به گزارش ایرنا، اتحادیه اقتصادی اوراسیا بخشی از روند منطقه‌گرایی در حوزه اقتصادی و تجاری است که پس از فروپاشی شوروی به موازات جامعه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (حوزه سیاسی) پیمان امنیت دسته جمعی و سازمان همکاری شانگهای (حوزه دفاعی- امنیتی) تشکیل شده است.
طرح اولیه تشکیل یک بلوک یا اتحادیه اقتصادی در حوزه سی. آی. اس. نخستین بار توسط نورسلطان نظربایف، رئیس جمهور سابق قزاقستان در یک سخنرانی در دانشگاه دولتی مسکو در سال ۱۹۹۴ مطرح شد، اما مشکلات اقتصادی دوران گذار پس از فروپاشی شوروی، مانع از تحقق این ایده شد.
اما از سال ۲۰۰۰ حرکت های اولیه برای شکل گیری این اتحادیه آغاز شد و ژانویه ۲۰۱۵ اتحادیه اقتصادی اوراسیا با عضویت پنج کشور روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان، فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.
دولتمردان کشورمان هم در سال‌های اخیر در کنار عضویت در پیمان شانگهای و بریکس ، تلاش‌های زیادی برای پیوستن به این اتحادیه داشتند و دی ماه امسال با عضویت رسمی ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا به عنوان ناظر، پنجره‌ای رو به بازار بزرگ ۸۰۰ میلیارد دلاری این اتحادیه به روی فعالان اقتصادی کشور گشوده شد.
ایران عضو ناظر اتحادیه اقتصادی اوراسیا شد
سند مربوط به عضویت ناظر جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا ششم دی ماه ۱۴۰۳ به امضای سران پنج کشور عضو این اتحادیه رسید.
به گزارش ایرنا، این سند در آیینی در پایان نشست شورای عالی اتحادیه اقتصادی اوراسیا توسط سران کشورهای عضو امضا شد.
سازوکار عضویت ناظر در اتحادیه اقتصادی اوراسیا به گونه‌ای تدوین شده است که تعهداتی را به کشور ناظر تحمیل نمی‌کند اما در عین حال، به کشور ناظر اجازه می‌دهد که در چارچوب‌های کاری این اتحادیه مشارکت و اطلاعاتی درباره فعالیت‌ها در اختیار داشته باشد.
ضمن اینکه شورای نگهبان به تازگی و پس از موافقت مجلس شورای اسلامی لایحه موافقتنامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشورهای عضو را تایید کرد .
محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی هم ۱۳ اسفند در نامه‌ای به رئیس‌جمهور کشورمان قانون «موافقتنامه تجارت آزاد بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشورهای عضو آن» را برای اجرا ابلاغ کرد.
به گفته وزیر صمت این توافقنامه در مجالس پنجگانه اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان به تصویب رسیده است.
به عقیده کارشناسان اجرای تجارت آزاد ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در شرایطی که آمریکا تحریم‌های ناجوانمردانه‌ای را علیه ایران اعمال کرده، اقدامی مثبت در راستای توسعه تجارت ایران است و می‌تواند نقش مؤثری در جهت مقاوم‌سازی اقتصاد کشورمان داشته باشد.
افزایش ۲۲ درصدی صادرات کشورمان به اوراسیا
تاثیرات روانی پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا قبل از عضویت کشورمان خود را نشان داده است و شاهد افزایش تراز تجاری کشورمان با کشورهای عضو این اتحادیه هستیم.
بررسی وضعیت تجارت ایران و اوراسیا حاکی از رشد قابل توجه واردات و صادرات بین ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا است.
بر اساس آمار منتشر شده در سال ۱۳۹۰ کل صادرات ایران به این کشورها ۶۰۷ میلیون دلار بوده که در سال ۱۴۰۲ به یک میلیارد و ۷۰۲ میلیون دلار افزایش یافته است.
ضمن اینکه پس از اجرای موافقتنامه تجارت ترجیحی از سال ۱۳۹۸ شاهد رشد صادرات ایران به کشورهای عضو این منطقه بوده‌ایم.
مدیرکل آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت ایران در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار اقتصادی ایرنا از رشد ۲۲ درصدی صادرات ایران به کشورهای عضو اوراسیا در ۱۰ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر داد.
اکبر گداری اعلام کرد: جمع صادرات در ۱۰ ماه امسال یک میلیارد و ۶۳۱ میلیون دلار بوده است که این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته که یک میلیارد و ۳۳۸ میلیون دلار بوده است، رشد را نشان می دهد.
وی با اشاره به اینکه بیشترین سهم صادرات ایران با روسیه و ارمنستان است، گفت: سهم صادرات ایران به روسیه در ۱۰ ماه امسال ۸۸۹ میلیون دلار و صادرات به ارمنستان ۴۰۲ میلیون دلار گزارش شده است.
چشم انداز تجارت ۱۰ میلیارد دلاری با اوراسیا
سیدمحمد اتابک وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان سوم اسفند در آیین افتتاحیه نمایشگاه اوراسیا در تهران چشم انداز تجاری ایران و اتحادیه اوراسیا را ۱۰ میلیارد دلار اعلام کرد و گفت: یکی از مهمترین درخواست‌های فعالان اقتصادی و تجار ایجاد پیمان‌های بین‌المللی و تسهیل در تجارت بود که در اوراسیا انجام شد.
باگیت جان ساگینتایف رئیس هیات اجرایی کمیسیون اقتصادی اوراسیا هم در دیدار با وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان در حاشیه اجلاس سران این اتحادیه در سن‌پترزبورگ از رشد ۱۲.۸ درصدی مبادلات تجاری پنج کشور عضو این پیمان با جمهوری اسلامی ایران در ۱۰ ماه نخست سال ۲۰۲۴ میلادی خبر داد.
حذف تعرفه ۸۷ درصدی کالاهای مبادله ای ایران و اوراسیا
به اعتقاد کارشناسان عملیاتی شدن توافقنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و حضور ایران در این بازار، علاوه‌بر ایجاد اشتغال، بستر لازم برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و داخلی در مناطق آزاد کشورمان را فراهم می‌کند.
در این مناطق، سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان از معافیت برای تولید کالاها با هدف صادرات به بازارهای هدف اوراسیا برخوردار هستند و از سوی دیگر، در بازارهای هدف، تجارت کالایی بین اعضای اتحادیه صفر است و اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا تعرفه خارجی مشترکی برای کالاهایی که از خارج از اتحادیه وارد می‌شوند، اعمال می‌کنند.
مطابق این موافقتنامه، علاوه بر تسهیل تجارت و رفع موانع غیر تعرفه‌ای، تعرفه ورودی حدود ۸۷ درصد اقلام کالایی میان ایران و کشورهای اوراسیا حذف می‌شود.
نقش کلیدی آذربایجان شرقی در توسعه تجارت ایران با اتحادیه اوراسیا
تجارت با کشورهای عضو اوراسیا به یکی از راهبردهای اساسی سیاست گذاران و فعالان اقتصادی کشورمان تبدیل شده است و حضور گسترده شرکت‌های داخلی و خارجی در سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی تجارت با اوراسیا که از سوم تا ششم اسفند ۱۴۰۳ در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد، نشانگر عزم و اراده موجود در این زمینه بود.
در این میان استان آذربایجان شرقی به عنوان یکی از قطب‌های مهم اقتصادی و تجاری ایران، نقش بی‌بدیلی در توسعه روابط تجاری ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا ایفا می‌کند.
این استان به دلیل موقعیت استراتژیک خود در شمال غرب ایران، به عنوان پل ارتباطی بین ایران و کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا شامل روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان عمل می‌کند.
بر اساس گزارش‌های اخیر، آذربایجان شرقی به عنوان یکی از مهمترین مراکز ترانزیت کالا و خدمات در منطقه، سهم قابل توجهی در افزایش حجم مبادلات تجاری ایران با این اتحادیه داشته است.
موقعیت جغرافیایی و زیرساخت‌های ارتباطی آذربایجان شرقی با دارا بودن مرز مشترک با کشورهای همسایه مانند ارمنستان و دسترسی آسان به کشورهای قفقاز و روسیه، موجب تقویت نقش این استان در کریدور شمال جنوب است.
وجود زیرساخت‌های پیشرفته حمل و نقل از جمله فرودگاه بین‌المللی تبریز، شبکه گسترده راه‌آهن و جاده‌های بین‌المللی، این استان را به یک مرکز تجاری در منطقه تبدیل کرده است.
همچنین، راه‌آهن شمال-جنوب که از آذربایجان شرقی عبور می‌کند، نقش مهمی در تسهیل تجارت بین ایران و کشورهای اوراسیا ایفا می‌کند.
افزایش ۲۵ درصدی صادرات آذربایجان شرقی به اوراسیا / سهم ۱۷ درصدی از صادرات کشور
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی در گفت و گو با ایرنا از افزایش ۲۵ درصدی صادرات ۱۰ ماهه امسال استان به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر داد.
بیشترین رشد صادراتی استان به اوراسیا در سال جاری مربوط به کشور بلاروس است که از ۷۱۵ هزار دلار در سال گذشته به یک میلیون و ۶۲۴ هزار دلار رسیده است و افزایش ۱۲۷ درصدی اتفاق افتاده است .
صابر پرنیان اعلام کرد: در سال جاری ارزش صادرات استان به پنج عضو اوراسیا از ۲۷۱ میلیون دلار فراتر رفته است که نسبت به صادرات ۲۱۶ میلیون دلاری سال گذشته ۲۵ درصد رشد نشان می دهد .
وی اظهار کرد: امسال در میان کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا بیشترین صادرات استان به کشور ارمنستان به ارزش ۲۲۵ میلیون دلار انجام شده است که نسبت به ۱۰ ماهه سال گذشته که ۱۷۰ میلیون دلار صادرات به این کشور داشتیم، افزایش ۳۲ درصدی را نشان می دهد .
پرنیان اظهار کرد: بیشترین رشد صادراتی استان به اوراسیا در سال جاری مربوط به کشور بلاروس است که از ۷۱۵ هزار دلار در سال گذشته به یک میلیون و ۶۲۴ هزار دلار رسیده است و افزایش ۱۲۷ درصدی اتفاق افتاده است .
محمدتقی هنربر رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت استان آذربایجان شرقی هم با بیان اینکه استان ما از ظرفیت بالایی در زمینه صادرات محصولات صنعتی و کشاورزی برخوردار است، افزود: اتحادیه اقتصادی اوراسیا می تواند بازار وسیعی برای محصولات استان به خصوص در زمینه خشکبار، صیفی جات، سنگ و مصالح ساختمانی، کاشی و سرامیک و سیمان باشد.
وی گفت: شهر تبریز، به عنوان مرکز استان آذربایجان شرقی، به دلیل دارا بودن صنایع بزرگ و شرکت‌های تولیدی، نقش محوری در تجارت با اتحادیه اوراسیا دارد.
هنربر اظهار کرد: این شهر به عنوان یکی از قطب‌های صنعتی ایران، محصولات خود را به کشورهای اوراسیا صادر می‌کند و از طرفی، مواد اولیه و تکنولوژی مورد نیاز صنایع خود را از این کشورها وارد می‌کند.
وی همچنین گفت: برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی در تبریز، فرصت مناسبی برای توسعه روابط تجاری با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا فراهم کرده است.
توافقنامه تجارت آزاد و فرصت‌های جدید برای آذربایجان شرقی
هنربر با بیان اینکه با امضای توافقنامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا، فرصت‌های جدیدی برای توسعه تجارت در آذربایجان شرقی ایجاد شده است، گفت: این استان به دلیل نزدیکی جغرافیایی و اشتراکات فرهنگی با کشورهای اوراسیا، از این توافقنامه بیشترین بهره را می برد.
وی اظهار کرد: هر چند تجار کشورمان با محدودیت‌های بانکی، مشکلات حمل و نقل بین‌المللی و نبود اطلاعات کافی درباره بازارهای کشورهای اوراسیا مواجه هستند اما با تقویت دیپلماسی تجاری و همکاری بیشتر بین دولت، بخش خصوصی و نهادهای بین‌المللی می توان این چالش ها را برطرف کرد .
ضمن اینکه توسعه زیرساخت‌های دیجیتال و استفاده از فناوری‌های نوین در تجارت می‌تواند به افزایش کارایی و کاهش هزینه‌های تجاری کمک کند.
منطقه آزاد ارس پیشاهنگ تبادلات تجاری با اوراسیاست
معاون توسعه اقتصادی و سرمایه‌گذاری منطقه آزاد ارس هم با تبیین فرصت های اقتصادی اتحادیه اوراسیا گفت: فضای همکاری های اقتصادی در این اتحادیه ضد تحریمی است.
ابراهیم جلیلی در حاشیه سومین نمایشگاه بین المللی تجارت با اوراسیا در پنل فرصت های توسعه همکاری اقتصادی ایران - ارمنستان با بیان اینکه تشکل های اقتصادی منطقه ای در پایدارسازی مناسبات کشورها نقش محوری دارند، گفت: کشور ما بر اساس استراتژی کلان دیپلماسی اقتصادی که مبتنی بر عادلانه کردن فضای سیاسی و اقتصادی و ضد تحریمی است از فعال شدن کانون های همگرایی منطقه ای استقبال می‌کند.
وی با یادآوری اینکه اتحادیه اقتصادی اوراسیا بر پایه مزیت های اقتصادی کشورهای عضو برای گسترش همکاری های تجاری ایجاد شده است، افزود: منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس با ۲۶۵ واحد صنعتی فعال و مجتمع های گلخانه های فوق مدرن و همچنین زیر ساختهای فعال در بخش ترانزینی و لجستیکی پیشاهنگ توسعه تبادلات تجاری ایران اوراسیا است.
معاون توسعه اقتصادی و سرمایه‌گذاری سازمان منطقه آزاد ارس با بیان اینکه ارس می تواند به عنوان هاب ( کانون ) بزرگ صادرات ایران به حوزه اوراسیا عمل کند، گفت: در حال حاضر هزاران تُن محصول صنعتی و کشاورزی تولید شده در این منطقه به حوزه قفقاز اوراسیا و غرب آسیا صادر می شود.
ارس درصدد حمایت از جریان تجارت مشترک ایران و اوراسیا است
جلیلی گفت: ارس در منطقه نوردوز و در همسایگی بلافصل ایران و ارمنستان با سرمایه گذاری قابل توجه درصدد ساخت و راه اندازی یک مجموعه لجستیک انبارداری و پارکینگ بین المللی با هدف حمایت از جریان تجارت مشترک ایران با ارمنستان و مجموعه کشورهای اوراسیا است.
وی با بیان اینکه این مجموعه لجستیکی به مساحت ۱۵ هکتار در منطقه نوردوز اجرا شده و فاز اول آن به اتمام رسیده است، اظهار داشت : در حال حاضر از مرز ایران ارمنستان روزانه به طور میانگین ۳۵۰ کامیون ترانزیتی حامل کالاهای صادراتی و ترانزیتی تردد می کند که با راه اندازی کامل مجموعه لجستیک ارس این ظرفیت به ۲ برابر خواهد رسید.
معاون توسعه اقتصادی و سرمایه‌گذاری منطقه آزاد ارس خاطرنشان کرد : کشور ارمنستان در دوره جدید شکوفایی اقتصادی خود قرار دارد و منطقه آزاد ارس بر اساس برنامه راهبردی توسعه منطقه ای خود تلاش دارد مزیت های اقتصادی خود را در چارچوب دیپلماسی اقتصادی منطقه ای ایران فعال تر کند.
وی خاطرنشان کرد: ارمنستان دروازه ورود به کشورهای منطقه اوراسیا است و بیش از ۴۰ درصد صادرات کشورمان به ارمنستان مربوط به استان آذربایجان شرقی است.
پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا همکاری بُرد بُرد است
رییس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد ارس هم توسعه زیرساخت‌های لجستیکی و انبارداری برای تسهیل صادرات را از مهمترین رویکردهای این سازمان برای توسعه تجارت با اوراسیا عنوان کرد و گفت: ایجاد مراکز تجارت و تبادل اطلاعات با کشورهای اوراسیا و ارائه حمایت‌های قانونی و مشوق‌های سرمایه‌گذاری برای تجار و تولیدکنندگان بخشی از اقدامات این سازمان برای رسیدن به اهداف تدوین شده در حوزه تجارت با اوراسیا است.
هادی مقدم زاده هفته گذشته در دیدار با سفیر کشور بلاروس در ایران در حاشیه نمایشگاه بین المللی اوراسیا با اشاره به نقش کلیدی منطقه آزاد ارس در توسعه مناسبات اقتصادی ایران با اتحادیه اوراسیا گفت: توجه به محورهای توسعه تجارت با اتحادیه اقتصادی اوراسیا یک همکاری بُرد بُرد برای کشورهای عضو به حساب می آید.
وی تقویت روابط بانکی و مالی برای تسهیل تراکنش‌های تجاری را از اهداف سازمان منطقه آزاد ارس برای توسعه تجارت با اوراسیا عنوان کرد و ادامه داد: برای تقویت روابط اقتصادی ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا منطقه آزاد ارس، به عنوان یکی از نقاط کلیدی در مسیر تجارت با این اتحادیه، نقش مؤثری ایفا می کند و تلاش دارد در جذب سرمایه‌گذاران، تسهیل صادرات و افزایش تعاملات تجاری به راهبردهای خود جامه عمل بپوشاند.
چشم‌انداز آینده تجارت آذربایجان شرقی با اوراسیا
به گفته رئیس سازمان توسعه تجارت ایران، توافق تجارت آزاد این اتحادیه با ایران از ابتدای سال آینده اجرایی می شود و با توجه به ظرفیت های بالای استان آذربایجان شرقی و نقش کلیدی آن در تجارت ایران با اتحادیه اوراسیا، انتظار می‌رود این استان در سال‌های آینده به یکی از مهمترین مراکز تجاری در منطقه تبدیل شود.
با تقویت زیرساخت‌ها و رفع چالش‌های موجود، آذربایجان شرقی می‌تواند سهم بیشتری در افزایش حجم تجارت ایران با کشورهای اوراسیا داشته باشد و به عنوان الگویی موفق در توسعه تجارت منطقه‌ای مطرح شود.