دونالد ترامپ در نخستين سخنراني‌اش در كنگره با تاكيد بر دستاوردهاي خود در مدت ۴۳ روز گذشته، تاكيد كرد كه دولتش اقدامات چشمگيري در عرصه‌هاي مختلف داخلي و بين‌المللي انجام داده است. پيام اصلي او همچنين در اين سخنراني «امريكا بازگشته» بود، كه عمدتا به اقتصاد و تغييرات مهم در سياست‌هاي تجاري، از جمله وضع تعرفه‌هاي جديد عليه كانادا و مكزيك، اشاره داشت. يكي از بخش‌هاي مهم سخنراني جنجالي ترامپ كه در ميانه واكنش‌هاي تند و اعتراضات مكرر دموكرات‌ها انجام شد به وضعيت اوكراين اختصاص داشت. او از نامه‌اي كه از ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اين كشور دريافت كرده بود، گفت كه در اين نامه اشاره شده كي‌يف آمادگي خود براي ورود به مذاكرات صلح را اعلام كرده است. در همين راستا نشريه وال استريت ژورنال به بهانه همزماني سخنراني دونالد ترامپ در كنگره و همزمان نيز تشديد نگراني‌هاي اروپا از تشديد شكاف‌هاي فراآتلانتيك با انتشار يادداشتي ضمن اشاره به مشاجره اخير ميان رييس‌جمهور ايالات‌متحده و همتاي اوكرايني‌اش در كاخ سفيد نوشته كه بخش زيادي از تحولات در روابط بين واشنگتن و كي‌يف طي روزهاي اخير متاثر از جدال لفظي ترامپ و زلنسكي در جمعه گذشته بوده است و اين اتفاق همچنين به يكي از ائتلاف‌هاي مهم در قلب نظم پس از جنگ جهاني دوم، يعني ناتو، آسيب جدي وارد كرد، چراكه ترامپ موضعي گرفت كه بسياري از متحدان اروپايي آن را به عنوان حمايت علني از ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه تلقي كردند. حال آنكه به باور ناظران آغوش باز رييس‌جمهور امريكا براي مسكو كه سال‌ها تلاش كرده است رهبري جهاني ايالات‌متحده را تضعيف كند، برخلاف سياست‌هاي چند دهه گذشته غرب و متحدانش است. 
چالش‌سازي ترامپ براي امنيت اروپا
ايالات‌متحده و متحدانش ۷۵ سال پيش سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) را به عنوان حفاظي در برابر روسيه يا شوروي سابق تاسيس كردند. ناتو اساسا بر اين ايده بنا شده است كه ايالات‌متحده از قدرت نظامي خود، از‌جمله زرادخانه سلاح‌‌هاي هسته‌اي‌اش، براي دفاع از هر متحدي كه مورد حمله قرار گيرد، استفاده خواهد كرد. حال اما اين فرض اساسي مورد ترديد قرار گرفته است. اين درحالي است كه موضع ترامپ در حمايت از ناتو، كه در گذشته آن را مورد انتقاد قرار داده بود، همچنان نامشخص است. اما او پيش‌تر يعني در روز جمعه در كاخ سفيد گفت: «ما به ناتو متعهد هستيم.» همزمان ايلان ماسك ميلياردر مشاور ترامپ اما در پلتفرم اجتماعي خود ايكس (توييتر) از خروج ايالات‌متحده از ناتو و سازمان ملل حمايت كرد. اين درحالي است كه رهبران اروپايي كه براي امنيت كشورهايشان كه به ناتو وابسته ا‌ست، تاكنون از صحبت علني درباره تهديدهاي مرگبار عليه اين ائتلاف خودداري كرده‌اند، همزمان برخي از رهبران اروپايي به تدريج درباره برنامه‌هاي جايگزين رايزني كرده و طرح‌هايي را پيشنهاد كردند. به فاصله كوتاهي بعد از تنش لفظي ميان زلنسكي و ترامپ، رهبران اروپايي روز يكشنبه در لندن ديدار كردند و متعهد شدند كه يك طرح صلح براي اوكراين تدوين كنند. اكنون نيز به نظر مي‌رسد بريتانيا و فرانسه در حال پيشبرد تلاش‌ها براي ايجاد ائتلافي از كشورهايي هستند كه مي‌خواهند آتش‌‌بس نهايي در اوكراين را از طريق استقرار نيروهاي زميني و تجهيزات نظامي تضمين كنند، ضمن آنكه اين گروه از بازيگران همچنين اميدوارند با اين اقدام بتوانند ترامپ را متقاعد كنند تا ايالات‌متحده برخي از منابع نظامي حياتي موردنياز اروپا را تامين كند؛ تجهيزاتي مانند سيستم‌هاي اطلاعاتي، نظارتي و شناسايي، فرماندهي و كنترل، پدافند هوايي و حمل‌ ونقل هوايي سنگين. اساسا در تقسيم كار سنتي ناتو، به ‌طور كلي اين‌گونه بوده كه اروپا به ‌عنوان تامين‌كننده حجم عمده نيروها در نظر گرفته مي‌شد، درحالي كه ايالات‌متحده سيستم‌‌هاي پيشرفته و منسجم براي نيروهاي ائتلاف را فراهم مي‌كرد. بحران كنوني اما معضل امنيتي ديرينه اروپا را به‌ طور كامل وارونه كرده است. سال‌ها استراتژيست‌هاي امريكايي نگران بودند و اين سوال را مطرح كردند كه آيا بروكسل مي‌توانددر صورت عدم مشاركت نظامي كافي اروپا، در برابر خصومت‌‌هاي مسكو مقاومت كند يا نه. حال اين اروپايي‌‌ها هستند كه ضمن اعلام نگراني‌هايشان، از خود مي‌‌پرسند كه آيا مي‌توانند بدون ايالات‌متحده از خود در برابر روسيه دفاع كنند؟» 
رز گوتمولر، معاون سابق دبيركل ناتو و مذاكره‌‌كننده ارشد تسليحاتي ايالات‌متحده با روسيه در اين راستا مي‌گويد كه اگر اروپايي‌ها نگران اين موضوع هستند و به دنبال تقويت صنايع نظامي و توانمندي‌هاي خود هستند به واقع عاقلانه عمل مي‌كنند. اساسا نگراني درباره تعهد امريكا اولين‌بار در سال ۲۰۱۷ يعني در آغاز دوره نخست رياست‌جمهوري ترامپ، شعله‌ور شد؛ همان زماني كه او در برابر ساختمان جديد ناتو ايستاد و از تاييد پيمان اصلي دفاع متقابل اين ائتلاف خودداري كرد، مشروط به آنكه اروپايي‌‌ها هزينه‌هاي نظامي خود را افزايش دهند. از آن زمان به بعد بود كه هزينه‌هاي نظامي اروپا افزايش يافته است. 
اروپاي بي‌دفاع؟
به باور ناظران اما تفاوت رويكرد كنوني دولت دوم ترامپ نسبت به دولت اولش در ديدگاه او نسبت به تهديدات ازسوي روسيه است، چراكه به نظر مي‌رسد ترامپ و تيمش در حال تعامل با روسيه هستند، از پوتين حمايت مي‌كنند و به شكلي بي‌‌سابقه از دوران جنگ جهاني دوم به اين سو آن احتياط سنتي ايالات‌متحده در برابر كرملين را لحاظ نمي‌كنند. درحالي كه بيشتر رهبران اروپايي همچنان روسيه تحت رهبري پوتين را تهديدي وجودي مي‌‌بينند. بر اين اساس هرچند كه حمله‌ گسترده روسيه به اروپا به‌ نظر نزديك نمي‌‌رسد، اما احتمال آتش‌‌بس در اوكراين نيز باعث افزايش نگراني‌‌هاي اروپايي‌ها شده است. چنانكه بسياري از متحدان سنتي واشنگتن نگرانند كه يك توافق صلح ممكن است به روسيه اين فرصت را بدهد كه ارتش، اقتصاد و جايگاه جهاني آسيب ‌ديده خود را بازسازي كند بدون اينكه امنيت اروپا را به‌طور همزمان تقويت كند.  وال استريت ژورنال مدعي است كه در هر حال دولت‌هاي اروپايي به ‌سرعت در حال بازسازي ارتش‌هاي خود تحت تاثير ترس از حمله روسيه و رها شدن از سوي ايالات‌متحده هستند. رهبران ۲۷ كشور اتحاديه اروپا امروز پنجشنبه مجددا در بروكسل گردهم خواهند آمد تا طرح‌هايي براي افزايش هزينه‌هاي نظامي و توانمندي‌هاي خود در مقابله با چالش‌هاي امنيتي تهيه كنند. اما تحليلگران در اين زمينه بر اين باورند كه يك چالشي بزرگ همچنان وجود دارد و آن اين است كه اتحاديه اروپا يك سازمان نظامي نيست و ماهيت كاركردي‌اش بر هماهنگ‌سازي تلاش‌هاي اعضا و تقويت صنعت تسليحاتي تحليل‌ رفته اروپا متمركز است. بر اين اساس تلاش‌هاي اروپايي براي اقدام نظامي، در چارچوب برنامه‌هايي قرار مي‌گيرد كه در سه سال گذشته و پس از حمله گسترده روسيه به اوكراين در ناتو تهيه شده است.  به عبارتي هرچند كه سرمايه‌گذاري‌هاي اروپايي، دفاع از اين قاره را تقويت خواهد كرد، اما به واقع آنها بخشي از يك طرح كلي هستند كه براساس مشاركت ايالات‌متحده بنا شده است. اروپا هيچ فرماندهي نظامي سراسري خارج از ناتو ندارد.  ايالات‌متحده دهه‌ها تلاش كرد تا از طريق همكاري يا خنثي كردن هرگونه تلاش از سوي دولت‌هاي اروپايي براي ايجاد گروه‌هاي نظامي رقيب، اين وضعيت را حفظ كند. اروپايي‌ها اما بارها در مورد تشكيل يك نيروي نظامي چندمليتي صحبت كرده‌اند، اما پيشرفتي در اين زمينه حاصل نشده است.  اكنون اما اروپايي‌ها در حال بررسي اين موضوع هستند كه دفاع جمعي بدون ايالات‌متحده چگونه خواهد بود. حال آنكه صحبت از دفاع از اوكراين تفكر اروپايي‌ها را معطوف كرده است به اينكه چگونه يك ساختار فرماندهي بدون وابستگي به قابليت‌‌هاي ايالات‌متحده ايجاد كنند. به ادعاي ناظران اما گام بعدي آنها احتمالا اين خواهد بود كه چطور مي‌توانند بدون اتكا به سيستم‌‌هاي امريكايي از خاك اروپا دفاع كنند.