به گزارش خبرگزاری بسیج استان خراسان رضوی از خلیل آباد، ایران با ۲۹۴ هزار هکتار تاکستان و برداشت سالانه حدود ۳ میلیون و ۱۶۷ هزار تن انگور، در جایگاه هشتم جهانی تولید این محصول قرار دارد. استان خراسان رضوی با ۳۳ هزار هکتار و تولید سالیانه حدود ۳۴۶ هزار تن، رتبه سوم کشور را به خود اختصاص داده و شهرستان خلیل‌آباد به عنوان قطب اصلی تولید انگور در این استان شناخته می‌شود، به‌طوری‌که ۲۸ درصد از تاکستان‌های استان در این شهرستان واقع‌اند.
تنوع گونه‌های انگور در خلیل‌آباد بسیار زیاد است و بیش از ۳۰ نوع مختلف کشت می‌شود. ارقام پیکامی و عسکری، با بیش از ۹۵ درصد سطح زیر کشت، عمدتاً برای تولید کشمش سبز قلمی و مصرف تازه‌خوری استفاده می‌شوند. سایر ارقام شامل لعل صاحبی، یاقوتی، فخری، ترکمنستانی و شاهانی هستند که برای تهیه مویز، سرکه، شیره انگور و آبغوره به کار می‌آیند.
تغییرات اقلیمی و مشکلات اقتصادی سبب شده تا کشت ارقام سنتی برای کشاورزان مقرون به صرفه نباشد. لذا، برخی کشاورزان جوان در خلیل‌آباد به روش‌های نوین کشاورزی روی آورده‌اند که می‌تواند سودآوری بالایی داشته باشد. محسن توسلی، کشاورز نمونه، با تلاش خود در کاشت و پرورش ارقام جدید انگور، نقش مهمی در تأمین سبد غذایی کشور ایفا کرده است.
آبیاری سنتی به دلیل هدررفت آب و بازدهی پایین مشکلات زیادی دارد. اما با استفاده از روش‌های نوین، می‌توان مشکلات آبی و تولید محصول را کاهش داد و سود بیشتری برای کشاورزان فراهم کرد. نهال‌های انگور موندراپ و سایر ارقام وارداتی به شرایط خشکی، کم‌آبی و آفات حساس هستند. استفاده از پایه پیوندی مقاوم می‌تواند این حساسیت را کاهش دهد.
انگور موندراپ: طعمی شیرین و بدون هسته
محمدرضا عجمی، مسئول امور باغبانی جهاد کشاورزی خلیل آباد در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما با اشاره به اینکه یکی از ارقام جدید انگور که به تازگی مورد توجه قرار گرفته، انگور موندراپ است، اظهار داشت: این نهال، که به عنوان یک رقم سردسیر شناخته می‌شود، برای اولین‌بار در ایالات متحده در سال ۱۸۶۶ میلادی شناسایی شد.
وی با بیان اینکه نهال موندراپ با داشتن ژن اصلاح شده، قابلیت پرورش در مناطق مختلف کشور را دارد، خاطرنشان کرد: البته، شرایط محیطی و اقلیمی می‌تواند تأثیر زیادی بر میزان باردهی و اندازه میوه‌های این نهال داشته باشد.
مسئول امور باغبانی جهاد کشاورزی خلیل آباد با تاکید بر اینکه کشاورزان می‌توانند با استفاده از خاک مناسب و آبیاری به موقع، کیفیت و حجم میوه‌های این نهال را افزایش دهند، تصریح کرد: انگور موندراپ، که به نام‌های بلک ویلیام و سوئیت شاپر نیز شناخته می‌شود، دارای ظاهری جذاب و حبه‌هایی شبیه به انگشتان دست با پوست بنفش تیره است.
وی ادامه داد: این انگور بدون هسته، دارای طعم شیرین و خوشمزه‌ای است و وزن هر حبه آن بین هشت تا ۱۵ گرم و جرم هر خوشه آن حدود ۲۰۰ تا ۷۰۰ گرم می‌باشد، این ویژگی‌ها به همراه خواص آنتی‌اکسیدانی این انگور، آن را به گزینه‌ای مناسب برای مصرف کنندگان تبدیل کرده است.
انگور موندراپ، پتانسیل‌های صادراتی و بازارپسندی در خلیل‌آباد
محسن توسلی، کشاورز موفق خلیل‌آباد، در گفتگو با خبرنگار ما از تجربیاتش در کشت انگور و تغییر ارقام آن صحبت کرد. او به سابقه کشت انگور در این منطقه، به‌ویژه در روستای ارغا، اشاره کرد و گفت: کشت سنتی با ارقام قدیمی مانند پیکامی و عسکری به دلیل حساسیت به گرما و بازدهی پایین دیگر توجیه اقتصادی ندارد. وی تصمیم به جایگزینی این ارقام با انواع مقاوم و باکیفیت‌تر گرفت و به کشت ارقام جدیدی چون رشته کردستان و ترکمن 4 روی آورد که در ۱۵ سال گذشته نتایج بسیار خوبی به همراه داشته است.
توسلی تاکید کرد که این ارقام علاوه بر ایجاد درآمد مناسب، مورد توجه بازار قرار گرفتند و به‌ویژه رقم ترکمن 4 بازدهی بالایی داشت. او همچنین از عرضه رقم سوئیچ شاپر یا بلک ویلیامز به بازار با روش پیوند خبر داد و گفت این رقم پتانسیل بالایی برای صادرات به کشورهای همسایه و حاشیه خلیج‌فارس دارد.
وی به مشکلات روش‌های سنتی اشاره کرد و گفت: ۱۶ سال پیش با روش‌های قدیمی کار می‌کردیم که هزینه و آفت بیشتری داشت. آموختن از باغ‌های اروپایی مرا به سمت بهبود باغ خود سوق داد. از سال ۸۷ شروع به کار با روش‌های نوین کردم و به تدریج باغ را بهبود بخشیدم. استفاده از داربست‌های تی شکل و وای شکل تاثیر مثبتی بر کیفیت محصول دارد و به بهبود فتوسنتز و جلوگیری از بیماری‌های قارچی کمک می‌کند.
توسلی همچنین مزایای کنترل آفات و علف‌های هرز در این روش را بیان کرد و گفت: هزینه اجرای داربست‌ها پایین است و با افزایش تولید و کیفیت، به سرعت جبران می‌شود. در خصوص تأمین آب درختان، او گفت که بسیاری از کشاورزان برای ذخیره آب در تابستان از استخرهای ذخیره‌سازی بهره می‌برند و این امکانات اجرای آبیاری‌های نوین را فراهم می‌کند.
توسلی به کارهایش در زمینه تکثیر نهال اشاره کرد و گفت: آنها گلخانه‌هایی برای قلمه‌زنی ایجاد کرده‌اند. وی به کشاورزان توصیه کرد که با پیوند زدن ارقام جدید می‌توانند باغ‌های قدیمی خود را بهبود بخشند، چرا که این روش به باردهی سریع‌تری منجر می‌شود.
وی به رقم رشته کردستان که در دیم‌زارهای غرب کشور کشت می‌شود و نسبت به گرما و کم‌آبی مقاوم است، اشاره کرده و خاطرنشان کرد که این روش داربستی به کیفیت و تناژ بیشتر انگور کمک می‌کند. در زمان برداشت، حدود ۱۰ نفر به‌صورت فصلی و سه نفر به‌طور دائم در این مجموعه مشغول به کار هستند.
انگور موندراپ، نماد کشاورزی نوین در خلیل‌آباد
محمود شبان، مدیر جهاد کشاورزی خلیل‌آباد، در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما گفت: انگور موندراپ، معروف به سوئیچ شاپر، به‌همراه بخش خصوصی از دو سال پیش در ۱.۵ هکتار کشت شده و اکنون در مرحله برداشت است. وی به موفقیت این رقم در شرایط محلی اشاره کرد و امیدوار است این باردهی ادامه یابد. شبان افزود این باغ به‌دست کشاورز جوان و مبتکر، با حمایت بخش خصوصی، تأسیس و به بهره‌برداری رسیده است.
مدیر جهاد کشاورزی تأکید کرد باغ با استفاده از سیستم داربستی و آبیاری مدرن، عملکرد خوبی داشته است. او همچنین ابراز امیدواری کرد تجربیات این کشاورز جوان در توسعه رقم مذکور در باغات درجه ۳ به کار گرفته شود. شبان در ادامه اظهار داشت: تمرکز تیم او بر افزایش سطح زیرکشت نیست، بلکه بر بهبود کیفیت باغات درجه ۳ از طریق روش‌های سرشاخه‌کاری و پیوند به این رقم است.
او به کشاورزان توصیه کرد که برای کشت این رقم، از روش‌های آبیاری مدرن و سیستم کشت داربستی به‌طور هم‌زمان استفاده کنند تا به بهره‌وری مطلوب دست یابند. شبان با اشاره به اینکه ادامه کشاورزی به روش‌های سنتی تأثیری در بهره‌وری آب نخواهد داشت، خاطرنشان کرد که تسهیل فرآیند اخذ مجوزها به‌عنوان یکی از درخواست‌های کشاورزان در اولویت قرار دارد.
سخن آخر:
شهرستان خلیل‌آباد با حدود ۶۰۰۰ هکتار باغات انگور، رتبه اول تولید انگور در استان خراسان رضوی را دارد. با توجه به چالش‌های آب و خشکسالی، تغییر الگوی کشت و استفاده از ارقام جدید به‌طور چشمگیری در حال گسترش است، که نویدبخش آینده‌ای روشن برای کشاورزی منطقه است. در نهایت، به‌کارگیری ارقام جدید و روش‌های نوین کشاورزی نه تنها می‌تواند به افزایش تولید انگور در ایران کمک کند، بلکه به بهبود معیشت کشاورزان و تأمین امنیت غذایی کشور نیز تأثیر خواهد گذاشت.
