به گزارش خبرگزاری ایمنا، بنابر احادیث و آموزه‌های دینی، فقط افراد زنده به دعا احتیاج ندارند، زیرا اموات که به اصطلاح دستشان از دنیا کوتاه است و تاثیر در احوال خویش در برزخ ندارند به دعا و طلب مغفرت نیاز بیشتری دارند. برای اموات اعمال و دعاهای خاصی در روزهای پنجشنبه یا شب های جمعه در قرآن و روایات سفارش شده است و برای فردی که این اعمال را انجام می دهد ثواب فراوانی دارد.به همین دلیل انجام اعمال مستحبی و هدیه کردن ثواب آن‌ها به روح اموات و درگذشتگان نه فقط برای فرد متوفی بلکه برای شخصی که این اعمال را انجام می‌دهد، منشا خیرات و برکات بسیار است. روایات بسیاری از بزرگان دینی وجود دارد که شب های جمعه را متعلق به اموات می دانند.

• دعای پنجشنبه و شب جمعه برای اموات در آیات قرآن

خواندن قرآن و هدیه آن برای اموات به ویژه در ماه مبارک رمضان و شب‌های جمعه ثواب بسیاری دارد. در شب‌های جمعه خواندن سوره یاسین، واقعه، جمعه، کهف و اسراء و… سفارش شده است. همچنین، برای میت هر سوره‌ای از قرآن خوانده شود ثواب دارد و نسبت به خواندن سوره‌ی حمد و توحید و تبارک، یس و قدر سفارش شده است. (مفاتیح الجنان، صص ۹۳۹ -۹۴۲) این آیه دعای خوب و تحفه‌ای زیبا برای گذشتگان است که می‌توان به عنوان دعای شب جمعه برای اموات خواند: «رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ» (سوره ابراهیم، آیه ۴۱)

• دعای پنج شنبه و شب جمعه برای اموات در روایات پیامبر

از پیامبر اکرم (ص) در روایات نقل شده است که فرمودند:

«مردگانتان را که در قبرها آرمیده اند از یاد نبرید. مردگان شما امید احسان شما را دارند. مردگان شما زندانی هستند و به کارهای نیک شما رغبت دارند. آن‌ها خود، قدرت انجام کاری را ندارند، شما صدقه و دعائی به آن‌ها هدیه کنید.» (یزدی، شیخ حسن بن علی، انوار الهدایة، ص ۱۱۵ — (الحکم الزاهرة با ترجمه انصاری، ص ۲۳۲)

«هرگاه مؤمنی «آیه الکرسی» را بخواند و ثواب آن را هدیه اهل قبور کند خداوند ثواب آن را به اموات مؤمنین می‌دهد. ولی برای کسی که «آیه الکرسی» را خوانده است مقام و مرتبه هفتاد پیامبر عطاء می‌کند، و در مقابل هر حرفی از آیه الکرسی ملکی را می‌گمارد که تا روز قیامت به نیابت از او خداوند را تسبیح و تقدیس کنند.» (بحارالانوار ج ۱۰۲ ص ۳۰۰ حدیث ۳۰)

از روایت استفاده می‌شود خیرات و طلب آمرزش برای اموات در وضعیت آن‌ها در آخرت تاثیر خواهد داشت. برای اموات از هر چیز بهتر و مفیدتر صدقه و احسان به فقرا و اهدای ثواب آن برای مردگان است.

رسول گرامی اسلام (ص) فرمود: «صدقه حرارت قبرها را از بین می‌برد». (میزان الحکمه، ماده صدقه، شماره ۱۰۳۴۲)

یکی از صحابه از حضرت رسول (ص) نقل کرده است که فرمودند:

«برای مردگان خود هدیه بفرستید»، گفتم: هدیه مردگان چیست؟ فرمود: «صدقه و دعا. ارواح مؤمنان هر جمعه به آسمان دنیا مقابل خانه‌های خود می‌آیند و فریاد می‌کنند…‌ای خانواده من، پدر، فرزندان و خویشان من، بر ما مهربانی کنید. آنچه در دست ما بود، عذاب و حساب آن‌ها بر ماست. نفعش برای غیر ما.‌ای خویشان ما، به درهمی یا قرص نانی یا جامه‌ای ما را کمک کنید تا خداوند شما را از جامه‌های بهشت بپوشاند». (مفاتیح الجنان، بخش زیارت قبور مؤمنین)

از روایت برداشت می‌شود که لازم نیست به زیارت قبر مردگان بروید، بلکه در هر کجا برای آنان صدقه بدهید و دعای شب جمعه برای اموات و فاتحه بخوانید، ثوابش به آن‌ها می‌رسد. البته رفتن سر قبر بهتر است، چون اثرات دیگری غیر از فاتحه نیز دارد. البته در کنار قبور اموات قرائت قرآن و اهدای ثواب آن به روح میت بسیار خوب است.

پیامبر اکرم (ص) در روایتی دیگر می‌فرماید:

«هر صدقه‌ای که برای مرده داده می‌شود، فرشته‌ای آن را می‌گیرد، در طبقی از نور می‌گذارد، بر لب قبر می‌ایستد و با صدای بلند می‌گوید: ای اهل قبور، درود بر شما، بگیرید این هدیه را که بستگان تان برای شما فرستاده اند». (مفاتیح الجنان، بخش زیارت قبور مؤمنین)

سعد بن عباده می‌گوید:

یکی از افراد بنی ساعده در سفر بود که مادرش از دنیا رفت، به رسول خدا (ص) عرض کرد: در غیاب من، مادرم از دنیا رفته، اگر برایش چیزی صدقه بدهم، نفعش عاید وی می‌گردد؟ حضرت فرمود: «بلی». گفت: شما را شاهد می‌گیرم که محوطه درخت خرمایم را که به ثمر نشسته، برای او صدقه قرار دادم. (مجموعه ورام، ج ۲، ص ۱۱۰ طبق نقل معاد فلسفی، ج ۱، ص ۲۹۱)

خیرات و صدقه شامل هر نوع کار خیر، یا حتی نیت و فکر و اندیشه خیر برای مردم و یا اسلام می‌شود. می‌توان ثواب هر عمل خیری که به قصد قربت انجام می‌شود را به روح اموات نثار کرد.

• دعای شب جمعه برای اموات در روایات امام صادق (ع)

امام صادق (ع) در خصوص دعا و خیرات برای اموات فرمود:

«هرکس هر روز ۲۵ بار گوید: “اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینِ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ الْمُسْلِمینَ وَ الْمُسْلِماتِ” حق تعالی به عدد هر مؤمن که گذشته و هر مؤمن که بیاید تا روز قیامت حسنه در نامه اعمال او نویس و به آن عدد گناه از او محو کند.»

امام صادق (ع) در خصوص صدقه برای اموات فرمود:

«هرگاه فردی به نیابت از مرده‌ای صدقه دهد و یا عمل نیکویی انجام دهد، خداوند جبرئیل را دستور می‌دهد: هفتاد هزار ملک به قبر آن مرده گسیل کند که در دست هر ملکی طبقی از نعمت‌های بهشتی است.» و در مورد پاداش صدقه دهنده فرمود: «خداوند هزار شهر از شهرهای بهشتی به او می‌دهد، و هزار حوری از حوری‌های بهشت با لباس‌های فاخر به ازدواج او در می‌آورد، و هزار حاجت از حاجات دنیائی او را نیز برآورده می‌گرداند.» (سفینه البحار ج ۲ ص ۵۵۵، وسائل الشیعه ج ۲ ص ۶۵۶ حدیث ۹)

امام صادق (ع) در خصوص عمل صالح برای اموات فرمود:

«هر کس از مسلمان‌ها که برای مرده‌ای عمل صالح انجام دهد، خداوند اجر و ثواب آن عمل را برای عامل چند برابر می‌کند و از پرتو آن عمل، میت نیز بهره مند می‌گردد. (بحارالانوار ج ۸۲ و ۸۸ ص ۶۲ و ۳۰۸، من لا یحضر ج ۱ ص ۱۱۷، وسائل ج ۲ ص ۶۵۵.)

امام صادق (ع) فرمودند:

«مرده به خاطر طلب رحمت و آمرزشی که برای او می‌شود شادمان می‌گردد، همانگونه که زنده بوسیله هدیه‌ای که به او می‌دهند، خوشحال می‌گردد.» (محجة البیضاء، ج ۸، ص ۲۹۲)

همچنین در روایتی فرمودند:

«میت شاد و مسرور می‏ شود و گشایش پیدا می‏ کند به دعا و استغفاری که برای او می‏ کنند چنانچه زنده شاد می ‏شود به هدیه که برای او می‏ برند و فرمود که ثواب نماز، روزه، حج، صدقه و سایر اعمال خیر و دعا در قبر میت بر او وارد می‏ شود و ثواب آن برای مرده و کسی که آن‌ها را انجام داده نوشته می‏ شود». (مفاتیح‏ الجنان، ص ۳۱۷)

• دعای شب جمعه برای اموات در روایت امام رضا (ع)

امام رضا (ع) فرموده اند:

هر مؤمنی که قبر مؤمن دیگری را زیارت کند و بر مزار او هفت مرتبه سوره مبارکه «قدر» بخواند، خداوند هر دو را می‌آمرزد. (فقیه ج ۱ ص ۱۱۵ حدیث ۴۰)