به گزارش ایرنا، اصفهان موزه‌ای از نفایس تاریخی محسوب می‌شود که فارغ از بناهای شاخص و شهره آن از جمله «میدان امام (نقش جهان)»، «بازار تاریخی »، پل‌ها و کاخ‌ها دارای مجموعه‌های دیدنی و زیبایی همچون بازارچه‌های محلی با هویت و شناسنامه شهری ویژه این خطه است؛ نمودهایی از شهرسازی صفوی که در دوران قاجار ادامه یافته و حالا همچون کلکسیون ارزشمندی از چگونگی حیات و پویایی زیست شهری آن ادوار برای اصفهان به یادگار مانده است.
«حسن‌آباد»، «بیدآباد»، «علی قلی آقا» و «دَردشت» از مهمترین بازارچه‌های تاریخی اصفهان هستند که در دل محله‌هایی به همین نام قرار دارند و دارای چهارسوهایی زیبا با گنبدهایی افراشته هستند؛ این چهارسوها، رهگذران را به راسته‌ها و حجره‌هایی می‌رسانند که حالا به مراکز تولید و عرضه صنایع دستی تبدیل شده اند یا همچنان به کارکرد خود در رفع مایحتاج ساکنان محله ادامه می‌دهند.
دیدار از بازارچه‌های تاریخی اصفهان ۲ منظر را پیش چشم بیننده نمودار می‌کند، یکی تکاپو و پویایی ساکنان محله در خرید نیازهای روزانه و گرفتن خدمات از کاسبان حجره‌های آن که در واقع زنده بودن بازارچه‌های کهن را برای گردشگران عیان می‌کند و دیگری نمایش و عرضه صنایع دستی به گردشگران.
این بازارچه‌ها از بازار اصلی شهر اصفهان مستقل هستند و به نوعی در مرکز محله‌های کهن قرار دارند؛ آنچه موجب شده است که این بازارچه‌ها به‌عنوان پیشنهاد گردشگری در اصفهان معرفی شوند این است که به نوعی شهرسازی و معماری بخش‌هایی از بافت تاریخی شهر اصفهان را به گردشگران نشان می‌دهند در حالی که در کنار و درون خود، مسجد، حمام و سقاخانه‌هایی با قدمت تاریخی دارند که قابل بازدید است.
یکی از نکات مهم گردشگری درباره بازارچه‌های مذکور این است که در پیوند با یادمان‌های تاریخی و شاخص شهر چون میدان نقش جهان و مسجد جامع عتیق هستند و گردشگر به راحتی به مجموعه‌ای از جاذبه‌های تاریخی و دیدنی شهر دسترسی دارد.
نکته گردشگرانه دیگر اینکه این بازارچه‌ها مجموعه‌ای از حجره‌های عرضه صنایع دستی شامل نگارگری، مینا، قلمزنی و قلمکار را بدون واسطه و با قیمت مناسب‌تر در اختیار گردشگران قرار می‌دهند؛ بازارچه حسن‌آباد یکی از مهمترین این بازارچه‌هاست که در اتصال به میدان نقش جهان، سهم بزرگی از صنایع دستی این نمایشگاه بزرگ را عرضه می‌کند.
سر در مسجد علی قلی آقا
اصفهان به وقت «بازارچه علی قلی آقا»
«علی قلی آقا» یکی از زیباترین و کاملترین بازارچه‌های محله‌ای اصفهان و یادگار دوران صفویه است؛ چهارسوق زیبا و بلند این بازارچه از چهار سو به راسته حجره‌هایی راه دارد که هنوز کارکردهای گذشته خود را حفظ کرده اند و به عرضه مایحتاج ساکنان محله و برخی دیگر از آنها به عرضه صنایع دستی و اجناس عتیقه مشغول هستند، علاوه بر این، بازارچه علی قلی آقا دارای سقاخانه‌ای بزرگ و تاریخی است و آن را در چهارسوق و زیر گنبدخانه رفیع این قسمت از بازارچه می‌توان دید.
لذت تماشای بازارچه علی قلی آقا زمانی تمام و کمال می‌شود که به سر در مسجد تاریخی علی قلی آقا در حالی که با شاخه‌های درخت بید بلندبالایی مزین شده است، برسید؛ در جوار این مسجد، «خانقاه شیخ ابومسعود» قرار دارد که با کاشی‌های معرق کمیاب سده نهم هجری قمری مزین شده است.
چهارسوق و سقاخانه علی قلی آقا
مابین بازارچه حسن آباد و مسجد علی قلی آقا، نهری به نام «بابا حسن» وجود دارد که شاخه ای از مادی های شهره اصفهان به نام «فدن» است و همین نهر به همراه بناهای تاریخی همجوار آن، قاب بی‌نظیری از میراث ماندگار این شهر را در پیشگاه نظر بینندگان متصور می‌کند.
سر در مسجد و بازارچه علی قلی آقا
در جوار بازارچه علی قلی آقا، حمام تاریخی زیبایی با همین نام قرار دارد که موزه مردم‌شناسی اصفهان است؛ حمام علی قلی آقا کاشیکاری‌های زیبایی از نوع هفت رنگ و معرق متعلق به دوره صفوی دارد و نقاشی‌های دیواری آن از دوره قاجاری و پهلوی برجا مانده است.
وقتی به بازارچه علی قلی آقا می روید، مجموعه ای بی‌نظیر از مظاهر تاریخی و زیبای اصفهان را پیش رو خواهید داشت که این مجموعه ساخت و پرداخت یکی از رجال دوره صفوی به نام علی قلی آقاست.
برای بازدید از بازارچه علی قلی آقا به خیابان مسجد سید و از آنجا به خیابان آیت‌الله بیدآبادی و محله علی قلی آقا بروید.
حمام تاریخی علی قلی آقا
«بازارچه بیدآباد» در جوار مسجد سید
نام بازارچه بیدآباد از محله ای که در آن واقع شده، آمده است؛ محله ای که قبل از ایجاد بازارچه، محل درختان عظیم و تنومند بید بود؛ پیش از ورود به این بازارچه ابتدا می توان بنای تاریخی « مسجد سید» را دید، این مسجد بهترین نمونه معماری و کاشیکاری دوره قاجاری در اصفهان محسوب می شود و در قرن سیزدهم توسط یکی از روحانیون بزرگ آن دوران بنا شد.
مسجد سید چهار ایوانه است و یک برج ساعت دارد؛ این مسجد از تزیینات گسترده کاشی برخوردار بوده که در آنها رنگ قرمز برای مزین کردن گلدان‌ها و منظره‌ها بسیار به‌کار رفته است.
گل سرخ اصفهان در تزیینات مسجد سید
نکته جالب توجه دیگر اینکه در تزیینات کاشی این مسجد برای آراستن بخش‌های مختلف از گل سرخ اصفهان در طرح های گلفرنگ کاشیکاری بسیار استفاده شده است.
ساخت بازارچه بیدآباد هم تقریبا با سال احداث مسجد سید همزمان است و صاحبان حجره های آن علاوه بر عرضه مایحتاج ساکنان محله به فروش صنایع دستی نیز می پردازند و برخی از حجره‌ها، کارگاه‌های صنایع دستی هستند.
بازارچه بیدآباد
بازارچه‌های بیدآباد و علی قلی آقا در یک محور قرار دارند و گرشگران با دیدن یک بازارچه به آن دیگری نیز دسترسی آسانی خواهند داشت؛ برای بازدید از بازارچه بیدآباد کافی است خود را به خیابان مسجد سید برسانید.
«بازارچه دردشت» در دل بافت کهن اصفهان
«دَردشت» از محله‌های کهن اصفهان محسوب می شود و یادمان‌های تاریخی بیشماری دارد اما بازارچه این محله یکی از زیباترین قسمت های آن است که گردشگران را به دل بافت تاریخی و کهن شهر می برد؛ بنای اولیه این بازارچه به دوره دیلمی و سلجوقی باز می گردد اما آنچه امروز از آن می بینیم معماری دوره صفوی و قاجاری است.
در این بازارچه، صنایع دستی اصفهان از جمله پارچه‌های قلمکار عرضه می‌شود و انتهای آن به «دو مناره دردشت» و همچنین آرامگاه «سلطان بخت آغا» می رسد.
۲ مناره زیبای دردشت بازمانده سر در مدرسه باشکوهی از دوره پادشاهی «سلطان محمود آل‌مظفر» است و در جوار آن آرامگاه «سلطان بخت آغا» برادرزاده شاه شیخ ابواسحاق، پادشاه سده هشتم خورشیدی قرار دارد که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
سلطان بخت آغا بدست همسرش که پادشاه آل مظفر بود به قتل رسید؛ مدتی پس از قتل او، جلال‌الدین مسعود شاه اصفهان را تصرف کرد و دستور داد بر روی مزار این بانو یادبودی زیبا بسازند.
دو مناره دردشت و آرامگاه سلطان بخت آغا
سطح بیرونی گنبد سلطان بخت آغا دارای تزییناتی از کاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی بر زمینه آجری است و پیوندش با دو منار دردشت در جوار بازارچه دردشت، قابی دلنشین از شکوه معماری ادوار مختلف را به نمایش می‌گذارد.
«حمام دردشت» یکی دیگر از بناهای تاریخی و دیدنی این بازارچه و برای گردشگران قابل بازدید است؛ این حمام به «آقا مومن» هم شناخته می شود و در زمان سلطنت شاه صفی و شاه عباس دوم، توسط شخصی به همین نام بنا شد.
در ادامه مسیر بازارچه دردشت می توانید به مسجد «جامع عتیق» که در فهرست آثار جهانی قرار دارد برسید و از این بنا که شهره به موزه معماری و خوشنویسی ایران است دیدن کنید.
برای رسیدن به بازارچه دردشت کافی است که به خیابان ابن سینا و سپس از خیابان مسجد آقانور به خیابان شهید موهبت بروید.
«بازارچه حسن آباد» از قدیمی‌ترین بازارهای مسقف اصفهان
بازارچه حسن‌آباد یکی از قدیمی‌ترین بازارهای مسقف شهر است که گفته می‌شود در قرن هشتم هجری، دروازه جنوبی اصفهان بود؛ از بخش‌های کهن این بازار، چهار سوقی بلند با نام چهارسو نقاشی باقی مانده که البته از بخش پیوسته بازارچه به‌واسطه توسعه خیابان و منازل مسکونی، جدا مانده و دارای گنبدی رفیع با ارتفاع ۱۲ متر و تزیینات «معقلی» به رنگ قرمز و خاکستری است.
همان‌طور که پیشتر گفته شد، این بازارچه تا میدان نقش جهان و دقیق‌تر تا گوشه جنوب شرقی آن امتداد دارد و دارای سراها و حجره‌هایی است که حالا بیشتر آنها به عرضه صنایع دستی می‌پردازند. کاروانسرای «رحیمه خاتون» در این بازارچه از مکان‌هایی است که به‌طور ویژه هنرمندان صنایع دستی در آن به خلق آثار و دست‌ساخته‌های گوناگون می پردازند.
در این بازارچه نیز امامزاده احمد یادگار دوره صفوی و سقاخانه ای زیبا در جوار آن قرار دارد؛ امامزاده احمد دارای تزیین گچبری و قطاربندی گچی و مقرنس کاری‌های زیبا بوده و از این رو معماری و تزیینات آن دیدنی است.
در جوار این امامزاده، سقاخانه بازارچه حسن‌آباد قرار دارد که در آن تکه سنگی یکپارچه به طول ۲۷۵ و پهنای ۲۰ سانتی‌متر نصب شده است و گفته می‌شود از سنگ «سومنات» کنده شده و سلطان محمود غزنوی پس از فتح سومنات آن را از هند به ایران و سپس سلطان محمد سلجوقی این تکه سنگ را به اصفهان منتقل کرد.
امامزاده احمد
همچنین در صحن مشرف به بازارچه حسن‌آباد، یک شیر سنگی متعلق به دوره قاجار بر بالای گوری خودنمایی می‌کند؛ در شمال صحن امامزاده احمد نیز حجره‌ای با تزیینات گچبری و آیینه‌کاری آراسته شده است که مدفن برخی بزرگان قاجار و از جمله «همدم السلطنه» همسر امیرکبیر است.
در جوار این بازارچه، خانه‌های تاریخی زیبایی وجود دارد که خانه صفوی «قصر منشی» و خانه قاجاری « آقا نجفی» از جمله آن‌هاست؛ بنای نخست هم اکنون به هتل بوتیک و ساختمان دوم به خانه مشروطیت اصفهان تبدیل شده و دیدار از آنها خالی از لطف نیست.
مدفن همسر امیرکبیر
برای دسترسی به بازارچه حسن آباد از گذرهای خیابان نشاط یا فرشادی یا از منتهی الیه جنوب شرقی میدان نقش جهان می توان استفاده کرد.
به گزارش ایرنا، طبق بررسی پژوهشگران و بر اساس مستندات تاریخی، ۱۹ باب بازارچه‌های محله‌های شهر در اصفهان تا سال ۱۳۵۰ شناسایی شده بود که این شمار در دهه ۸۰ به ۱۵ باب تقلیل یافت.