به گزارش خبرگزاری آنا، آیا دولت پول مردم را درست و در جای مناسب خرج می‌کند؟ آیا دولت در تامین درآمد‌های خود عدالت را رعایت می‌کند؟ دولت نظام اداری را مدیریت می‌کند یا برعکس نظام اداری اداره کننده دولت است؟ پرسش‌هایی از این دست بیش از پیش مسئله شفاف سازی را در مصارف فرهنگی هنری به یک ضرورت تبدیل کرده است.
این موضوعات آنقدر اهمیت دارند که در اغلب کشورها در قانون اساسی یک یا چند اصل به موضوعات مربوط به بودجه و بودجه ریزی اختصاص یافته است. در بسیاری از کشورها رسانه‌ها، مطبوعات و کارشناسان مستقل همواره دولت‌های حاکم را در معرض چنین پرسش‌هایی قرار می‌دهند و دولت‌های حاکم و وزرای دولت را وادار به پاسخگویی و گاهی اوقات حتی وادار به کناره‌گیری می‌کنند. به همین خاطر است که در فرآیند تهیه و تصویب بودجه در دولت‌ها و مجالس دنیا تلاش می‌شود تا حداکثر واقع بینی در پیش‌بینی منابع و مصارف رعایت شود و اصطلاحا بودجه موهومی تهیه و تصویب نشود.
حلقه مفقوده شفاف سازی
طی دو دهه گذشته اگر قرار باشد برای بحث‌های مرتبط با بودجه کشور مخرج مشترکی در نظر بگیریم بی‌شک «شفاف سازی» موضوع اصلی خواهد بود. در واقع شفافیت حلقه مفقوده‌ای است که در منابع اسلامی بر وجود آن تأکید شده است.
بر اساس تعریف صندوق بین‌المللی پول، شفافیت مالی به موجود بودن، دسترسی، و کیفیت اطلاعات پیرامون عملیات‌ها، فرآیندها، رویه‌ها و ترتیبات نهادی مالی گذشته، حال و آینده (برنامه‌ریزی‌شده) برای مدیریت مالی دولت اشاره دارد
برای حرکت به سمت شفافیت در سازمان‌ها و نهاد‌های دولتی در ابتدا باید وضعف شفافیت در نظام بودجه‌ریزی مورد آسیب‌شناسی قرار گرفته و سپس با تطبیق وضعیت موجود ایران و وضعیت مطلوب دنیا در ابتدا ضرورت تصویب یک قانون مستقل در زمینه شفافیت بودجه برای ایران سپس الزاماتی که باید در قانون شفافیت بودجه رعایت شود به کار بست.
ضرورت ارائه قانون مستقل را می‌توان اینگونه عنوان کرد که شفافیت بودجه‌ای، درجه اعتبار بودجه را افزایش داده، هزینه‌های وامستانی را کاهش داده و افزایش حمایت عمومی از سیاست‌های کلان اقتصادی را به همراه دارد؛ در نقطه مقابل، مدیریت غیرشفاف بودجه، ممکن است به بی‌ثباتی، ناکارایی یا تشدید نابرابری منجر شود.
بر اساس تعریف صندوق بین‌المللی پول، شفافیت مالی به موجود بودن، دسترسی، و کیفیت اطلاعات پیرامون عملیات‌ها، فرآیندها، رویه‌ها و ترتیبات نهادی مالی گذشته، حال و آینده (برنامه‌ریزی‌شده) برای مدیریت مالی دولت اشاره دارد.
به‌عبارت‌دیگر، شفافیت مالی در مورد وجود اطلاعات درباره چگونگی گردآوری درآمد، انجام استقراض و مخارج، سرمایه‌گذاری یا مدیریت دارایی‌ها و بدهی‌های عمومی توسط دولت مطرح است؛ همچنین در مورد دسترسی عمومی به اطلاعاتی است که نشان بدهد دولت چگونه در مسیر تحقق سیاست مالی خود اقدام نموده است. شفافیت مالی امکان ارزیابی وضعیت مالیه عمومی را از طریق گردآوری اطلاعات با کیفیت مناسب و انتشار به هنگام آنها فراهم می‌نماید.
رویدادهای فرهنگی هنری و ضرورت شفاف‌سازی
هر ساله بودجه‌های کلانی در بخش فرهنگ و هنر کشور هزینه می‌شود، از برگزاری جشنواره‌های فجر گرفته (فیلم فجر، تئاتر فجر، موسیقی فجر و هنرهای تجسمی فجر) تا رویدادهایی، چون نمایشگاه بین‌المللی کتاب و حتی نمایشگاه بین المللی قرآن کریم.
علاوه بر این جشنواره‌های شناخته شده ملی و بین‌المللی، رویدادهای دیگری هم برگزار می‌شود که آنها را هم می‌توان به این لیست اضافه کرد؛ از حمایت بنیاد فارابی از ساخت فیلم‌های سینمایی و هزینه‌هایی که در این بخش صرف فیلم نامه، کارگردانی و تهیه کنندگی می‌شود تا حمایت از نشر کتاب و مطبوعات و... همچنین برگزاری رویدادهایی چون بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی، سعدی، حکیم نظامی و...جشنواره‌های موسیقی و هنرهای تجسمی جوانان و...همه این فعالیت‌ها به صورت منظم در طول سال برگزار می شوند و بودجه‌های کلانی در آنها هزینه می‌شود.
به این‌ها اضافه کنید یارانه رسانه‌ها، توزیع و مصرف کاغذ مطبوعات، پژوهش‌های فرهنگی هنری، انتشار آثار ادبی و هنری، حمایت از هنرمندان پیشکسوت، بیمه هنرمندان و صندوق اعتبار هنر، خانه کتاب و ادبیات ایران و ... در کنار این‌ها می‌توان بودجه‌های عمرانی را هم در نظر گرفت.
تاثیر نظام‌مند شدن انتشار صورت‌های مالی بر افکار عمومی
هرساله دولت بودجه کلانی را صرف امور فرهنگی هنری کشور می‌کند و شهروندان این حق را دارند که بدانند دولت پول آنها را چگونه جمع‌آوری و به چه نحوی مصرف می‌کند.
طی سه دهه گذشته صورت‌های مالی برخی از رویدادهای فرهنگی هنری کشور منتشر شده، اما هیچگاه شیوه نظام‌مندی به خود نگرفته و به صورت پراکنده و سلیقه‌ای گاهی شاهد انتشار این صورت‌های مالی بوده‌ایم.
به طور کلی بودجه‌ها، نقطه اتصال میان سیاست‌ها و اجرای آنها و میان چشم‌اندازهای سیاسی یا برنامه‌ها و حصول آنها هستند: بودجه‌ها منابع را از لحاظ زمان و پول به برنامه‌ها تخصیص می‌دهند.
در راستای توانمندسازی شهروندان برای آگاهی از اینکه دولت‌هایشان چگونه دارایی‌های آنان را جمع‌آوری و مصرف می‌کنند، آنها نیازمند دسترسی به این گزارشهای بودجه هستند
به‌عنوان بخشی از مدیریت بودجه، دولت‌ها در طول چرخه بودجه سالانه یک سری گزارشها را در مراحل مختلف تدوین می‌کنند. این گزارشها شامل بیانیه پیش از بودجه، پیشنهاد طرح بودجه قوه مجریه، بودجه مصوب، بودجه شهروندی ، گزارشهای اول سال، اواسط سال، آخر سال و گزارشهای حسابرسی است.
در راستای توانمندسازی شهروندان برای آگاهی از اینکه دولت‌هایشان چگونه دارایی‌های آنان را جمع‌آوری و مصرف می‌کنند، آنها نیازمند دسترسی به این گزارشهای بودجه هستند. شفافیت مالی، مباحثات آگاهانهتر سیاستگذاران و مردم را دررابطه با طراحی و نتایج سیاست‌های مالی ممکن می‌سازد و درنتیجه، پاسخگویی در قبال اجرای آنها را ایجاد می‌کند.
نخستین دستورالعمل شفاف‌سازی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تاریخ ۱۳۹۷/۳/۲۱ در شورای معاونان این وزارتخانه به تصویب رسید که این دستورالعمل به‌منظور حمایت و تقویت آفرینش‌های فرهنگی، هنری و رسانه‌ای، بهبود و ارتقای بهره‌وری نظام‌های حمایتی و نظارتی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به استناد سیاست‌های کلی نظام اداری کشور، قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مصوب شده است. با این همه طی سه دهه گذشته هیچگاه به صورت ساختاری و نظام مند شاهد انتشار صورت‌های مالی رویدادهای فرهنگی هنری کشور نبوده‌ایم.
دولت چهاردهم در راستای شفافیت مصارف بودجه بحث شفافیت را در دستور کار سازمان‌ها قرار داده است، طی ماه‌های اخیر انتشار صورت‌های مالی شرکت‌های دولتی در راستای شفاف سازی عملکرد این شرکت‌ها در دستور کار قرار گرفته است و در این بین می‌توان از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان شاگرد اول این درس سخت و پیچیده یاد کرد.
یک جستجوی ساده نشان می‌دهد که بسیاری از گزارشهای مالی بودجه دولت در بخش فرهنگ و هنر در سامانه شفاف‌سازی وب سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دسترس عموم قرار گرفته است. به زعم کارشناسان از بین رفتن بستر فساد و سوءاستفاده‌های احتمالی و خارج شدن وضعیت این شرکت‌ها از حالت تاریکخانه در گروی انتشار صورت‌های مالی آن‌هاست.
خبرنگاران، کارشناسان حوزه فرهنگ و هنر و کنشگران می‌توانند از اطلاعات منتشره در سامانه شفاف سازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تجزیه و تحلیل هایشان استفاده کنند. شاید مردم عادی به صورت مستقیم نتوانند از این اطلاعات استفاده کنند، اما نتیجه تحلیل‌های دسته اول شامل خبرگان فرهنگی می‌تواند در دسترس عموم قرار بگیرد
شفافیت مالی اغلب به‌عنوان بخشی از تحولات سیاسی و یا در پاسخ به بحران مالی یا فساد مالی اتفاق می‌افتد. عوامل تأثیرگذار خارجی که هنجار‌های جهانی را ارتقا می‌بخشند و کنشگران داخلی و بازیگران جامعه مدنی را قدرتمند می‌سازند نیز می‌توانند نقش کلیدی را در این زمینه ایفا کنند.
شفافیت و اعتمادسازی
آشکارا شفافیت می‌تواند موجب رشد برابری از طریق تطابق منابع ملی با اولویت‌های ملی شود. شفافیت و مشارکت عمومی، دولت‌ها را قادر به اعتمادسازی کرده و به شهروندان مجال اظهارنظر و کرامت می‌بخشد.
شرکت‌ها و موسسه‌های فعال ذیل وزارتخانه‌های دولتی، مقاومت‌هایی در برابر انتشار صورت‌های مالی شان دارند و مدعی هستند که اطلاعات شان محرمانه است.
ایجاد شفافیت عملکرد شرکت‌های دولتی یک اراده سیاسی قوی می‌طلبید و اگر به شکلی ساختاری و منظم در دستور کار قرار گیرد می تواند سرمایه اجتماعی را افزایش دهد و در دراز مدت انشقاق پارادیمی بین حاکمیت و مردم را ترمیم کند.
انتشار صورت‌های مالی در بخش فرهنگ و هنر و ایجاد شفافیت به این لحاظ اهمیت دارد که حجم زیادی از بودجه کشور در عرصه فرهنگ و هنر در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد و انتشار صورت‌های مالی شان کمک می‌کند که مردم و کارشناسان در جریان وضعیت سود و زیان آنها و هزینه کردشان قرار بگیرند. انتشار این صورت‌های مالی به کاهش بستر فساد می‌انجامد و زمینه را برای نظارت بر آنها بیش از پیش فراهم می‌کند.
خبرنگاران، کارشناسان حوزه فرهنگ و هنر و کنشگران می‌توانند از اطلاعات منتشره در سامانه شفاف سازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تجزیه و تحلیل هایشان استفاده کنند. شاید مردم عادی به صورت مستقیم نتوانند از این اطلاعات استفاده کنند، اما نتیجه تحلیل‌های دسته اول شامل خبرگان فرهنگی می‌تواند در دسترس عموم قرار بگیرد.
انتهای پیام/