به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در رشت، نشر فرهنگ ایلیا چاپ دوم کتاب میترائیسم (مهرپرستی) در شمال ایران بر اساس شواهد باستان شناسی و مردم شناسی به نویسندگی میثم نواییان را منتشر کرده است. این کتاب در ۱۱ فصل به رشته تحریر درآمده و نویسنده در آن یکی از ادیان ایران پیش از زرتشت را بررسی کرده و با استفاده از شواهد باستان شناسی، این نظریه را تایید کرده که آیین مهر پرستی تا مدت های طولانی در میان اقوام گیلان ماندگار بوده است.
بر اساس نوشته نواییان؛ استمرار فرهنگ از هزاره دوم قبل از میلاد تا حدود قرن سوم هجری وجود داشته است. شواهد باستان شناسی همچون نوع گور، جهت قرارگیری جسد، ظروف، تدفین و… گواهی بر این مساله است. این بدین معناست که در حدود ۲۵۰۰ سال مردم شمال دارای تفکر و بینشی یکسان بودند. علائم و آثار مکشوف در گورستان ها این نظر را تایید می کند که آیین مهر پرستی تا مدتهای طولانی در نزد این قوم دوام داشته است.
وی در بخشی از پیشگفتار کتاب یادآور شده است که از دوران دانشجویی به دنبال نشانه ها و ابنیه باقی مانده از دین زردتشت در شمال کشور بوده و این کتاب نتیجه ۱۶ سال تحقیق و پژوهش در مذهب و آئین مردمان در شمال کشور می باشد. نواییان همچنین نوشته است: «این کتاب، یک نظریه جدید در حوزه تاریخ ادیان در شمال کشور است که بر پایه مطالعات کتابخانه ای، بررسی میدانی مردم شناسی، کاوش های باستان شناسی و تحلیل و نتیجه گیری استوار است.
مهرپرستی یکی از کهن‌ترین آیین‌ها در جهان است. مهر یا میترا از خدایان بزرگ اقوام آریایی بود که در سرزمین های هند و ایران در طی سده ها کوچ نموده و سکنی گزیده بود. میترا در هند به همراه خدایان بزرگ دیگر مانند وارونا مورد ستایش قرار گرفت اما در ایران به صورت خدایی مستقل و نیرومند که مظهر راستی و درستی بود و حامی مردم نیک رفتار و نگاه‌دارنده خانواده، خانه، گله ها و یاور آنان در جنگ و مبارزه با دشمنان کژرفتار جلوه گر شد. آیین دیرپا و پررمز و راز مهر به تدریج از سده های اول پیش از میلاد، از ایران به آسیای کوچک، اروپا، شمال آفریقا و خاور دور گسترش یافت و به صورت باوری جهانی متجلی شد و آنگاه که بر اثر رویدادهای تاریخی رو به افول نهاد، بن مایه بسیاری از ادیان و آیین های بعدی گردید و از آن پس به دلیل پیچیدگی، پوشیدگی و رمز و رازها در باورها و آداب خاص، قرن ها به فراموشی سپرده شد اما همیشه در کنار آثار بر جای مانده و متون باستانی، ریشه و بنیان ایرانی خود را حفظ کرد.
میثم نواییان کارشناس باستان شناسی و کارشناس ارشد مرمت اشیای باستانی و کارشناس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان است و در حال حاضر عضو شورای ثبت و مسئول میراث معنوی و مدیر عامل انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان است.
نواییان همراه با دیگر نویسندگان؛ کتاب های «پژوهش هایی درباره کرانه دریای خزر» و همچنین «دانشنامه‌ی فرهنگ و تمدن گیلان (۶۹): گالش ها»، «سماموس پیدای ناپیدا» و «درفک، شکوه مانا» را نیز به نگارش درآورده است.
∎