به گزارش مشرق، به صفر رساندن رقم صادرات نفت ایران، یکی از اهداف دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جدید آمریکاست که در یادداشت فشار حداکثری به آن تأکید کرده و امیدوار است بتواند در دوره دوم خود نیز اتفاقاتی مشابه سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ را رقم بزند؛ برهه‌ای که در آن، میزان فروش نفت ایران به کمتر از ۲۰۰ هزار بشکه در روز رسیده بود. از موعد تحلیف ترامپ در ۲۰ ژانویه امسال میلادی تا امروز، وزارت خزانه‌داری آمریکا ۵۳ تحریم جدید بر شبکه فروش نفت ایران شامل نفتکش‌ها، شرکت‌ها و افراد اعمال کرده است.
همچنین فشار آمریکا برای احیای جریان صادرات نفت از اقلیم کردستان عراق به ترکیه به میزان روزانه ۳۰۰ هزار بشکه آغاز شده و مذاکره با عربستان برای افزایش تولید نفت نیز در جریان است؛ تا بدین صورت خلأ حذف ایران از بازار نفت جبران شود. اما به نظر می‌رسد ترامپ برای محدود کردن جریان فروش نفت ایران، تنها به اقدامات تحریمی و ابزار دیپلماسی اکتفا نخواهد کرد و به دنبال توقیف محموله‌های نفت ایران نیز می‌رود. در این صورت، می‌توان انتظار داشت که دور جدیدی از جنگ نفتکش‌ها آغاز شود؛ اتفاقی که یک بار در توقیف سریالی نفتکش‌های ایرانی و آمریکایی در دوره ریاست‌جمهوری بایدن رخ داده بود.
طرح ترامپ برای توقیف نفتکش‌های حامل نفت ایران
پنجشنبه هفته گذشته، رویترز خبر داد که ترامپ در حال بررسی طرحی برای توقف و بازرسی نفتکش‌های ایرانی در دریا بر اساس یک توافق بین‌المللی با هدف مقابله با گسترش سلاح‌های کشتار جمعی است. به گزارش رویترز، ترامپ تاکنون با دو موج تحریمی، ناوگان سایه ایران را هدف قرار داده و اکنون به دنبال راهی برای توقف و بازرسی کشتی‌هایی است که از طریق تنگه مالاکا در آسیا و سایر خطوط دریایی عبور می‌کنند. در تصویر ۱، مسیر انتقال نفت ایران به چین قابل مشاهده است که از تنگه مالاکا بین کشورهای اندونزی، مالزی و سنگاپور می‌گذرد. این تنگه راهبردی اقیانوس‌های آرام و هند را به یکدیگر متصل می‌کند و از نظر نظامی تحت سیطره هند و آمریکاست که به دلایل مختلف، انگیزه بالایی برای آسیب به تجارت نفت چین و ایران دارند.
تنگه مالاکا؛ مهم‌ترین تنگه نفتی دنیا
تنگه مالاکا، کوتاه‌ترین مسیر دریایی برای صادرکنندگان نفت خاورمیانه جهت دسترسی به بازار شرق و جنوب‌شرق آسیاست. طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا (تصویر ۲)، در سال ۲۰۲۳ تنگه مالاکا با عبور روزانه ۲۳.۷ میلیون بشکه نفت خام، بیشترین حجم ترانزیت را در بین گلوگاه‌های مهم نفتی دنیا داشته و حتی از تنگه هرمز با ۲۰.۹ میلیون بشکه نفت خام پیشی گرفته است. در حال حاضر بیش از ۹۵ درصد از صادرات نفت ایران از مسیر تنگه مالاکا عبور می‌کند و به مقصد چین صادر می‌شود. همچنین چینی‌ها نیز برای واردات ۸۰ درصد از نفت موردنیاز خود به این مسیر دریایی وابسته هستند. بنابراین، نقشه ترامپ برای محدودیت در عبور نفتکش‌های حامل نفت ایران به چین، یک تهدید مشترک برای امنیت انرژی هر دو کشور ایران و چین محسوب می‌شود.
پاسخ نظامی ایران؛ نفتکش در برابر نفتکش
اما سؤال اصلی اینجاست که در مواجهه با نقشه جدید ترامپ، دولت ایران باید چه سیاستی را پیگیری کند؟ در دو فاز کوتاه‌مدت و بلندمدت می‌توان راهکارهایی را پیشنهاد داد. در کوتاه‌مدت، قطعاً پاسخ ایران باید از جنس نظامی و مشابه اقدامات آمریکا باشد. یعنی مابه‌ازای توقیف هر نفتکش حامل نفت ایران، باید نفتکش حامل نفت آمریکا و متحدانش توسط نیروهای مسلح ایران توقیف شود.
پیش‌تر ایران تجربه توقیف نفتکش‌های آمریکایی و اسرائیلی را داشته است. سرلشکر سلامی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۷ شهریورماه امسال در مصاحبه‌ای عنوان می‌کند: «در دریای سرخ و مدیترانه ۱۴ کشتی از ما زدند که نفت صادر نشود. ما اوایل متوجه نبودیم که چه کسی این کشتی‌ها را می‌زند اما بالاخره متوجه شدیم که رژیم‌صهیونیستی است؛ به‌گونه‌ای که مرموزانه و مبهم این کار را انجام می‌دادند.»
وی اظهار داشت: «در شمال اقیانوس هند و در جاهای مختلف ۱۲ کشتی از رژیم‌صهیونیستی زده شد و وقتی کشتی پنجم را زدیم، دست آنها بالا رفت و گفتند که نبرد کشتی‌ها را متوقف می‌کنیم. انگلیسی‌ها نفتکش ما را در جبل‌الطارق گرفتند و وقتی ما کشتی آنها را گرفتیم و مبادله کردیم، آنها تسلیم شدند. دو کشتی ما را در یونان گرفتند و ما دو کشتی از آنها گرفتیم و آنها تسلیم شدند.»
تسلط ایران و هم‌پیمانان او بر تنگه هرمز و باب‌المندب، یعنی ایران بر عبورومرور حدود ۳۰ درصد از نفت دنیا تسلط دارد. این موضوع یک بستر مناسب برای اقدام متقابل علیه نفتکش‌های آمریکایی توسط ایران را فراهم می‌کند. پس دست ایران در این حوزه به هیچ وجه بسته نیست.
کریدور CPEC؛ نسخه جایگزین تنگه مالاکا
پاسخ بلندمدت ایران به تهدید آمریکا در تنگه مالاکا، باید در متنوع‌سازی مسیر صادرات نفت ایران به چین تعریف شود. اشاره شد که تنگه مالاکا یک پاشنه‌آشیل مشترک برای چین و ایران است و چینی‌ها برای رفع این تهدید، کریدور CPEC از مسیر پاکستان را احداث کردند که از کاشغر چین به بندر گوادر پاکستان وصل می‌شود.
پیشنهاد می‌شود که ایران با تعریف بندر چابهار ذیل کریدور CPECوارد شراکت راهبردی با چین و پاکستان شده و نفت خود را از مسیر این کریدور به چین صادر کند. «فرهیختگان» پیش‌تر در گزارشی با عنوان «فرصت‌های واقعی توسعه در دورۀ ترامپ» به موضوع نحوه همکاری ایران با چین در کریدور CPEC پرداخته است. ایران می‌تواند با اهرم کردن صادرات نفت، گاز و فرآورده‌های نفتی به پاکستان، اقدام به تأمین مالی چابهار کرده و درهم‌تنیدگی خود را با کریدور CPEC کلید بزند. بنابراین، ۲ راه پیش‌روی ایران در جنگ نفتی ترامپ علیه کشورمان وجود دارد. اول پاسخ نظامی ایران؛ یعنی نفتکش در برابر نفتکش است. راه دوم، همکاری ایران با چین در کریدور CPEC است که قبلاً مفصلاً به این موضوع پرداخته شده است.