خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: استان تهران، پایتخت کشورمان، با جمعیتی بیش از ۱۳ میلیون نفر، در سال‌های اخیر با یکی از جدی‌ترین بحران‌های آبی تاریخ خود روبه رو شده است.

داده‌های رسمی نشان می‌دهد که ۸۵ درصد از حجم سدهای استان تهران خالی است و این وضعیت، تأمین آب شرب و کشاورزی را به چالشی بزرگ تبدیل کرده است.

در سفر اخیر رئیس‌جمهور به شهرستان‌های پردیس، دماوند و فیروزکوه، مسئولان محلی به صراحت از «تشنگی» و «بی‌آبی» به عنوان معضل اصلی این مناطق نام بردند و هشدار دادند که ادامه این روند، زندگی ساکنین نفر را تهدید می‌کند.

بر اساس گزارش سازمان آب منطقه‌ای تهران، حجم کل مخازن سدهای پنجگانه استان (لتیان، ماملو، لار، طالقان و امیرکبیر) به حدود ۱۵ درصد ظرفیت اسمی رسیده است، به عنوان مثال، سد لار که یکی از منابع اصلی تأمین آب شرب شرق تهران است، تنها ۷ درصد آب دارد و سد ماملو، تأمین‌کننده بخشی از آب جنوب تهران، با ۱۴ درصد حجم ذخیره، در آستانه خشکی کامل قرار دارد، این در حالی است که استان تهران سالانه به ۱.۴ میلیارد مترمکعب آب نیاز دارد، اما منابع آبی موجود پاسخگوی این حجم تقاضا نیست.

۷۰ درصد چاه‌های استان تهران در آستانه خشکی است

محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر تأکید کرده است: برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی و کاهش بارش‌ها، باعث شده تا ۷۰ درصد چاه‌های استان تهران در آستانه خشکی قرار بگیرند، اگر این روند ادامه یابد، تهران تا ۵ سال آینده با فاجعه بی‌آبی مواجه خواهد شد.

کارشناسان سه عامل اصلی را در تشدید بحران آب تهران مؤثر می‌دانند، عامل اول کاهش بی سابقه بارش‌ها است، بر اساس داده‌های هواشناسی، بارش‌های تهران در سال آبی جاری نسبت به میانگین بلندمدت ۴۰ درصد کاهش یافته است، این موضوع به‌ویژه در شهرستان‌های دماوند و فیروزکوه، که بخشی از آب تهران را تأمین می‌کنند، بحران را تشدید کرده است.

مدیریت ناکارآمد منابع آبی و ساخت‌وسازهای غیرمجاز در حریم رودخانه‌ها، فرسودگی شبکه انتقال آب (با نشت ۳۰ درصدی آب در مسیر انتقال) و عدم اجرای طرح‌های بازچرخانی آب از جمله مشکلات ساختاری است، که بر کاهش بارش‌ها دامن می‌زند.

مصرف بی‌رویه، عامل سوم تشنگی تهران است، سرانه مصرف آب در تهران ۲۵۰ لیتر در روز است که تقریباً دو برابر استاندارد جهانی (۱۳۰ لیتر) است. بخش عمده این مصرف به آبیاری فضای سبز غیراصولی و مصارف خانگی بازمی‌شود.

در سفر اخیر رئیس‌جمهور به شهرستان‌های شرق تهران، مسئولان محلی از وضعیت وخیم آب در این مناطق خبر دادند، سد نمرود، تنها منبع تأمین آب فیروزکوه، با کمتر از ۲۰ درصد ذخیره مواجه است و کشاورزان محلی اعلام کرده‌اند که به دلیل نبود آب، ۴۰ درصد از زمین‌های کشاورزی امسال زیر کشت نرفته است.

انتقال آب از دریای عمان؛ طرحی که تنها ۱۰ درصد از کمبودها را جبران می‌کند

کاهش سطح آب چاه‌ها در دماوند باعث شده تا ساکنان برخی مناطق «آبسرد» و «گیلاوند» برای تأمین آب شرب به تانکرهای آبرسان وابسته شوند.

حجت‌الاسلام سیدحسین حسینی، امام جمعه پردیس، در خطبه‌های اخیر خود گفت: در برخی مناطق شهر، هنوز آب و سوخت با تانکر توزیع می‌شود. امیدواریم با توجه ویژه دولت، این مشکلات به‌زودی برطرف شود.

مسئولان استان تهران انتقال آب از دریا را از برنامه‌های خود برای رفع این معضل بیان کردند و استاندار تهران ۱۰ بهمن در جلسه با تشکل‌ها، نخبگان، احزاب و معتمدین رباط‌کریم با اشاره به مشکل کم‌آبی در استان گفته است: کمبود آب یکی از مهمترین چالش‌های استان تهران است و شهرستان‌های استان نیز از این قاعده مستثنی نیستند و تغییرات اقلیمی در جهان و به تبع آن در کشور ما، باعث شده است که با چالش کم‌آبی مواجه باشیم.

محمدصادق معتمدیان توضیح داده بود که افزایش جمعیت در سطح استان تهران و شهرستان‌های آن باعث افزایش مصرف آب شرب بهداشتی شده است، یکی از مهمترین موضوعاتی که در دولت چهاردهم در دستور کار قرار گرفته، تأمین منابع آب در سه مقطع کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت است، در مقطع کوتاه مدت است، انتقال آب از سد لار و اجرای خط دوم از سد طالقان و تکمیل رینگ قمر بنی هاشم در دستور کار است که عملاً نقش تعادل بخشی در توزیع آب در استان تهران و شهرستان‌های آن دارد، در مقطع بلند مدت، انتقال آب از دریای عمان برای استان‌های کم‌آب و استان تهران در نظر گرفته شده که مطالعات آن آغاز شده و با ورود بخش خصوصی و حمایت دولت این کار صورت خواهد گرفت.

اما محمدرضا بختیاری، یک کارشناس منابع آب، در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: حجم انتقال آب از مازندران به تهران تنها ۱۰ درصد از کمبود کنونی را جبران می‌کند، راه حل اصلی، بازسازی شبکه آبی، فرهنگ‌سازی برای کاهش مصرف، و مقابله با چاه‌های غیرمجاز است.

روند کنونی ادامه یابد، تهران تا سال ۱۴۱۰ با کمبود ۵۰۰ میلیون مترمکعبی آب مواجه خواهد شد

پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد اگر روند کنونی ادامه یابد، تهران تا سال ۱۴۱۰ با کمبود ۵۰۰ میلیون مترمکعبی آب مواجه خواهد شد، این موضوع نه تنها زندگی روزمره شهروندان، بلکه امنیت غذایی و اقتصادی پایتخت را نیز تهدید می‌کند، کشاورزی در دشت‌های ورامین و شهریار که تأمین‌کننده بخشی از محصولات کشاورزی پایتخت است، به دلیل کاهش منابع آبی، با خطر تعطیلی روبرو است.

در همین حال، شورای شهر تهران اخیراً طرحی را برای شهروندان ارائه کرده است که شامل برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای کاهش مصرف آب و نصب شیرهای کم‌مصرف در منازل می‌شود، اما به گفته بسیاری از کارشناسان، این طرح‌ها بدون اصلاح زیرساخت‌های فرسوده و مقابله با برداشت‌های غیرقانونی، راه به جایی نخواهد برد.

بحران آب در تهران تنها یک مشکل محلی نیست، بلکه زنگ خطری برای کل ایران است.

تجربه شهرهایی مانند اهواز و کرمان نشان داده که بی‌توجهی به هشدارهای کارشناسی می‌تواند به فجایع انسانی و محیط زیستی بیانجامد.

اکنون زمان آن است که دولت، مجلس و مردم با همکاری یکدیگر، از حرف به عمل گذر کنند و با اجرای طرح‌های پایدار، آینده تهران را از خطر خشکسالی نجات دهند، همان‌گونه که رئیس‌جمهور در سفر اخیر خود به دماوند گفت: آب، حق مردم است و ما موظفیم این حق را به هر قیمتی تأمین کنیم.