سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - محمد رستمی، فعال فرهنگی و رسانه‌ای: آداب و رسوم و گاه شماری ایلامیان سینه به سینه در گذر زمان و روزگاران به نسل‌های بعد انتقال یافته و در اثر مواجهه مردم با طبیعت و نوع معیشت کشاورزی و دامپروری از یکسو و غلبه جمعیت روستایی از سویی دیگر که محل تولید آداب و رسوم و فرهنگ بوده‌اند و از دل آن نوع زندگی قصه‌ها و نواها و آواها و افسانه و اسطوره‌های گوناگون به‌وجود آمده است.

هر چند ضعف فرهنگ مکتوب متاسفانه باعث شده است که بسیاری از میراث فرهنگی ناملموس به بوته فراموشی سپرده شوند.

آداب و رسوم مردم ایلام در نوروز دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد و در پیوند با معناست و علاوه بر سنخیت با هویت دیرینه ملی سازگار با فطرت ناب انسانی است و با آموزه‌های دینی و اسلامی سازگاری دارد.

در آداب و رسوم مردم استان ایلام در نوروز عناصری همچون؛ خانواده‌محوری و حمایت عاطفی بزرگترها از کوچکترها و احترام و ادب نسبت به بزرگترها توسط کوچکترها و فرزندان، صله ارحام، صلح و دوستی و آشتی کنان، نور و روشنایی، احترام و یادکرد اموات، همدردی با خانواده های عزیز از دست داده و مهیا کردن آنان برای پخت آش شب عید از جلوه های متعالی این آداب و رسوم مردم است.

وقتی زنان آبادی همراه مردان دیگ بر سر با نان فتیره و غذای شیر برنج از روستا و شهر تا وادی خاموشان به یاد اموات در مراسمی که عرافات نام داشت ادای احترام می‌کردند و برای آنان فاتحه می‌خواندند. یا وقتی پیر و ریش سفید آبادی در کوچه‌ها بهر نزدیکی دل‌ها در خانه‌های خانواده‌های دارای اختلاف می‌رفت و می‌گفت: «دنیا زاد است و مرگ، دنیا ارزش رنجاندن و رنجیدن ندارد.»گویی شعر مولانا را در روستا ترجمان می شد.

وقتی عزیزی در آن سال عزادار فراق یاری و رفته‌ای بود، رخت عزا از تن او در می‌آوردند، تا خانواده‌اش آش شب عید نمی‌پخت، بوی برنج عنبر بو و شمشیری و بوی دود کباب از خانه اش بر نمی‌خاست براستی کدام فرهنگ این‌قدر دیگرنواز است؟

ایلامی اگر در نوروز آتشی روشن می‌کرد و آتش نوروزی نام داشت با این حرکت به افلاک نشینان ندا در می‌داد مکان و میرکان‌شان هنوز روشن است و زندگان از حرمت و اعتبار نیاکانی و نجابت و پاکی آنان مراقبت کرده اند.

و اینکه در ایام نوروز خواندن کتاب و مطالعه جزو فضیلت های مردم این استان است و این سنت حسنه را از یاد نمی‌برند.

راستی چرا در انتقال این مفاهیم متعالی نسل قدیم به نسل‌های جدید کوتاهی و کم کاری شده؟ «به تماشا سوگند و به آغاز کلام» آداب و رسوم مردم ایلام سرشار از مفاهیم و معانی متعالی است.

نوروز ایلامی معنایی است نه مصرفی. شادی او در گرو شادی دیگری است. باشد تا با همفکری بزرگان و نهادهای متولی این کهن رسم و رسوم ثبت و این مواریث فرهنگی به نسل‌های آینده منتقل شود.