های قدیمی رایج است.
سنت «ساج علی»
در گذشته‌های نه چندان دور، برخی خانواده‌ها برای آمرزش روح بستگان خود، یک مرغ یا خروس قربانی می‌کردند. این قربانی به همراه برنج در ساج یا سینی گذاشته و به نیازمندان یا آشنایان هدیه داده می‌شد. این سنت به نام «ساج علی» معروف است که بیانگر بخشندگی و کرامت حضرت علی (ع) است.
قرآن‌خوانی و محافل رمضانی
برگزاری محافل گروهی قرآن‌خوانی، قرائت ادعیه‌های ویژه رمضان در خانه‌ها، مساجد و حسینیه‌ها از دیگر برنامه‌های این ماه است. نمازهای جماعت در رمضان با حضور گسترده مردم همراه است و جلوه‌ای از همبستگی مذهبی را در این استان به نمایش می‌گذارد.
جارچی‌ها؛ سنتی که رنگ باخته است
در گذشته، جارچی‌ها وظیفه بیدار کردن مردم برای سحر را بر عهده داشتند. گاهی نیز همسایگان، یکدیگر را با صدا زدن بیدار می‌کردند. اما امروزه، این سنت به لطف ساعت‌های زنگ‌دار و تلفن‌های هوشمند، کمرنگ شده و فقط در برخی مناطق روستایی یا عشایری باقی مانده است.
شب‌های قدر در ایلام
شب‌های قدر در ایلام مانند دیگر نقاط ایران، با عشق و احترام خاصی برگزار می‌شود. مردم بعد از افطار و شام به مساجد و حسینیه‌ها می‌روند و تا نیمه‌های شب در سوگ شهادت امام علی (ع) به عزاداری و مناجات می‌پردازند. برخی نیز تا وقت سحر برای عبادت بیدار می‌مانند.
در این شب‌ها، مردم اقلام خوراکی مانند خرما، شیر، زولبیا و بامیه را به نیت درگذشتگان خود به مساجد می‌برند و در میان عزاداران تقسیم می‌کنند.
نماز عید فطر و گرامیداشت درگذشتگان
نماز عید فطر، که مهر تأییدی بر یک ماه روزه‌داری و عبادت است، با شکوه خاصی در ایلام برگزار می‌شود. مردم پس از نماز صبح به مساجد می‌روند و نماز عید فطر را اقامه می‌کنند. در شهر ایلام، این نماز در مصلای بزرگ امام خمینی (ره) اقامه می‌شود.
بعدازظهر عید نیز، مردم بر سر مزار عزیزانشان حاضر می‌شوند و یاد و خاطره آنها را گرامی می‌دارند. در برخی مناطق، این روز به مناسبت اموات تازه درگذشته مراسم سوگواری برگزار می‌شود.
رمضان در ایلام، همانند دیگر نقاط ایران، ماهی سرشار از برکت، معنویت و پیوندهای انسانی است؛ ماهی که در آن سنت‌های کهن و آیین‌های اصیل، روح همبستگی و مهربانی را در جامعه زنده نگه می‌دارند.
هرچند زندگی مدرن بسیاری از این رسوم زیبا را کمرنگ کرده است، اما هنوز هم نفس‌های گرم آیین‌های رمضان در گوشه‌وکنار این دیار شنیده می‌شود.
رمضان نه تنها فرصتی برای عبادت و خودسازی است، بلکه تجلی مهر و مشارکت اجتماعی در ساده‌ترین و اصیل‌ترین شکل خود است؛ سنت‌هایی که ارزش حفظ شدن دارند و چون چراغی روشن، در قلب مردم ایلام ادامه خواهند یافت.