گروه بین الملل: در حالی که دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا، اصرار دارد تسلیحات آمریکایی باقیمانده در افغانستان را بازگرداند، منابع متعدد تایید کردند که حدود «نیم میلیون اسلحه» جامانده آمریکا در افغانستان «مفقود، فروخته یا قاچاق» شده است.
آمریکا طی دو دهه حضور در افغانستان بیش از ۱/۶ میلیون سلاحهای سبک و سنگین و تجهیزات نظامی به افغانستان کمک کرده بود که حدود ۷۰ درصد (بیش از یک میلیون) سلاح موجود پس از سقوط نظام پیشین بدست طالبان افتاد.در گزارشهای کمیته تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل که در مورد سلاحهای جا مانده در افغانستان تحقیق میکند، نیز آمده است که «حداقل نیم سلاحهای نیروهای امنیتی و دفاعی دولت پیشین» که به دست طالبان افتاده است «لادرک» است.
این کمیته برآورد میکند که سلاحهای ناپدیدشده احتمالا در بازار سیاه فروخته شده و یا گروههای متحد القاعده به آن دسترسی پیدا کردهاند.
یک منبع کمیته تحریمهای شورای امنیت که این گزارشها را تهیه میکند، تایید کرد که ارقام سلاحها را از بیش از یک منبع دریافت کردهاند. این کمیته علاوه بر اطلاعاتی که از کشورهای عضو دریافت کرده است، با مقامهای دولت پیشین و حکومت طالبان نیز وضعیت سلاحها را پیگیری کرده است.
به گفته منابعی، یک مقام ارشد حکومت طالبان در جلسهای که با کمیته تحریمها در دوحه قطر داشته است، تایید کرده که «نیم میلیون سلاح و تجهیزات در اختیار آنها نیست اما به احتمال زیاد در داخل کشور موجود باشد».
حمدالله فطرت، معاون سخنگوی حکومت طالبان، گفت: «امارت اسلامی در زمینه حفاظت و نگهداری سلاحها بسیار جدی است و تمامی سلاحهای سبک و سنگین افغانستان بهصورت امن و مطمئن ذخیره شدهاند. ما قویاً ادعاهای قاچاق و گم شدن سلاحها را رد میکنیم.»
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، پس از ورود به کاخ سفید چند بار تاکید کرده است که سلاحهای بجا مانده را از طالبان پس میگیرد. او در اولین نشست کابینه آماری از برخی از این سلاحها را ارائه کرد. ترامپ گفت از دیدن رژه نیروهای طالبان با سلاحهای آمریکایی «خیلی عصبانی» میشود اما با لحن مذاکره جویانهای گفت «میخواهم این مساله را بررسی کنم، اگر قرار است به آنها پول بدهیم مشکلی نیست، اما از آنها میخواهم تجهیزات نظامی که در اختیارشان است را پس بدهند»
ترامپ رقم کمک آمریکا به افغانستان را «دو تا دونیم میلیارد دلار» گفت در حالیکه بنا به آمار اداره سیگار در سال ۲۰۲۴ کمتر از ۹۰۰ میلیون دلار به افغانستان کمک شده است.
دونالد ترامپ در اولین جلسه کابینه خود گفت افغانستان به «بزرگترین فروشنده سلاحهای آمریکایی» تبدیل شده است. او افزود که «۷۷۷ هزار سلاح سبک و ۷۰ هزار خودرو» آمریکا در افغانستان بجا مانده است. این ارقام با آماری که منابع آمریکایی و افغان میدهند حدودا همخوانی دارد.
کشورهای منطقه از جمله پاکستان نگران افتادن این سلاحها بدست گروههای تروریستی در کشورشان هستند. اسلامآباد گفته است که تیتیپی (طالبان پاکستانی) و ارتش آزادیبخش بلوچستان با سلاحهای آمریکایی جا مانده در افغانستان به ارتش پاکستان حمله میکنند.
در گزارش سیوپنجم این کمیته در فبروری/فوریه ۲۰۲۵، آمده است: «گروههای وابسته به القاعده از جمله تیتیپی، جنبش اسلامی ازبکستان، جنبش اسلامی ترکستان شرقی و جمعیت انصارالله، همچنان به سلاحهایی که بدست طالبان افتاده است دسترسی دارند یا از بازار سیاه خریداری میکنند.»
در گزارش پانزدهم کمیته شورای امنیت سازمان ملل آمده است که طالبان به فرماندهان محلی خود اجازه داده تا «بیست درصد» از سلاحهای تصرف کرده در درگیریها را پیش خود نگهدارند، گزارش افزوده است که «بازار سیاه اسلحله رونق دارد؛ کلاشینکف ۲۵۰، ام -۱۶ به بهای ۶۳۵ و ام- ۴ تا ۲۶۰۰ دلار در هلمند خرید و فروش میشود.»
یک منبع مطلع گفت: تا یک سال پس از روی کارآمدن حکومت طالبان، بازار علنی سلاح در قندهار وجود داشت که حالا به صورت زیرزمینی از طرق واتساپ خرید و فروش میشود. افراد متمول و فرماندهان محلی سلاحهای آمریکایی نو و استفاده شده و تجهیزات نظامی که عمدتا در اختیار «نیروهای خاص» زیر نظر سیآیای بود را خرید و فروش میکنند.دونالد ترامپ و تام هگست، وزیر دفاع، قبلا بارها به «۸۵ میلیارد دلار» تسلیحات «پیشرفته» ایالات متحده در افغانستان اشاره کردهاند.
ظاهرا این رقم از گزارشهای اداره بازرس ویژه (سیگار) به نقل از پنتاگون است که گفته بود حدود ۸۶ میلیارد دلار اسلحه طی دو دهه به ارتش افغانستان سپرده شده است.
ترامپ مشخصا میگوید: «تانکها، زرهپوشها، تفنگها و دوربینهای دید در شب را گرفتند، بهتر از آنهایی که ما داریم و این غیرقابل باور است.»ولی آمار دقیقی که از ۱/۶ میلیون سلاح و تجهیزات داده شده طی دو دهه در نهایت دقیقا چه تعداد از آنها طی درگیریها از بین رفتهاند در دست نیست.
کارشناسان نظامی آمریکایی گفتهاند که تسلیحات باقیمانده آنطور که ترامپ ادعا میکند «پیشرفته» نیستند. جان ساپکو، بازرس پیشین ویژه آمریکا در مورد حسابرسی کمکهای آمریکا پس از اظهارات اخیر ترامپ میگوید ارزش این سلاحها کمتر از هزینههای بازیابی آنهاست.
پنتاگون ارزش سلاحهای باقیمانده در افغانستان را حدود ۷/۱ میلیارد دلار برآورد کرده و گفته است که حدود ۷۰ درصد سلاح و تجهیزات بدست طالبان افتاده است.
طالبان با سلاحهای آمریکایی از جمله در بگرام در حومه کابل که پایگاه اصلی نظامی آمریکا و ناتو بود، رژه نظامی برگزار میکند و نمایش سلاحهای آمریکایی را نماد «پیروزی» و مشروعیت خود میداند.
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی ارشد حکومت طالبان، در واکنش به سخنان اخیر دونالد ترامپ گفت که این سلاحها «غنائم جنگیاند»، و سخنان ترامپ را از روی «احساسات» و بدون اطلاعات دقیق خواند. مجاهد به تلویزیون دولتی افغانستان گفت که این سلاحها را از اداره قبلی «به غنیمت گرفتیم» و تاکید کرد که از آن «برای دفاع از کشور و دفع هر اقدامی علیه ما به کار خواهیم گرفت.»
برخی از افغانها این موضوع را «وسیله فشار برای مذاکره» میدانند.
رحمتالله نبیل، رئيس سابق امنیت ملی افغانستان، میگوید: «هر دو طرف کوشش میکنند که با استفاده از این [فرصت] بحثهای مراحل بعدی را باز کنند. اما اینکه دفعتا (فوری) نتیجه بدهد یا اینکه خواستهها چه باشد باید دید.»
به گفته منابع مطلع برای طالبان پس دادن سلاحها مطرح نیست، حتی ممکن است برای مبارزه با داعش انتظار تجهیزات بیشتری داشته باشند.
گزارش کمیته تحریمهای سازمان ملل هم میگوید «طالبان در پی توانایی عملیات هوایی برای مقابله با گروه شاخه خراسان داعش است، چنانکه بسیاری از فرماندهان طالبان میدانند که قدرت هوایی در برابر یک گروه شورشی چه کارهایی میتواند.»
طالبان با جدیدیت زیاد در پی جمعآوری سلاح از داخل کشور و پس گرفتن هلیکوپترهایی است که به کشورهای همسایه منتقل شده بودند. در ژانویه ۲۰۲۵ ازبکستان اعلام کرد که هفت هلیکوپتر بلاک هاوک آمریکایی که پس از سقوط نظام پیشین به این کشور برده شده بود، را به آمریکا تحویل میدهد، وزارت دفاع طالبان آنرا «غیرقابل قبول» خواند و خواستار تحویل به افغانستان شد.
ایالات متحده در دهه ۱۹۸۰ موشکهای استینگر به مجاهدین داده بود که بعد میلیونها دلار برای بازخرید آنها هزینه کرد. شماری از آنها بدست ایران نیز افتاده بود.
طالبان یک ارتش با سلاحهای آمریکایی ساخته است
وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) پس از خروج از افغانستان در سال ۲۰۲۱ مدعی شد که تجهیزات باقیمانده را «از کار انداخته» است اما در طول سه سال و نیم گذشته، برخلاف پیشبینی ناظران، حکومت طالبان ارتش مجهزی را با سلاحهای آمریکایی تشکیل داده و در برابر گروههای رقیب به برتری نظامی دست یافته است.
نیروی هوایی افغانستان ۲۳۵ هواپیما داشت از جمله۴۰ فروند هلیکوپتر بلکهاوک و ۶۳ فروند ام-۱۷ روسی بود.
نیروهای طالبان با موفقیت از هلیکوپترهای ترابری ام-۱۷، هلیکوپترهای تهاجمی ام-۲۴ و هلیکوپترهای تهاجمی سبک امدی-۵۰۰ استفاده کردهاند. حکومت طالبان میگوید ۶۰ فروند هواپیما در خدمت دارد که با تعمیر شمار دیگری، نسبت به ۴۰ فروند سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است.
حبیب حصاری، ژنرال پیشین ارتش افغانستان، میگوید تمام سلاحهای سبک و سنگین آمریکایی در دو دهه گذشته به طور موثر به کار گرفته میشد، و حکومت طالبان از افراد آموزشدیده سابق استفاده میکنند. او افزود که طالبان در جنگهای قبلی هم تجهیزاتی به برخی سلاحها اضافه کرده بودند مانند نصب دوربین دید در شب روی اسلحه ام-۱۶.
منابع شورای امنیت ملی دولت پیشین میگوید صدها هاموی، امرپ و بلک هاوک استفاده نشده در انبارها در قندهار باقی مانده بود.
ژنرال کنت مک کنزی، فرمانده وقت سنتکام، در ۳۰ آگوست ۲۰۲۱ اظهار داشت که نیروهای آمریکایی دهها زره پوش و ۷۳ هواپیما، از جمله چهار فروند سی-۲۰۸ در فرودگاه کابل را از کار انداختند که «غیرقابل پرواز» شدند.اما یک مقام سابق بخش تامینات و تدارکات وزارت دفاع میگوید قطعات هاموی در بازار سیاه یافت میشود و تعمیر آنها در در داخل کشور امکانپذیر است.
وزارت دفاع طالبان از ارتش ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار نفری صحبت کرده است هرچند ارقام سلاحها و تجهیزات خود را اعلام نمیکند.
رهبر طالبان نیز نیروی ویژه دهها هزار نفری در مقرش در قندهار برای خود مستقل از ساختار وزارت دفاع ساخته است.
∎
آمریکا طی دو دهه حضور در افغانستان بیش از ۱/۶ میلیون سلاحهای سبک و سنگین و تجهیزات نظامی به افغانستان کمک کرده بود که حدود ۷۰ درصد (بیش از یک میلیون) سلاح موجود پس از سقوط نظام پیشین بدست طالبان افتاد.در گزارشهای کمیته تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل که در مورد سلاحهای جا مانده در افغانستان تحقیق میکند، نیز آمده است که «حداقل نیم سلاحهای نیروهای امنیتی و دفاعی دولت پیشین» که به دست طالبان افتاده است «لادرک» است.
این کمیته برآورد میکند که سلاحهای ناپدیدشده احتمالا در بازار سیاه فروخته شده و یا گروههای متحد القاعده به آن دسترسی پیدا کردهاند.
یک منبع کمیته تحریمهای شورای امنیت که این گزارشها را تهیه میکند، تایید کرد که ارقام سلاحها را از بیش از یک منبع دریافت کردهاند. این کمیته علاوه بر اطلاعاتی که از کشورهای عضو دریافت کرده است، با مقامهای دولت پیشین و حکومت طالبان نیز وضعیت سلاحها را پیگیری کرده است.
به گفته منابعی، یک مقام ارشد حکومت طالبان در جلسهای که با کمیته تحریمها در دوحه قطر داشته است، تایید کرده که «نیم میلیون سلاح و تجهیزات در اختیار آنها نیست اما به احتمال زیاد در داخل کشور موجود باشد».
حمدالله فطرت، معاون سخنگوی حکومت طالبان، گفت: «امارت اسلامی در زمینه حفاظت و نگهداری سلاحها بسیار جدی است و تمامی سلاحهای سبک و سنگین افغانستان بهصورت امن و مطمئن ذخیره شدهاند. ما قویاً ادعاهای قاچاق و گم شدن سلاحها را رد میکنیم.»
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، پس از ورود به کاخ سفید چند بار تاکید کرده است که سلاحهای بجا مانده را از طالبان پس میگیرد. او در اولین نشست کابینه آماری از برخی از این سلاحها را ارائه کرد. ترامپ گفت از دیدن رژه نیروهای طالبان با سلاحهای آمریکایی «خیلی عصبانی» میشود اما با لحن مذاکره جویانهای گفت «میخواهم این مساله را بررسی کنم، اگر قرار است به آنها پول بدهیم مشکلی نیست، اما از آنها میخواهم تجهیزات نظامی که در اختیارشان است را پس بدهند»
ترامپ رقم کمک آمریکا به افغانستان را «دو تا دونیم میلیارد دلار» گفت در حالیکه بنا به آمار اداره سیگار در سال ۲۰۲۴ کمتر از ۹۰۰ میلیون دلار به افغانستان کمک شده است.
دونالد ترامپ در اولین جلسه کابینه خود گفت افغانستان به «بزرگترین فروشنده سلاحهای آمریکایی» تبدیل شده است. او افزود که «۷۷۷ هزار سلاح سبک و ۷۰ هزار خودرو» آمریکا در افغانستان بجا مانده است. این ارقام با آماری که منابع آمریکایی و افغان میدهند حدودا همخوانی دارد.
کشورهای منطقه از جمله پاکستان نگران افتادن این سلاحها بدست گروههای تروریستی در کشورشان هستند. اسلامآباد گفته است که تیتیپی (طالبان پاکستانی) و ارتش آزادیبخش بلوچستان با سلاحهای آمریکایی جا مانده در افغانستان به ارتش پاکستان حمله میکنند.
در گزارش سیوپنجم این کمیته در فبروری/فوریه ۲۰۲۵، آمده است: «گروههای وابسته به القاعده از جمله تیتیپی، جنبش اسلامی ازبکستان، جنبش اسلامی ترکستان شرقی و جمعیت انصارالله، همچنان به سلاحهایی که بدست طالبان افتاده است دسترسی دارند یا از بازار سیاه خریداری میکنند.»
در گزارش پانزدهم کمیته شورای امنیت سازمان ملل آمده است که طالبان به فرماندهان محلی خود اجازه داده تا «بیست درصد» از سلاحهای تصرف کرده در درگیریها را پیش خود نگهدارند، گزارش افزوده است که «بازار سیاه اسلحله رونق دارد؛ کلاشینکف ۲۵۰، ام -۱۶ به بهای ۶۳۵ و ام- ۴ تا ۲۶۰۰ دلار در هلمند خرید و فروش میشود.»
یک منبع مطلع گفت: تا یک سال پس از روی کارآمدن حکومت طالبان، بازار علنی سلاح در قندهار وجود داشت که حالا به صورت زیرزمینی از طرق واتساپ خرید و فروش میشود. افراد متمول و فرماندهان محلی سلاحهای آمریکایی نو و استفاده شده و تجهیزات نظامی که عمدتا در اختیار «نیروهای خاص» زیر نظر سیآیای بود را خرید و فروش میکنند.دونالد ترامپ و تام هگست، وزیر دفاع، قبلا بارها به «۸۵ میلیارد دلار» تسلیحات «پیشرفته» ایالات متحده در افغانستان اشاره کردهاند.
ظاهرا این رقم از گزارشهای اداره بازرس ویژه (سیگار) به نقل از پنتاگون است که گفته بود حدود ۸۶ میلیارد دلار اسلحه طی دو دهه به ارتش افغانستان سپرده شده است.
ترامپ مشخصا میگوید: «تانکها، زرهپوشها، تفنگها و دوربینهای دید در شب را گرفتند، بهتر از آنهایی که ما داریم و این غیرقابل باور است.»ولی آمار دقیقی که از ۱/۶ میلیون سلاح و تجهیزات داده شده طی دو دهه در نهایت دقیقا چه تعداد از آنها طی درگیریها از بین رفتهاند در دست نیست.
کارشناسان نظامی آمریکایی گفتهاند که تسلیحات باقیمانده آنطور که ترامپ ادعا میکند «پیشرفته» نیستند. جان ساپکو، بازرس پیشین ویژه آمریکا در مورد حسابرسی کمکهای آمریکا پس از اظهارات اخیر ترامپ میگوید ارزش این سلاحها کمتر از هزینههای بازیابی آنهاست.
پنتاگون ارزش سلاحهای باقیمانده در افغانستان را حدود ۷/۱ میلیارد دلار برآورد کرده و گفته است که حدود ۷۰ درصد سلاح و تجهیزات بدست طالبان افتاده است.
طالبان با سلاحهای آمریکایی از جمله در بگرام در حومه کابل که پایگاه اصلی نظامی آمریکا و ناتو بود، رژه نظامی برگزار میکند و نمایش سلاحهای آمریکایی را نماد «پیروزی» و مشروعیت خود میداند.
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی ارشد حکومت طالبان، در واکنش به سخنان اخیر دونالد ترامپ گفت که این سلاحها «غنائم جنگیاند»، و سخنان ترامپ را از روی «احساسات» و بدون اطلاعات دقیق خواند. مجاهد به تلویزیون دولتی افغانستان گفت که این سلاحها را از اداره قبلی «به غنیمت گرفتیم» و تاکید کرد که از آن «برای دفاع از کشور و دفع هر اقدامی علیه ما به کار خواهیم گرفت.»
برخی از افغانها این موضوع را «وسیله فشار برای مذاکره» میدانند.
رحمتالله نبیل، رئيس سابق امنیت ملی افغانستان، میگوید: «هر دو طرف کوشش میکنند که با استفاده از این [فرصت] بحثهای مراحل بعدی را باز کنند. اما اینکه دفعتا (فوری) نتیجه بدهد یا اینکه خواستهها چه باشد باید دید.»
به گفته منابع مطلع برای طالبان پس دادن سلاحها مطرح نیست، حتی ممکن است برای مبارزه با داعش انتظار تجهیزات بیشتری داشته باشند.
گزارش کمیته تحریمهای سازمان ملل هم میگوید «طالبان در پی توانایی عملیات هوایی برای مقابله با گروه شاخه خراسان داعش است، چنانکه بسیاری از فرماندهان طالبان میدانند که قدرت هوایی در برابر یک گروه شورشی چه کارهایی میتواند.»
طالبان با جدیدیت زیاد در پی جمعآوری سلاح از داخل کشور و پس گرفتن هلیکوپترهایی است که به کشورهای همسایه منتقل شده بودند. در ژانویه ۲۰۲۵ ازبکستان اعلام کرد که هفت هلیکوپتر بلاک هاوک آمریکایی که پس از سقوط نظام پیشین به این کشور برده شده بود، را به آمریکا تحویل میدهد، وزارت دفاع طالبان آنرا «غیرقابل قبول» خواند و خواستار تحویل به افغانستان شد.
ایالات متحده در دهه ۱۹۸۰ موشکهای استینگر به مجاهدین داده بود که بعد میلیونها دلار برای بازخرید آنها هزینه کرد. شماری از آنها بدست ایران نیز افتاده بود.
طالبان یک ارتش با سلاحهای آمریکایی ساخته است
وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) پس از خروج از افغانستان در سال ۲۰۲۱ مدعی شد که تجهیزات باقیمانده را «از کار انداخته» است اما در طول سه سال و نیم گذشته، برخلاف پیشبینی ناظران، حکومت طالبان ارتش مجهزی را با سلاحهای آمریکایی تشکیل داده و در برابر گروههای رقیب به برتری نظامی دست یافته است.
نیروی هوایی افغانستان ۲۳۵ هواپیما داشت از جمله۴۰ فروند هلیکوپتر بلکهاوک و ۶۳ فروند ام-۱۷ روسی بود.
نیروهای طالبان با موفقیت از هلیکوپترهای ترابری ام-۱۷، هلیکوپترهای تهاجمی ام-۲۴ و هلیکوپترهای تهاجمی سبک امدی-۵۰۰ استفاده کردهاند. حکومت طالبان میگوید ۶۰ فروند هواپیما در خدمت دارد که با تعمیر شمار دیگری، نسبت به ۴۰ فروند سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است.
حبیب حصاری، ژنرال پیشین ارتش افغانستان، میگوید تمام سلاحهای سبک و سنگین آمریکایی در دو دهه گذشته به طور موثر به کار گرفته میشد، و حکومت طالبان از افراد آموزشدیده سابق استفاده میکنند. او افزود که طالبان در جنگهای قبلی هم تجهیزاتی به برخی سلاحها اضافه کرده بودند مانند نصب دوربین دید در شب روی اسلحه ام-۱۶.
منابع شورای امنیت ملی دولت پیشین میگوید صدها هاموی، امرپ و بلک هاوک استفاده نشده در انبارها در قندهار باقی مانده بود.
ژنرال کنت مک کنزی، فرمانده وقت سنتکام، در ۳۰ آگوست ۲۰۲۱ اظهار داشت که نیروهای آمریکایی دهها زره پوش و ۷۳ هواپیما، از جمله چهار فروند سی-۲۰۸ در فرودگاه کابل را از کار انداختند که «غیرقابل پرواز» شدند.اما یک مقام سابق بخش تامینات و تدارکات وزارت دفاع میگوید قطعات هاموی در بازار سیاه یافت میشود و تعمیر آنها در در داخل کشور امکانپذیر است.
وزارت دفاع طالبان از ارتش ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار نفری صحبت کرده است هرچند ارقام سلاحها و تجهیزات خود را اعلام نمیکند.
رهبر طالبان نیز نیروی ویژه دهها هزار نفری در مقرش در قندهار برای خود مستقل از ساختار وزارت دفاع ساخته است.