ماه رمضان، برای عمده‌ی ما، ایام تسویه‌ی روح و جان از آلودگی‌های روحی و نیز رشد به سوی کمالات معنوی است. در این ضیافت‌الله، انسان‌ها ناخودآگاه متوجه معبود خویش می‌شوند و نسبت به انجام دستورات او احساس وظیفه می‌کنند. این فرصت طلایی باعث می‌شود تا ما به تفکر در مورد اهداف وجودی خود پرداخته و در راستای فهم عمیق‌تری از هستی و خالق آن گام برداریم.
رمضان فرصتی است برای نو شدن و بازگشت به ریشه‌های ایمانی خود؛ فرصتی برای تجدید میثاق با خداوند و تقویت ارتباط با او. بهره‌گیری بهینه از این ماه می‌تواند ما را در مسیر هدایت و قرب به درگاه الهی یاری کند. همچنین، ماه رمضان به یادآوری زندگی فقرا و مستمندان می‌انجامد و انسان را به ضرورت مشارکت اجتماعی و انفاق تشویق می‌کند. این امر باعث می‌شود تا درک عمیق‌تری از مشکلات جامعه پیدا کنیم و سعی کنیم در کاهش درد و رنج دیگران سهمی داشته باشیم. این روحیه همدلی و هم‌دردی در این ماه مبارک، برکات روحانی و اجتماعی بسیاری را به همراه دارد.
در این ماه مبارک، آداب و اعمال خاصی وجود دارد که فارغ از واجبات، انسان را به نزدیکی بیشتر به خداوند سوق می‌دهد. نماز، روزه، دعا و تلاوت قرآن از جمله اعمالی هستند که در این ایام فضیلت و ثواب بیشتری دارند. بنابراین با بهره‌مندی از فضائل این ماه و با نورانیت آداب و اعمال آن، می‌توانیم به بالابردن سطح معنویت و خودسازی پرداخته و ارتقای روحی را تجربه کنیم. توجه به این اعمال نه تنها به تقویت بَعد معنوی انسان کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز تغییرات مثبت در رفتار و نگرش نسبت به زندگی نیز خواهد بود.
میرزا جواد ملکی تبریزی از عالمان روش‌ضمیر جهان تشیع توصیه‌هایی را درباره آداب شب و روز ماه مبارک رمضان بیان می‌کنند که در ادامه می‌خوانید:
«از کارهاى مهم در این ماه قرائت قرآن، دعا و ذکر است که باید از هر کدام مقدار معیّنى انتخاب و در هر روز انجام شود. در این انتخاب اولویت با مواردى است که باعث افزایش نشاط انسان براى عبادت گردیده و در قلب او فکر و نورى به وجود مى‌آورد. البته منظور این نیست که نباید غیر این موارد را اصلا انجام دهد، بلکه باید این اعمال را بیشتر انجام دهد. دعاهایى را که براى شب اول انتخاب مى‌کند، باید مشتمل بر دعایى که بعد از نمازها وارد شده و با«یا على یا عظیم» شروع مى‌شود و «دعاى افتتاح» باشد.
دعایى که با عبارت «اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنْ بَهائِکَ بِأَبْهاهُ» شروع مى‌شود نیز باید یکى از دعاهایى باشد که در سحر مى‌خواند. دعاى ابى حمزه را هم باید باندازه‌اى که حال دارد، در تمام شبها یا یک شب در میان بخواند. باید هر روز یکى از دعاهاى روزها را خوانده و براى توفیق در شب قدر و شب عید فطر زیاد دعا نماید. و نباید در روزهاى جمعه نمازى را که روایت شده است ترک کند.
و از مهم‌ترین دعاها در شب و روز، دعا براى ولىّ امر، خلیفه خداوند، باقیمانده از جانب خداوند بر روى زمین و حجت او بر مردمان و امام زمان - روح ما و تمامى جهانیان فدایش باد - است. و باید در دعاى خود بگوید: «اللَّهُمَّ أَرِنا فیهِ وفی أَهْلِ بَیْتِهِ، وَشِیعَتِهِ وَرَعِیَّتِهِ، وَعامَّتِهِ وَخاصَّتِهِ ما یَأْمُلُ، وَفی أَعْدائِهِ ما یَحْذَرُونَ، وَمُنَّ عَلَیْنا بِطاعَتِهِ وَرِضاهُ، وَأَلْحِقْنا بِشِیعَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ، وَأَوْلِیائِهِ السَّابِقِینَ، وَصَلِّ عَلَیْهِ وَعَلى آبائِهِ الطَّاهِرِینَ، بِجَمِیعِ صَلَواتِکَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.»
خدایا به ما بنمایان، در او و اهل بیتش، و پیروان، و عامه و خاصه‌اش، آنچه را که آرزو دارد، و در دشمنانش آنچه را که از آن پرهیز مى‌کنند. و بر ما با به دست آوردن فرمانبردارى و خوشنودی‌اش منت گذار، ما را به شیعیان مقرب و دوستان قدیمی‌اش ملحق ساز و بر او و پدران پاکش درودى کامل فرست. اى مهربانترین مهربانان» و باید براى پدر و مادر و معلمین و برادران دینى و نزدیکان و همسایگان و هر کسى که به گردن او حقى دارد و تمام مؤمنین دعا و استغفار نموده و آنان را در دعاهایى که براى خود مى‌نماید، شریک کند.