«پناه» که سال گذشته نیز در ماه مبارک رمضان پخش شد، امسال با بخش‌هایی متنوع و جذاب روی آنتن می‌رود. این برنامه چند پویش جذاب هم دارد از جمله پویش «هدیه مهربانی» که از زیارت‌اولی‌ها به ویژه خانواده‌هایی که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند برای تشرف به حرم مطهر دعوت می‌کند یا پویش «گره‌گشا» که در آن بافت فرشی در حرم مطهر امام رضا(ع) انجام می‌شود و هر گره از این فرش به نام یکی از عاشقان حضرت ثبت شده و در نهایت در صحن حرم منور پهن می‌شود. علاوه بر این‌ها، آیتم «اشیا و حواس پنج‌گانه در حرم» نیز تجربه‌ای عمیق‌تر از حضور در بارگاه قدسی امام رضا(ع) برای مخاطبان فراهم می‌کند. از جمله ویژگی‌های شاخص این برنامه، اجرای تیتراژ برنامه توسط محمد اصفهانی است که با صدای ماندگار خود، حال و هوایی دلنشین به لحظات افطار می‌بخشد.
برنامه «پناه» با اجرای محسن آزادی و مشارکت آستان قدس رضوی هر شب با حضور میهمانان کمتر شناخته شده‌ای که قصه‌هایی شنیدنی دارند، روی آنتن شبکه2 سیما می‌رود. درباره جزئیات بیشتر این فصل با حسام جمارانی، تهیه‌کننده پناه گفت‌وگو کردیم که می‌خوانید.
فصل دوم پناه نسبت به سال گذشته چه تغییراتی داشته است؟
با استقبالی که از برنامه پارسال شد، امسال سعی کردیم نقاط مثبت برنامه را تقویت کنیم بنابراین سراغ سوژه‌های مردمی رفتیم و فراخوان‌هایی برای سوژه‌یابی منتشر شد. برای انتخاب میهمانان برنامه، حساسیت بالاتری نسبت به سال گذشته داشتیم و بنا شد چهره‌های مردمی به برنامه دعوت شوند نه سلبریتی‌ها. آیتم‌های که نقطه قوت برنامه بود را سعی کردیم با ایجاد تفاوت‌هایی، بهبود بخشیم البته در این فصل، آیتم «اشیا و حواس پنج‌گانه در حرم» به نویسندگی مرتضی درخشان و با صدای صابر خراسانی به برنامه اضافه شد که بسیار مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت. آیتم «هدیه مهربانی» برای کسانی است که درخواست زیارت امام رضا(ع) را دارند و زائران حرم مطهر با آن‌ها تماس می‌گیرند و خبر تشرف زیارت اولی‌ها را به آن‌ها می‌دهند. آیتم «مناجات» را داریم که سال گذشته مورد توجه قرار گرفت و امسال به «مناجات گویش‌ها» تبدیل شده و توسط مداحان 6گویش محلی اجرا می‌شود. گروه تولید برنامه به شهرهای مختلف رفته‌اند و قسمتی از مناجات‌ها را در آن شهرها تصویربرداری کرده‌اند و بخش دوم ادامه همان مناجات‌خوانی در حرم مطهر رضوی است. سال گذشته از پویش «گره‌گشا» بسیار استقبال شد و امسال نیز بافت فرش حرم مطهر را داریم که به نام و یاد افراد، گرهی برای بافت این فرش زده می‌شود تا گره‌گشای زندگیشان شود. تا قسمت هشتم این فصل از برنامه حدود 20 هزار پیامک برای این پویش به دستمان رسید. پویش «خوش قدم» نیز از دیگر آیتم‌های برنامه است و هر شب از میان کسانی که فرزند زیر یک سال دارند به قید قرعه، هشت خانواده انتخاب می‌شوند و موقوفه زائرشهر رضوی اسکانشان در مشهد را تقبل می‌کند.
همچنین هر شب قرعه‌کشی برای انتخاب چهار نفر به همراه یک زیارت‌اولی برای تشرف به مشهد در برنامه انجام می‌شود و هزینه دعوت این زائران را بنیاد کرامت رضوی به عهده دارد.
دلیل استقبال زیاد از پویش گره‌گشا را چه می‌دانید؟
ما برای راه‌اندازی این پویش دو نگاه داشتیم؛ نخست اینکه فرش یک عنصر اصیل ایرانی است و در حرم مطهر هم عنصری متبرک به شمار می‌رود که هم به عنوان پرده به درهای حرم منور آویزان می‌شود و هم در صحن‌ها و رواق‌ها برای نماز و زیارت زائران پهن می‌شود. فرش‌های حرم مطهر علاوه بر زیبایی بصری، غنای فرهنگی هم دارند.
در این پویش به نام و نیت هر فردی، گرهی به فرش حرم منور امام رضا(ع) زده می‌شود و معادل آن یک گره باز می‌شود حتی اگر در حد باز شدن اخمی از صورتی یا آشتی دو نفر با هم باشد. صاحب خانه‌ای به ما پیام داده بود که به نام من گرهی به فرش آقا زده شود و من اجاره بهای مستأجر را در سال جدید اضافه نمی‌کنم یا پیامی بود که می‌گفت من به کسی بدی کردم و حلالیت طلبیدم و یا مشکلی را حل کردم. این پیام‌ها برای ما بسیار دلگرم‌کننده بود و همین بازخوردها موجب شد این پویش را امسال هم داشته باشیم. سال گذشته در 30شب برنامه، حدود 400 هزار پیامک برای پویش گره‌گشا به دست ما رسید.
امسال میهمانان برنامه پناه سوژه‌های مردمی هستند چه شد که تصمیم گرفتید محور برنامه را مردم قرار دهید؟
بازخورد میهمانان مردمی برنامه در سال گذشته بسیار بیشتر از سلبریتی‌ها بود و سوژه‌های مردمی ضریب بازدید بیشتری داشتند چون مردم ارتباط بهتری با سوژه‌های مردمی برقرار می‌کنند و آن‌ها را از جنس خودشان می‌دانند و قصه‌ها برایشان ملموس‌تر است گویی حرفی که می‌زنند از زبان خودشان است. تصمیم تیم تولید برنامه و آستان قدس رضوی این بود و فارغ از اینکه ممکن است به خاطر عدم دعوت از افراد معروف، آمار بازدیدها بالا نرود ولی از لحاظ انتقال معنا و اثرگذاری، سوژه‌های مردمی تأثیر بیشتری روی مخاطبان دارند. ما از این تصمیم بسیار راضی هستیم چون حس و حال برنامه واقعی‌تر و اثرگذارتر شده است.
فرایند انتخاب میهمانان برنامه چطور بود؟
نخستین فاکتور انتخاب این بود که سوژه‌ها ماورایی و غیر قابل دسترس برای عموم نباشند. برایمان مهم بود که میهمانان برنامه، واقعی و خودشان باشند. گوناگونی و تنوع آن‌ها هم برایمان مهم بود تا جامعیت و شمولیت بیشتری داشته باشند و تجربه‌ها و حرف‌هایشان به درد مخاطبان بخورد. میهمانان برنامه از میان حدود 300 سوژه‌ای که احصا کرده بودیم، انتخاب شدند. البته در فراخوان اصلی، تعداد بیشتری شرکت کرده بودند.
چه شد که محسن آزادی به جای مصطفی امامی اجرای برنامه را به عهده گرفت؟
آقای امامی حداکثر تلاش خودش را در اجرای فصل اول برنامه داشت و امسال نایب الزیاره‌شان بودیم ولی به دلیل تداخل برنامه‌هایشان و تغییر رویه محتوایی برنامه در فصل جدید به این نتیجه رسیدیم که محسن آزادی اجرا را بر عهده بگیرد. این تغییر در فضای تفاهم و رفاقت انجام شد و به نظر می‌رسد منجر به بهتر شدن برنامه شده است به ویژه اینکه روایت داستانک‌ها در این فصل بیشتر شده و آقای آزادی تسلط خوبی در پلاتوگویی دارد.
دکور این فصل هم تغییر کرده است، درباره این تغییر هم توضیح می‌دهید؟
ما سال گذشته هم می‌خواستیم دکور متفاوتی داشته باشیم اما به دلیل کمبود وقت، این امکان محقق نشد. امسال زودتر روی طراحی و ساخت دکور اجماع کردیم و بنا شد دکور بهتری داشته باشیم. همه تلاشمان این بود که فضایی آرامش‌بخش، روحانی و معنوی برای گفت‌وگوها مهیا کنیم تا میهمانان برنامه، حس معنویت را از فضا دریافت کنند.
بسیاری از برنامه‌سازان دوست دارند در حرم مطهر رضوی کار کنند، از تجربه برنامه‌سازی در این فضا بگویید.
کار در حرم منور در همه حال، حس زیارت دارد چون در نزدیکی مضجع شریف قرار دارید و لحظه به لحظه که کار می‌کنیم خودمان را زیر سایه لطف امام رضا(ع) می‌بینیم. این حضور قلب در تمام لحظات حس می‌شود و به تبع آن، مدد حضرت(ع) هم در کار بیشتر حس می‌شود.
البته به لحاظ فنی و تولید برنامه‌های تلویزیونی محدودیت‌هایی وجود دارد که محدودیت‌های درستی است چون شأن حرم مطهر، آرامش زائر و احترام به مناسک باید رعایت شود و این مسئله برای تیم تصویربرداری و تولید محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند ولی این محدودیت‌ها از جنس نشن و نخواستن نیست و همه خادمان حرم منور همکاری لازم را با گروه‌های تولید برنامه دارند، ضمن اینکه در زیارت و آرامش زائر هم نباید خللی ایجاد شود؛ چرا که اولویت در این فضای قدسی، حفظ کرامت و شأن زائران است و در مسیر تولید یک برنامه نباید حس زیارت را از زائران گرفت. به هر حال با همه پیچیدگی‌ها و ملاحظاتی که وجود دارد کار در حرم قدسی رضوی بسیار دلچسب و آرامش‌بخش است.
کسانی که در تیم تولید برنامه سابقه نخستین تجربه کار در حرم مطهر را داشتند با اینکه فرایند کاری به دلیل اقتضای فضا طولانی‌تر می‌شود ولی حس خوبی دارند. بچه‌های تولید در سرمای زیر صفر درجه در فضای باز کار کردند ولی آن قدر تولید در این فضا شیرین است که تمام سختی‌هایش برایمان به یاد ماندنی می‌شود. کار در حرم منور شیرینی محض است. در این نقطه از زمین، خوبی و یکدستی آدم‌ها عیان می‌شود و با اندکی ذوق می‌توانید یک محصول هنری اثرگذار بسازید.
آیا فصل بعدی پناه هم ساخته خواهد شد؟
خوشبختانه ما در ساخت فصل دوم برنامه به مفاهمه و درک بیشتری در تعامل با آستان قدس رضوی رسیدیم و مسیر همکاری‌ها روشن‌تر و نزدیک به هم شد. ما بنا به ساخت ادامه این برنامه در سال‌های آینده داریم و امیدواریم حضرت رضا(ع) ما را بطلبد. دوستان آستان قدس رضوی هم تمایل به ادامه این همکاری دارند. جا دارد از مدیران و خادمان این آستان مقدس تشکر کنم که همکاری و همراهی بسیار خوبی با تیم تولید برنامه «پناه» داشتند.
خبرنگار: زهره کهندل