به گزارش ایرنا، استان گلستان، یکی از مناطق شمالی ایران، با وجود برخورداری از ۴۵۲ هزار هکتار جنگل و طبیعت سرسبز، همچنان با چالش‌هایی مواجه است.
داده‌ها نشان می‌دهد که دوسوم مساحت ۲۱ هزار کیلومتر مربعی این استان دارای اقلیم خشک و نیمه‌بیابانی است؛ مناطقی که ظرفیت کاشت نهال‌های مرتعی و درختی را دارند.
تغییرات اقلیمی و تلاش برای توسعه فضای سبز
تغییرات اقلیمی یک دهه اخیر، همراه با کم‌بارشی، خشکسالی و گاه بارش‌های شدید منجر به سیلاب، گلستان و کل ایران را تحت تأثیر قرار داده است.
در این راستا، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری و شهرداری‌های گلستان هر ساله با صرف هزینه‌های قابل‌توجه، بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار اصله نهال درختی و بیش از ۲ میلیون اصله نهال مرتعی را با مشارکت مردم، جوامع محلی و تشکل‌های مردمی در شهرها، روستاها و مراتع کم‌پوشش گیاهی غرس می‌کنند.
همچنین، توزیع چند صد هزار تا یک میلیون اصله نهال درختی برای توسعه زراعت چوب، از دیگر اقدامات قابل‌توجه این اداره است.
چالش‌های درختکاری در حاشیه جاده‌های گلستان
با وجود تلاش‌های صورت‌گرفته، کاشت درخت در برخی نقاط گلستان، به‌ویژه در حاشیه جاده‌های اصلی، موفقیت‌آمیز نبوده است.
بهناز بسکی، مدیرعامل موسسه سبزگامان دکتر بسکی اعلام کرد که ۷۵ درصد از چهار هزار و ۵۰۰ نهال کاشته‌شده در حاشیه جاده گنبدکاووس- مینودشت طی چند سال اخیر از بین رفته‌اند.
عواملی چون دخالت‌های انسانی، چرای دام‌ها و آتش‌سوزی کاه و کلش زمین‌های کشاورزی، اصلی‌ترین دلایل این ناکامی بوده‌اند.
وی افزود: فقط هزار و ۱۰۰ نهال باقی مانده و ما مصمم هستیم با غرس دوباره نهال و مراقبت از آن‌ها، فضای سبز این مسیر را احیا کنیم.
طرح‌های جدید برای احیای فضای سبز
موسسه سبزگامان بسکی برنامه دارد در هفته منابع طبیعی امسال پنج هزار اصله نهال توت بین شهروندان توزیع کرده و بخشی از آن را با همراهی اعضا غرس کند.
بسکی با تأکید بر بی‌فایده بودن درختکاری بدون مراقبت، آموزش و فرهنگ‌سازی را ضروری دانست و پیشنهاد داد طرح «هر نوزاد یک نهال» در گنبدکاووس اجرا شود.
در این طرح، به ازای تولد هر نوزاد در بیمارستان‌های این شهر، یک نهال کاشته و با مشارکت والدین نگهداری می‌شود. وی همچنین مدارس و روستاها را مکان‌های مناسبی برای درختکاری با مشارکت دانش‌آموزان و دهیاران معرفی کرد.
تهدید ریزگردها و لزوم درختکاری در شمال گلستان
بسکی کاشت درخت و بوته در نواحی شمالی گنبدکاووس را برای مقابله با تهدید ریزگردها حیاتی دانست. این در حالی است که تجربه درختکاری در جاده‌های مرزی داشلی‌برون گنبدکاووس نیز نتیجه مطلوبی نداشته است.
در سال ۱۳۹۷، طرح غرس ۶۰۰ اصله نهال سنجد تلخ و گز در ۱۵۰ کیلومتر از جاده‌های این منطقه آغاز شد، اما به دلیل عدم تداوم طرح و نگهداری ناکافی، نهال‌ها نابود شدند.
تجربه‌های تلخ دیگر و ضرورت فرهنگ‌سازی
معاون امور جنگل اداره کل منابع طبیعی گلستان هم از تجربه ناموفق درختکاری در حاشیه برخی جاده‌های استان با گونه‌هایی چون اکالیپتوس، صنوبر و چنار خبر داد.
جهانبخش صادقیان گفت: این نهال‌ها اگرچه رشد خوبی داشتند، اما به دلیل آتش‌سوزی کاه و کلش یا قطع غیرقانونی توسط قاچاقچیان چوب از بین رفتند.
وی تأکید کرد: نهال‌ها برای زنده‌مانی به سه تا پنج سال مراقبت نیاز دارند و آموزش و فرهنگ‌سازی با کمک رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی، لازمه موفقیت این تلاش‌هاست.
نقش مسئولیت اجتماعی و تشکل‌های مردمی
صادقیان خواستار مشارکت بیشتر نهادهایی چون آموزش و پرورش، شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد در درختکاری و نگهداری از آن‌ها شد.
وی همچنین از توزیع سالانه ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار اصله نهال رایگان در گلستان خبر داد و گفت: اگر ۸۰ درصد این نهال‌ها به ثمر برسند، نتیجه مطلوبی حاصل خواهد شد.
معاون امور جنگل اداره کل منابع طبیعی گلستان توسعه زراعت چوب را راهکاری برای کاهش قاچاق چوب و حفاظت از درختان دانست و افزود: نگهداری درختان در مناطق محروم از نظر اجتماعی و اقتصادی، چالش‌برانگیز و پرهزینه است.
ظرفیت تشکل‌ها و آینده سبز گلستان
با وجود فعالیت هفت تشکل تخصصی در حوزه منابع طبیعی و محیط زیست گلستان، صادقیان بر ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت این گروه‌ها برای فرهنگ‌سازی و توانمندسازی جوامع محلی تأکید کرد.
گلستان با بیش از ۲ میلیون نفر جمعیت و پراکندگی در ۳۶ شهر و بیش از هزار روستا، نیازمند عزمی جدی برای توسعه و حفظ فضای سبز است تا هم از مواهب طبیعی بهره‌مند شود و هم با تهدیدهایی چون ریزگردها مقابله کند.