خبر یک خبرگزاری آمریکایی درباره نحوه راستیآزمایی آژانس بینالمللی انرژی اتمی که در آن دقیقا به نحوه دسترسی آژانس به سایت پارچین، اشاره شده بود، طی دو روز گذشته واکنش مقامات ایرانی، آمریکایی و همچنین یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی را در پی داشت. یک خبرگزاری آمریکایی مدعی است که براساس توافق محرمانه میان ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی، تهران مجاز خواهد بود از بازرسان خود برای بازرسی سایت پارچین استفاده کند.
پس از اصرار شدید اعضای کنگره برای دیدن متن توافق محرمانه ایران و آژانس، حالا خبرگزاری آسوشیتدپرس مدعی است که به بخشهایی از این متن دست یافته است. براساس آن بخش از متن این توافق محرمانه که خبرنگار آسوشیتدپرس مدعی است آن را دیده است، ایران مجاز خواهد بود برای بازرسی آژانس از سایت پارچین، از بازرسان ایرانی استفاده کند.
متنی که خبرنگار آسوشیتدپرس دیده، براساس گفتههای خودش یک پیشنویس بوده و به اعتبار گفتههای یک منبع آشنا با موضوع، تفاوت عمدهای با نسخه نهایی توافق محرمانه ایران و آژانس ندارد. بر روی این گزارش نوشته شده بوده «تمهیدات جداگانه شماره 2» و این نشان میدهد که توافق دیگری (با شماره یک) میان ایران و آژانس برای بررسی ادعاهای ساخت سلاح هستهای از سوی ایران، منعقد شده است. درخصوص نحوه بازرسی از پارچین هم در این متن تمهیدی آمده که «نقش مأموران آژانس در بازرسی از سایت پارچین به سطح پایش پرسنل ایرانی موظف به بازرسی از سایت تقلیل یافته است». همچنین پرسنل ایرانی، از مناطقی که ادعا میشود با فعالیتهای ادعایی صورت گرفته ارتباط داشته، عکس و فیلم تهیه میکنند و به بازرسان آژانس نشان میدهند. براساس متن این توافق، بازرسان آژانس علاوه بر نداشتن اجازه ورود به پارچین، نمیتوانند داشتن عکس و فیلمهای مربوط به اماکن حساس را طلب کنند زیرا برخی اماکن در پارچین، از نظر نظامی برای ایران مهم است. بخشهای بعدی توافق محرمانهای که آسوشیتدپرس آن را منتشر کرده، نشان میدهد که بازرسان آژانس حق نمونهگیری میدانی ندارند و نمونههای درخواستی آنها هم توسط بازرسان ایرانی گرفته میشود.
این نمونهگیری ایرانی هم بیمحدودیت نخواهد بود و تنها 7 مورد نمونهگیری از ساختمانی که غربیها ادعا میکنند محل فعالیتهای ادعایی غربیها بوده، مجاز خواهد بود. نمونهگیریهای بیشتر از مناطق خارج از سایت پارچین مجاز خواهد بود ولی محل این نمونهگیریها هنوز مشخص نشده است. در متن توافق آمده: «فعالیتها(ی بازرسی) با استفاده از تجهیزات مورد تأیید ایران که مشخصات فنی مورد نیاز آژانس را داشته باشد، انجام خواهد شد و آژانس از صحت فنی کار مطمئن خواهد شد». آنگونه که خبرنگار آسوشیتدپرس دیده، در زیر توافق و در محل امضای طرف ایرانی، امضای «حسین تاش» معاون امور راهبردی دبیر شورایعالی امنیت ملی ایران نقش بسته است. آسوشیتدپرس از سمت امضاکننده ایرانی اینگونه نتیجهگیری کرده «امضا شدن این متن از سوی این فرد به جای یک مقام آژانس اتمی ایران، نشاندهنده اهمیتی است که ایران برای این توافق قائل است. » آسوشیتدپرس برای سنجش میزان صحت و سقم خبر خود، درپی مصاحبه با دیپلماتهای ایرانی در وین (محل استقرار دفتر مرکزی آژانس بینالمللی انرژی اتمی) بود که در انجام این کار ناموفق بود و «سرژ گاس» سخنگوی آژانس هم به خبرنگار آنها گفت که فعلا نظری در اینخصوص ندارد.
این گزارش بلافاصله به دستاویزی در دستان مخالفان توافق هستهای در طیف جمهوریخواه در آمریکا بدل شد. رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در واکنش به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس تأکید کرد که تنها بازرسان بینالمللی باید از تأسیسات هستهای ایران بازدید داشته باشند. «اد رویس» تأکید کرد: استاندارد بازرسیهای «هر مکان و هر زمان» که برای یک توافق با دوام بسیار حائز اهمیت است به زمان و مکان و شرایطی که ایران میخواهد محدود شده است. حال این بازرسیها باید توسط بازرسان بینالمللی صورت گیرد.
از طرف دیگر، «جان بینر» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا از دولت «باراک اوباما» رئیسجمهوری آمریکا خواست که به ایران برای بازرسی از تأسیساتش اعتماد نکند. بینر دراینباره گفت: به چه دلیل باید به ایران اعتماد کرد که در یک سایت نظامی که تلاش به مخفی کردن آن برای جهان کرده، بازرسیهای هستهای صورت دهد؟
واکنش آمانو به گزارش آسوشیتدپرس
مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی اما در واکنش به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، در مورد انتشار برخی گزارشها درباره بازرسی از سایتهای مشکوک ایران گفت: چنین اخباری نحوه اقدام مهم راستیآزماییها را اشتباه نشان داده است. یوکیا آمانو در بیانیهای اعلام کرد: اظهاراتی که مطرح میشود آژانس بینالمللی انرژی اتمی مسئولیت بازرسیهای هستهای ایران را به ایران واگذار کرده، ضمن اینکه مایه ناخرسندی من است، ارایه غلط روش اجرای اقدام مهم راستیآزماییها نیز هست. براساس یک «نقشه راه» توافق شده بین ایران و آژانس قرار شده تا پایان سال جاری میلادی مسائل باقی مانده و مطالبات ادعایی آژانس از کشورمان حلوفصل شده و این پرونده بسته شود. مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرد: «نقشه راه» بین ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی یک توافق بسیار محکمی است.
آمانو در ادامه این بیانیه افزود: ترتیبات جداگانه مربوط به نقشه راه مورد توافق میان ایران و آژانس در ماه جولای محرمانه بوده و من برای عدم افشای آن تعهد حقوقی دارم همچنانکه برای صدها ترتیبات دیگر صورت گرفته با سایر اعضای آژانس تعهد مشابهی دارم.
تعهد آژانس و ایران به محرمانه ماندن محتوای توافق
رضا نجفی نماینده ایران در آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز به گزارش آسوشیتدپرس، واکنش نشان داد و اعلام کرد: بخشی از نقشه راه محرمانه است و نه ایران و نه آژانس نمیتوانند این محتوا را آشکار کنند و تعهد دارند محتوای این ترتیبات را محرمانه نگهدارند. ما انتظار داریم که جنجالهای رسانهای تا روز اجرای توافق برجام و حتی بعد از آن هم احتمالا ادامه پیدا کند، بنابراین این گونه خبرسازیها هدفشان این است که روند بررسی اجرای برجام و تصویبش و بعد هم اجرای برجام را تحتتأثیر قرار دهند.
نجفی افزود: آن چیزی که مسلم است توافقی هست که ایران با آژانس دارد، بخشی از آن محرمانه است یعنی «نقشه راه»، یک بخشی از آن آشکار است که منتشر شده و ضمایمی دارد که راجع به برخی از ترتیبات خاص است که این ترتیبات خاص محتویاتش محرمانه است و نه ایران و نه آژانس نمیتوانند این محتوا را آشکار کنند و تعهد دارند، بهخصوص آژانس تعهد دارد که محتوای این ترتیبات را محرمانه نگه دارد. نجفی تأکید کرد: بنابراین نه ما و نه آژانس درباره خبرهایی که ممکن است در رسانهها منتشر شود، نمیتوانیم هیچ نظری بدهیم.
چراغ سبز آمریکا به نحوه بازرسیها
در تأسیسات هستهای ایران
نکته جالب در این میان اما این است که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به سوالی درباره نحوه بازرسیها از تأسیسات هستهای ایران با توجه به گزارش منتشر شده از سوی خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «این موضوع با اعتماد کامل به برنامهریزیهای تخصصی آژانس جهت انجام بازرسیها، بلامانع است». جان کربی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری روز چهارشنبه، در واکنش به ادعای خبرنگاران مبنیبر اینکه، طبق توافقات صورت گرفته بین ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی، کارشناسان ایرانی بازرسی و نمونهبرداری در مورد ابعاد نظامی احتمالی گذشته برنامه هستهای ایران در پارچین و دیگر سایتهای نظامی در ایران را با استفاده از تجهیزات بومی برعهده خواهند داشت، بدون رد این ادعا اذعان داشت: ما با اعتماد به آژانس، نسبت به برنامهریزی تخصصی آژانس جهت نحوه انجام بازرسیها اطمینان کامل داریم. وی افزود: در نشستهای توجیهی به عملآمده با کنگره آمریکا، اطمینانسازی لازم در این مورد به آنها صورت گرفته است.
از سوی یک خبرگزاری غربی انجام شد:
تلاش برای افشای توافق محرمانه ایران و آژانس
صاحبخبر -