این برنامه در فصل‌های قبل، بازتاب گسترده‌ای در کشورهای اسلامی داشته است. تلاوت‌ها و بخش‌های مختلفی از محفل در شبکه‌های اجتماعی دست ‌به ‌دست شده و تحسین علاقه‌مندان به قرآن در نقاط مختلف جهان را برانگیخته است. بسیاری از قاریان و علاقه‌مندان قرآن از کشورهای عربی، آسیای میانه و حتی اروپا و آمریکا این برنامه را دنبال می‌کنند و آن را برنامه ای نوآورانه در عرصه قرآن می‌دانند.
این برنامه در فصل سوم که هر شب ساعت ۱۷ پیش از اذان مغرب روی آنتن شبکه3 می‌رود، تغییراتی در ترکیب میز داوران یا میزبانان داشته است و در کنار چهره‌های نام‌آشنای محفل همچون حامد شاکرنژاد قاری بین‌المللی و حافظ قرآن، احمد ابوالقاسمی داور و کارشناس مطرح قرآنی، حجت‌الاسلام غلامرضا قاسمیان استاد حوزه و دانشگاه و حسنین الحلو قاری شناخته شده قرآن در آستان حضرت عباس(ع) عراق، مخاطبان در این فصل از «محفل» شاهد حضور سه چهره جدید هستند. یک متخصص قرآنی از افغانستان که با تسلط و بیان ویژه‌اش تنوعی زیبا به این فصل بخشیده است. علاوه بر او، یک قاری مصری هم به گروه میزبانان اضافه می‌شود و برای نخستین بار، یک میزبان اهل تسنن از کردستان به نشانه همبستگی و وحدت مذاهب اسلامی در این برنامه حضور می یابد. تغییر در دکور و ترکیب میهمانان هم از دیگر وجوه تمایز این فصل است. درباره جزئیات بیشتر فصل جدید این برنامه رمضانی با سید محمدحسین ‌هاشمی‌ گلپایگانی، تهیه‌کننده «محفل» گفت‌وگو کردیم که می‌خوانید.

تغییراتی در فصل جدید محفل نسبت به دور قبل اتفاق افتاده است به ویژه در میز داوران یا میزبانان برنامه، درباره این تغییرات توضیح می‌دهید؟
در این فصل تغییراتی در میز میزبانان و دکور برنامه داشتیم، ضمن اینکه از نظر محتوایی دقت بیشتری به برنامه شده است. قاری افغانستانی برنامه هم به صورت ثابت به میز داوران این فصل اضافه شده است ولی در این فصل، داور ششمی هم داریم که مخاطبان در قسمت‌های آینده آن را می‌بینند و حدود یک هفته در خدمت هر یک از این بزرگواران هستیم. یک داور مصری- انگلیسی و یک داور کرد اهل تسنن در چند قسمت به میز میزبانان اضافه می‌شوند. آقای پیام عزیزی که خواننده و قاری قرآن کردزبان است یک هفته به میز داوری اضافه می‌شود و آقای محمد ایوب عاصف هم داور مصری است که در انگلستان زندگی می‌کند. هر کدام از این دو بزرگوار، یک هفته میزبان برنامه هستند. 

سال گذشته قرار بود یک داور مصری به میز داوران اضافه شود، چه شد که این اتفاق نیفتاد؟
کشور مصر برای حضور این قاری قرآن به ایران سختگیری‌هایی داشت و این حضور محقق نشد. داور مصری برنامه امسال هم که از میهمانان فصل دوم برنامه بود چون ساکن انگلستان است، راحت‌تر به برنامه آمد. امیدواریم حضور این قاری مصری در برنامه محفل موجب شود که در آینده از حضور قاریان مصری بیشتر بهره ببریم.

با چه چالش‌هایی برای دعوت از میهمانان خارجی برای این برنامه مواجهید؟
برنامه «محفل» نه تنها در ایران که در جامعه بین‌الملل هم مخاطبان زیادی دارد و دیده می‌شود. این موضوع که به برکت کلام الهی محقق شده برای سازندگان محفل اتفاق مبارکی است.
 خودمان هم پیش‌بینی جدی برای این اتفاق نداشتیم و واقعاً برکت قرآن به دیده شدن محفل کمک کرد. دیده شدن این برنامه در فضای بین‌الملل موجب شد دعوت از میهمانان و داوران خارجی را جدی بگیریم.
 این نکته را هم یادآور شوم که رهبر معظم انقلاب به دیپلماسی قرآنی اشاره می‌کنند، اینکه با جوامعی که درباره مسائل دیگر نمی‌توانیم با آن‌ها حرف بزنیم یا وجه اشتراک نداریم به وسیله قرآن می‌توانیم ارتباط برقرار کنیم و حرف بزنیم که سبب توسعه روابطمان در فضای بین‌الملل می‌شود.

این نقطه اشتراک به بهانه پخش «محفل» چقدر توانسته به توسعه روابط ما با دیگر کشورهای اسلامی کمک کند؟
متأسفانه تبلیغات علیه جمهوری اسلامی در کشورهای دیگر بسیار زیاد است و جمهوری اسلامی را ترسناک جلوه داده‌اند. ما می‌توانیم با برنامه‌های تلویزیونی و آثار نمایشی، چهره واقعی ایران را به جهانیان به ویژه جوامع اسلامی نشان دهیم. 
ضمن اینکه ایران یک کشور قرآنی است و نشان دادن این مسئله قطعاً موجب تحکیم روابطمان با کشورهای اسلامی می‌شود. به هر حال دیپلماسی از مردم هر کشوری نشأت می‌گیرد و مسئله دیپلماسی قرآنی، راهبردی برای تحقق امت واحده اسلامی است که باید آن را جدی بگیریم. 

بازخوردهای برنامه محفل در عرصه بین‌الملل چطور بوده است؟
پیش‌تر این برنامه در یوتیوب بسیار دیده می‌شد. امسال با برخی از شبکه‌های خارجی صحبت کردیم و داریم به صورت همزمان برنامه را در چند کشور دیگر هم پخش می‌کنیم. در حال حاضر این برنامه به دو زبان ترکی و عربی دوبله شده و از هفت شبکه در ترکیه و کشورهای عربی پخش می‌شود. به دنبال این هستیم که برنامه را به زبان اردو نیز دوبله کرده و برنامه را در کشور پاکستان هم پخش کنیم. 

این شبکه‌ها حق پخش برنامه را خریده‌اند؟
 نه چون دنبال بهره‌وری مالی نبودیم، این برنامه را نفروختیم و به صورت همکاری و توافقی، محفل را از این شبکه‌ها پخش می‌کنیم. 

با وجود اینکه برنامه محفل نوپاست اما به خوبی دیده شده، شما دلیلش را چه می‌دانید؟
دلیل اصلی دیده شدن محفل به برکت قرآن است چون قرآن جذابیت‌های زیادی دارد و ما هر چه بیشتر از قرآن بگوییم برای مردم شیرین و جذاب است. مردم ما پیوند قلبی با قرآن دارند و این کتاب الهی برایشان ارزشمند است. وقتی درباره قرآن با آن‌ها صحبت می‌کنید، گاردشان باز است و راحت حرف می‌زنند. شاید درباره بسیاری از مفاهیم دیگر این تفاهم و اشتراک وجود نداشته باشد اما قرآن نقطه اتصال مردم با هم است. زمان پخش برنامه هم که ماه مبارک رمضان و نقطه اشتراک کشورهای اسلامی است به دیده شدن این برنامه در فضای بین‌الملل کمک کرده است. 

آیا برای دعوت از میهمانان خارجی برنامه با مشکلی مواجه شده‌اید؟
به خاطر ایران‌هراسی که در برخی کشورها وجود دارد، برخی دولت‌ها این ترس را در دل مردمشان انداخته بودند که اگر به ایران بروید، فلان و بهمان می‌شود و آن‌ها را از آمدن به ایران پشیمان می‌کردند. من تا پیش از اینکه محفل را بسازم و بنا باشد میهمان خارجی دعوت کنیم، نمی‌دانستم مسئله ایران‌هراسی تا این حد جدی است ولی میهمانانی داریم که به دلیل ایران‌هراسی به برنامه نیامدند و یا خیلی سخت آمدند. جالب است وقتی به اینجا آمدند فکر نمی‌کردند ایران این قدر توسعه‌یافته و مدرن باشد، تصورشان از ایران یک تصور غلط بود. البته برخی کشورها مثل مصر هم منع قانونی دارند مثلاً هیچ قاری مصری حق ندارد به مقصد ایران از مصر خارج شود. من با چند قاری مصری صحبت کردم که علاقه‌مند بودند به ایران بیایند ولی اجازه آمدن به ایران را نداشتند. البته یک قاری مصری هم داشتیم که این خطر را پذیرفت، از مصر به عراق رفت و از عراق به ایران آمد. قاری مصری دیگری هم که به گروه میزبانان برنامه اضافه شده، مقیم انگلیس است. 

این برنامه در کشورهایی مانند مصر و پاکستان که در حوزه قرائت و حفظ قرآن مدعی هستند، چطور دیده شده است؟
اتفاقاً ما در این کشورها بهتر دیده شدیم. محفل از نظر کیفیت و سطح برنامه بسیار مورد تحسین است و خود مصری‌ها هم به این مسئله اذعان کردند. مثلاً میهمان مصری برنامه آقای عزت راشد به صراحت اعلام کرد این آرزوی ماست که چنین برنامه‌ای را در مصر بسازیم. ما قبلاً به پاکستان رفتیم و دوستان پاکستانی از ما خواستند در آنجا برنامه داشته باشیم. کشور ما نه تنها در حوزه تلاوت قرآن در جهان اسلام ب‌رقیب است که در عرصه برنامه‌سازی قرآنی هم چنین جایگاهی دارد.

برنامه محفل برخلاف برنامه‌های مذهبی که معمولاً با بودجه‌های کم ساخته می‌شوند، برنامه‌ای با دکور وسیع و بزرگ و بودجه نسبتاً بالایی بود، چطور مدیران سیما را راضی کردید که برای ساخت برنامه مذهبی خوب باید هزینه کنند؟
این مسئله درستی است که برای ساخت برنامه‌های مذهبی خوب باید هزینه کرد. کشور ایران با اسلام و قرآن پیوند خورده اما زمانی که می‌خواهیم برای ساخت برنامه‌های مذهبی خرج کنیم می‌گوییم نه این کار که قرآنی یا مذهبی است در حالی که چنین دیدگاهی درست نیست و باید بهترین‌ها را به خدمت برنامه‌های قرآنی و مذهبی درآورد. برنامه محفل به لحاظ کیفیت فنی شاید قوی‌ترین برنامه تلویزیون باشد و دکور برنامه هم با اختلاف، بزرگ‌ترین دکور تلویزیون است. ضمن اینکه هزینه‌های تولید برنامه، گران‌تر از عرف برنامه‌سازی در تلویزیون نیست. آقای فروغی، مدیر شبکه3 به این ماجرا که برای قرآن باید بهترین برنامه را ساخت اعتقاد داشت و پای کار ایستاد تا بتوانیم برنامه‌ای خوب و شکیل بسازیم. این طور نبود که به خاطر هزینه‌ها از سر و ته کار بزنند تا کار از قوام و زیبایی بیفتد. 

یکی از اهداف برنامه این بوده که چتر قرآن را وسیع‌تر و مخاطبان بیشتری جذب کند، چقدر در تحقق این هدف موفق بودید؟
ببینید اگر ما رویکرد عمومی کردن قرآن را نمی‌داشتیم دیده نمی‌شدیم. یکی از دلایلی که موجب شد محفل پرمخاطب شود این بود که سعی کردیم یک برنامه شیرین، سرحال و گرم بسازیم تا مردم کنار هم و زیر سایه قرآن از تماشای آن لذت ببرند و با هم حرف بزنند. در واقع خواستیم به آدم‌ها و نگاه‌های مختلف قرآنی بپردازیم و همین سبب دیده شدن محفل شد. 
البته مخالفانی هم هستند که به اسم حرمت‌شکنی قرآن، اجازه ورود رسانه به عرصه دین و قرآن را نمی‌دهند در حالی که در جهان رسانه‌ای امروز باید مفاهیم انسان‌ساز قرآن با ابزار رسانه منتقل شود. امسال دستگاه‌های مختلفی همچون شهرداری تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان اوقاف و کمیته امداد پای کار آمدند تا بتوانیم یک برنامه خوب بسازیم.

خبرنگار: زهره کهندل