به گزارش ایرنا "ﻫﺎﻣﯿﻦ" ﮐﻠﻤﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﻠﻮﭼﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ. این ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ می‌شود ﻣﭻ ﺍﯾﻮﺍﺭ، ﻣﭻ ﺑﻨﺪ، ﻣﭻ ﺳﻨﺪ و ﻣﭻ ﺑﺮ که در ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﻭﻝ ﻋﻤﻞ ﻟﻘﺎﺡ ﻭ ﺑﺎﺭﻭﺭﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ ﭘﻮﺩﺭ ﯾﺎ ﺧﻮﺷﻪﺩﺭﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎﯼ ﻧﺮ ﺩﺍﺧﻞ ﺧﻮﺷﻪ ﻫﺎﯼ ﺩﺭﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎﯼ ﻣﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯿ‌ﮕﯿﺮﺩ.

ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺩﻭﻡ نیز ﺍﺯ ﻓﺼﻞ "ﻫﺎﻣﯿﻦ" ﻣﭻ ﺑﻨﺪ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﯾﻌﻨﯽ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺍﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﺳﺒﺰ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺰﺭﮒ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺧﻮﺷﻪﻫﺎﯼ ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻭ ﺑﺰﺭﮒ ﺭﻭ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺁﻭﯾﺰﺍﻥ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺳﺎﻗﻪ ﺧﻮﺷﻪ ﺧﺮﻣﺎ وجود دارد ﮐﻪ ﺑﻪ آﻥ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﻠﻮﭼﯽ "ﮐﺎﻧﺰﮒ" ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ. ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ "ﮐﺎﻧﺰﮒ" آن رﺍ ﺑﺎ ﺭﯾﺴﻤﺎﻥ ﯾﺎ ﻃﻨﺎﺏ ﺣﺼﯿﺮﯼ ﮐﻪ ﭼﯿﻠﮏ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺩﺭﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﻣﯽﺑﻨﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﭻ ﺑﻨﺪ ﻣﯽ‌ﮔﻮﯾﻨﺪ.

مرﺣﻠﻪ ﺳﻮﻡ ﺍﺯ ﻓﺼﻞ "ﻫﺎﻣﯿﻦ" ﮐﻪ ﺩﺍﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﺭﻧﮕﯿﻦ ﺧﺮﻣﺎ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﭘﺨﺘﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺧﺮﻣﺎﭘﺰﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺩﺍﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﺧﺮﻣﺎ ﺍﺯ ﺣﺸﺮﺍﺕ ﻭ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﺭﯾﺨﺘﻦ آﻥ ﺩﺭﺍﺛﺮ ﻭﺯﺵ ﺑﺎﺩ ﺧﻮﺷﻪ ﻫﺎﯼ ﺧﺮﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺳﯿﻠﻪ ﺳﺒﺪﺣﺼﯿﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ آﻥ "ﺳُﻨﺪ" ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻣﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ که ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﻓﺮﺩ ﻣﺎﻫﺮ ﮐﻪ ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ(تور یا مرداک) ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺩﻭﺭ ﮐﻤﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ ﺣﺼﯿﺮﯼ ﭘﺮﺑُﻨﺪ نیز ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﺍﺯ ﺩﺭﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﺧﻮﺷﻪ ﻫﺎﯼ ﺩﺭﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﺒﺪ ﺣﺼﯿﺮﯼ ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ که ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺭﺍ "ﻣﭻ ﺳﻨﺪ" ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ.

ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺍﺯ ﻓﺼﻞ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﻓﺼﻞ گﻫﺎﻣﯿﻦ" ﻭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ آﻥ "ﻣﭻ ﺑُﺮ" ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺧﻮﺷﻪ ﻫﺎﯼ ﺩﺭﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺮﯾﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺭﯾﺴﻤﺎﻥ ﻭ ﻃﻨﺎﺏ ﺣﺼﯿﺮﯼ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦﻫﺪﺍﯾﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺤﻞ ﻣﺨﺼﻮﺻﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آﻥ ﺑُﺸِﻨﮓ یا جوهان ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﯼ می شوند.

کاشت بیش از ۱۲۰ رقم خرما در بلوچستان

شرایط اقلیمی‌و هوای گرم و خشک منطقه بلوچستان در جنوب سیستان وبلوچستان زمینه کاشت و برداشت بیش از ۱۲۰ رقم خرما را فراهم کرده به طوریکه در این ایام پایانی سال گرده افشانی نخیلات در حال انجام و در نیمه نخست خرداد نخستین برداشت این محصول در مناطقی نظیر شهرستان های نیکشهر، سرباز و قصرقند آغاز می‌شود.

خرما نقش مهمی‌در اقتصاد و اشتغال ساکنان منطقه بلوچستان ایفا می‌کند و میوه ای بسیار مقوی و دارای خواص فراوانی است اما این میوه مغذی تا رسیدن به بازار مراحل مختلفی را پشت سر می‌گذارد.

کاشت، داشت و برداشت محصول درختان نخیلات چند مرحله دارد که شامل گل دهی و گرده‌افشانی «مچ اِیوار»، خوشه بندی یا آرایش خوشه ها «مچ بَند» و برداشت محصول «مچ بُر» است که در زبان بلوچی به نخل خرما «مَچ» گفته می‌شود.

اکسیر بازیافت انرژی و جوانی

خرما دارای خواص بسیار زیادی از جمله بازگشت انرژی و جوانی از دست رفته است که در قرآن و دیگر کتاب‌های مقدس نیز به خواص این میوه شفابخش به طور ویژه اشاره شده است. درخت خرما خواص بی‌شماری دارد به طوریکه از تمام قسمت‌های این درخت می‌توان استفاده کرد.

مچ اِیوار یا گرده‌افشانی نخیلات

گیاهان دوپایه یا تک جنسی گیاهانی هستند که گل های نر و ماده روی یک پایه نیستند، گیاهانی مانند خرما، پاپایا، شاهدانه و بید نیاز به گرده‌افشانی دارند و این عمل در برخی موارد به وسیله حشرات و در برخی موارد از جمله درخت خرما بوسیله انسان انجام می‌شود.

در گرده‌افشانی یا مچ ایوار اسپات‌ها از درخت خرمای نر که با نام محلی «گُش» مشهور است جدا و بعد از آن، گل‌های داخل اسپات نر رشته رشته و با انتقال آن بر روی درخت خرمای ماده کار گرده‌افشانی به صورت سنتی و دستی انجام می‌گیرد که تعداد گُش (gosh) یا گل مورد نیاز برای هر خوشه بستگی به نوع درخت خرما دارد. "مچ اِیوار" نخیلات از اسفند هر سال آغاز می‌شود و در ایام تعطیلات نوروز و اواخر فروردین پایان می‌یابد.

مچ بند یا آرایش خوشه‌ها

به منظور محصول دهی بیشتر نخلستان‌ها، کار خوشه‌بندی و یا به اصطلاح زبان بلوچی "مچ بند" درختان خرما در شهرستان‌های دارای نخیلات نظیر نیکشهر، قصرقند، فنوج، ایرانشهر، بمپور، راسک، سرباز، دشتیاری، کنارک و چابهار انجام می‌شود.

در روش خوشه‌بندی درختان خرما خوشه‌های اضافی این نخل‌ها حذف و خوشه‌های دارای دانه‌های درشت به وسیله طناب‌های بافته شده از الیاف داز یا نخل وحشی به شاخه های درخت خرما بسته می‌شود.

در هر درخت خرما، ۱۰ تا ۱۲ خوشه و حتی بیشتر از آن برای محصول دهی بهتر آرایش و خوشه‌های اضافی قطع و برای خوراک دام‌ها استفاده می‌شود.

مچ بُر یا برداشت خرما

برداشت خرما یا مَچ بُر با برداشت خرمای نِگال، کُتمی‌ و شکری از خرداد در روستاهای نیکوجهان و توابع بخش مرکزی نیکشهر و قصرقند آغاز و با برداشت رقم هلینگی در مهر و آبان ماه در سایر نقاط سیستان و بلوچستان به پایان می‌رسد.

وجود بیش از ۱۲۰ رقم خرما در بلوچستان

بیش از ۵۷ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی سیستان و بلوچستان به کشت ارقام مختلف نخیلات اختصاص دارد که مهمترین آنها مضافتی، ربی، هلینگی، نگال، کوتمی، شکری، کروچ، آبو، دسکی، کنشکی و وش کنک، اشهیگ، پیارم، مجول، کنشکی و چرپان است.

این استان رتبه دوم تولید خرمای کشور را به خود اختصاص داده است. خرمای تولیدی سیستان و بلوچستان به استان‌های همجوار و کشورهای همسایه پاکستان و افغانستان ارسال می‌شود.

سیستان وبلوچستان با تولید ۱۲۰ رقم خرما از مهمترین تولیدکنندگان، صادرکنندگان و زودرس‌ترین خرما در میان استان‌های کشور است که در این میان ارقام ربی، مضافتی، زاهدی، دسکی، رنگنو، هلیله، کلگی، شکری و سنگ شکن از مهمترین و با کیفیت ترین محصولات به شمار می‌آید.

برداشت زودرس ترین خرما در شهرستان‌های نیکشهر و قصرقند

مدیرجهاد کشاورزی نیکشهر گفت: برداشت خرما از اوایل خرداد در سیستان و بلوچستان آغاز می‌شود و تا مهر ادامه دارد، دیررس ترین خرما در شهرستان سراوان و زودرس ترین خرما در شهرستان نیکشهر و قصرقند بویژه روستای شارک از توابع بخش تلنگ این شهرستان تولید می‌شود.

عبدالستار سهرابزهی بیان کرد: سالانه حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار تن خرما از سطح ۲ هزار و ۸۰۰ هکتار از نخلستان‌های این شهرستان برداشت می‌شود؛ با توجه به اینکه درخت خرما نیاز به نیروی کارگری بالایی هم در زمان گرده‌افشانی و برداشت دارد بنابراین در هر هکتار از نخلستان‌ها زمینه اشتغال ۲ نفر فراهم می‌شود.

وی با اشاره به اینکه نیکشهر افزون بر هفت هزار هکتار زمین ( چهار هزار و ۱۰۰ هکتار باغی و ۲ هزار و ۹۰۰ هکتار زراعی) دارد، گفت: این شهرستان دارای سه هزار هکتار نخلستان هست که ۲ هزار و ۸۰۰ هکتار آن بارور بوده و ۲۰۰ هکتار غیربارور است.

برداشت ۲۴۰ هزار تن خرما در سیستان و بلوچستان

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان در گفت وگو با ایرنا اظهار کرد: پارسال حدود ۲۴۰ هزار تن انواع خرما در این استان برداشت و روانه بازار مصرف شده است.

اردشیر شهرکی افزود: از ۷۰ هزار هکتار نخلستان در سیستان و بلوچستان، ۵۶ هزار هکتار بارور بوده و خرمای مضافتی با ۳۱ هزار هکتار و خرمای ربی با سطح زیرکشت ۲۵ هزار هکتار بیشترین نخلستان‌های این استان را به خود اختصاص داده‌ است.

وی تصریح کرد: سالانه بیش از ۳۰۰ هزار تن انواع خرما در استان سیستان و بلوچستان برداشت و روانه بازار مصرف می شود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان با بیان اینکه خرمای تولید شده این استان علاوه‌ بر استان‌های دیگر به کشورهای حوزه خلیج فارس، اروپا و روسیه صادر می‌شود، ادامه داد: ۶۱ درصد سطح محصولات باغی این دیار به کشت نخیلات اختصاص دارد.

وی با بیان اینکه برداشت خرما از تیر ماه در سیستان و بلوچستان با ارقام زودرس شامل کتومی، نگال و آشوبه شروع و با ارقام دیررس مایکلی و هلیله در آبان ماه به پایان می‌رسد، خاطرنشان کرد: کشت خرما در این استان زمینه اشتغال بیش از ۵۰ هزار نفر را فراهم کرده است.

شهرکی بیان کرد: امسال با توجه به بارندگی‌های مونسون و توفان در مناطق جنوبی موجب ترشیدگی و ریزش خرمای نخلستان‌های سیستان‌ و بلوچستان شده و قطعا میزان برداشت خرما کاهش قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت.