به گزارش پایگاه خبری 598، مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی در یکی از سخنرانی‌های خود به «شرح دعای روز یازدهم ماه مبارک رمضان» پرداختند که تقدیم شما فرهیختگان می‌شود.

* فراز اول دعا؛ اللَّهُمَّ حَبِّبْ إلی فِیْهِ الاِحْسانَ

«اللَّهُمَّ حَبِّبْ إلی فِیْهِ الاِحْسانَ»؛ این فراز از دعای روز یازدهم ماه رمضان، درخواستی از خداوند است تا محبت نیکوکاری را در دل انسان جایگزین کند. معنای این دعا چنین است: «خدایا! کاری کن که من نیکی را دوست داشته باشم، از بدی بیزار شوم، از گناه دوری کنم و به عبادت رغبت یابم.»

* توجه به حفظ آبروی افراد در احسان و نیکوکاری

نیکوکاری در اسلام دارای مراتب مختلفی است؛ می‌تواند با دست باشد، با قدم، یا با زبان. اهمیت احسان تا حدی است که انسان باید از انجام کار نیک لذت ببرد و به آن عشق بورزد.

مصادیق نیکوکاری بسیار است؛ از کمک به همسایه‌ای نیازمند با خرید قالی ماشینی، تا اهدای یخچال، لوازم خانگی یا کمک به مراسم عروسی کسانی که وسع مالی کافی ندارند.

نکته مهم در نیکوکاری، حفظ آبروی افراد است. باید مراقب بود که هنگام کمک به دیگران، به آبروی آنان لطمه‌ای وارد نشود.

در تقدیم فطریه یا زکات نیز باید با حفظ شأن و منزلت افراد عمل کرد. نباید برای خودنمایی نیکی کرد، بلکه هدف باید کسب رضای الهی باشد.

بزرگان دین همچون آیت‌الله بروجردی در پرداخت وجوهات شرعی احتیاط می‌کردند و معتقد بودند اگر در شهر خود فرد مستحقی هست، وجوهات نباید به شهر دیگر فرستاده شود، چراکه اگر در مسیر از بین برود، فرد ضامن خواهد بود.

* رسیدگی به فامیل از اولویت‌های نیکوکاری است

از مصادیق زیبای احسان، کمک به فامیل و بستگان نیازمند است. متأسفانه برخی افراد به خویشاوندان خود کمک نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند به افراد غریبه یاری رسانند. این در حالی است که رسیدگی به فامیل از اولویت‌های نیکوکاری است.

حدیث شریف می‌فرماید: «بهترین شما کسی است که با طعام خود سخاوت‌مند باشد، سلام را آشکار سازد و در شب‌هایی که مردم در خواب هستند، به نماز بایستد.»

این سنت حسنه در گذشته رواج داشت که خانواده‌ها از غذای خود به همسایگان هدیه می‌دادند.

همچنین روایت است که ارواح مؤمنان شب‌های جمعه بر بالای خانه‌های ما می‌آیند و درخواست می‌کنند که ما برایشان خیرات کنیم.

گاهی عدم رضایت والدین فوت‌شده به دلیل کوتاهی فرزندان در انجام کارهای خیر برای آنهاست.

حتی اندک نیکی در حق دیگران، مانند آب ریختن بر ماهی تشنه‌ای که از آب افتاده، می‌تواند تأثیر شگرفی داشته باشد.

باید توجه داشت که همراه با نیکوکاری، نباید دچار خودبینی و تکبر شد. امام سجاد(ع) در دعای ابوحمزه ثمالی می‌فرمایند: «خدایا به من نشان بده کسی را که وضعیت او بدتر از من است.»

انسان باید همیشه خود را کوچک بشمارد و از خداوند بخواهد که محبت نیکوکاری را در دلش بیندازد تا از انجام آن لذت ببرد.

در احسان، باید میان خوف و رجا (ترس و امید) بود؛ با امید به خدا عمل کرد، اما خود را لایق بهشت ندانست و همواره در مقام بندگی و اطاعت بود.

این روح دعای روز یازدهم رمضان است که از خداوند می‌خواهیم نیکوکاری را نزد ما محبوب گرداند.

* فراز دوم دعا؛ وَکَرِّهْ إلی فِیْهِ الفُسُوقَ وَالعِصْیانَ

«وَکَرِّهْ إلی فِیْهِ الفُسُوقَ وَالعِصْیانَ؛ این بخش از دعای روز یازدهم ماه رمضان به معنای «خدایا فسق و نافرمانی را نزد من منفور گردان است».

در این فراز انسان از خداوند می‌خواهد به گونه‌ای شود که از گناه و معصیت بیزار گردد و نسبت به آن احساس نفرت داشته باشد.

* گناه در نظر معصومین علیهم السلام

این حالت روحی، یکی از نشانه‌های مهم عدالت در انسان است. زمانی که شخص به مقام عدالت می‌رسد، گناه در نظرش زشت و ناپسند جلوه می‌کند. برای مثال، زنا و اعمال ناشایست در نگاه او همچون چیزی ترسناک و سیاه می‌نماید.

در این مرحله از تکامل معنوی، انسان دیگر نیازی به تلاش و مجاهدت برای دوری از گناه ندارد، بلکه به طور طبیعی و با میل درونی از آن اجتناب می‌کند.

نگاه او به گناه تغییر یافته و دیگر اراده‌ای برای نزدیک شدن به آن ندارد، چرا که گناه در نظرش بد و زشت جلوه کرده است.

این دعا، تمنای حالتی روحی است که در آن، گناه همچون نجاست برای انسان تلقی شود.

همان‌گونه که انسان به طور فطری از نجاست بیزار است و تمایلی به لمس آن ندارد، از گناه نیز چنین احساسی پیدا کند.

این همان حالتی است که معصومین(ع) به آن دست یافته‌اند.

علت اصلی دوری معصومین(ع) از گناه این نیست که آنها نمی‌خواهند گناه کنند، بلکه به این دلیل است که گناه در نظر ایشان چنان زشت و ناپسند جلوه می‌کند که هیچ میلی به انجام آن ندارند.

درست همانند انسانی که از لمس نجاست پرهیز می‌کند، نه از روی تکلف، بلکه به سبب نفرت ذاتی از آن.

این مقام والای روحی، از طریق عبادت، تزکیه نفس و استمرار در دعا به دست می‌آید.

در ماه مبارک رمضان، فرصتی استثنایی برای تقویت این حالت روحی فراهم می‌شود تا انسان با توسل به خداوند، از او بخواهد که گناه را در نظرش زشت گرداند و قلب او را از محبت به نافرمانی پاک سازد.

* فراز سوم دعا؛ وَحَرِّمْ عَلَیَّ فِیْهِ السَّخَطَ وَالنِّیرانَ

«وَحَرِّمْ عَلَیَّ فِیْهِ السَّخَطَ وَالنِّیرانَ»؛ این بخش از دعای روز یازدهم به معنای «خدایا! خشم و آتش خود را در این روز بر من حرام گردان است».

در این فراز، انسان از خداوند می‌خواهد او را از غضب الهی و آتش جهنم در امان دارد.

* راه نجات از جهنم، ولایت و محبت اهل بیت علیهم السلام است

این درخواست، بیانگر عجز و نیاز بنده در برابر پروردگار است. حقیقت آن است که انسان تحمل عذاب جهنم را ندارد.

همان‌طور که در روایات آمده، جهنم مکانی بسیار دشوار و طاقت‌فرسا است. گاه به شوخی گفته می‌شود: «من حتی اگر دم در بهشت باشم، نیاز دارم کسی مرا به داخل هل دهد، چه رسد به تحمل عذاب جهنم.»

اهل بیت علیهم‌السلام راه نجات از جهنم را ولایت و محبت خود دانسته‌اند.

امام صادق(ع) فرموده‌اند: «ایمانتان را با خود بیاورید، ما دستگیری می‌کنیم.»

البته باید توجه داشت که شفاعت، بر اساس آیات قرآن، مخصوص کسانی است که با ایمان از دنیا رفته‌اند، نه آنان که بی‌ایمان مرده‌اند.

حتی در آیات، قید «الا به اذن» آمده است که نشان می‌دهد شفاعت تنها با اذن خداوند صورت می‌گیرد.

در جمع بین آیات، می‌توان گفت شفاعت برای کسانی که تجدیدی هستند (یعنی ایمان دارند اما اعمالشان کامل نیست) وجود دارد، نه برای رفوزه‌ها (کسانی که اصل ایمان را از دست داده‌اند).

* شفاعت برای اولیای خدا در جهت افزایش درجات

مراقب باشیم شیطان ایمان را از ما نرباید. محبت دنیا، مال، اسکناس و متعلقات دنیوی می‌تواند ایمان را تضعیف کند. ماجرای شخصی که آینه‌ای زیبا خریده بود و چنان به آن دلبستگی داشت که حاضر نبود شهادتین را بر زبان جاری کند، مثال خوبی است.

شیطان به او القا کرده بود که اگر شهادتین بگوید، آینه‌اش خواهد شکست. این نشان می‌دهد چگونه دلبستگی به متاع دنیا می‌تواند ایمان انسان را به خطر اندازد.

استاد مرحوم آقای قرآنی در این باره نکته‌ای آموزنده بیان کرده‌اند. هرگز نباید به اثاث و اسباب خانه دل بست، وگرنه شیطان ایمان انسان را می‌رباید.

* فراز پایانی دعا؛ بِعَوْنِکَ یا غِیاثَ المُسْتَغِیثِینَ

«بِعَوْنِکَ یا غِیاثَ المُسْتَغِیثِینَ»؛ این فراز به معنای «به یاری تو، ای فریادرس فریادخواهان است».

انسان در این بخش از دعا، از خداوند می‌خواهد به او کمک کند، زیرا بدون کمک و یاری الهی، رهایی از دام شیطان و رسیدن به کمال ممکن نیست.

البته باید توجه داشت که انسان نیز باید قدمی بردارد تا خداوند او را یاری کند. طبق روایت، «اگر شما یک گام به سوی خدا بردارید، او ده گام به سوی شما می‌آید.»

پس نباید ناامید شد. حتی اندک ارتباط با خداوند، مانند رفتن به مسجد، زیارت اماکن مقدس همچون حرم حضرت عبدالعظیم(ع) یا مسجد جمکران، می‌تواند آغاز راه باشد.

گرفتاری‌های ما ناشی از این است که خدا را رها کرده و به دنیا روی آورده‌ایم.

از خداوند متعال می‌خواهیم توفیق استجابت این دعاها را در ماه مبارک رمضان به همه مرحمت فرماید، گرفتاری‌های مسلمین را اصلاح کند و شر کفار و اجانب را از بلاد اسلامی دور سازد.

برای دانلود صوت اینجا را کلیک کنید