به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «تاریخ فشرده جنگ» از شکارچی-خوراکجویان تا ابرقدرت‌های هسته‌ای نوشته گوئین دایر با ترجمه سهند ایراندوست از سوی نشر مرکز منتشر شد.
سرباز تک و تنهای آمریکایی در ویتنام، نشان‌های سردوشی ارتش سرخ، تازه سربازی نوپا به معلمان مشق نظامی جواب پس می‌دهد، جزئیات لوح سنگی کرکسان، سکاها در حال تیراندازی با کمان‌های ترکیبی، برج محاصره در نقش برجسته آشوری، هوپلیت‌ها در حال مبارزه به روایت تصویری بر روی کوزه‌ای از قرن پنجم، پرداخت هنری از یک کشتی پارویی سه‌رج مربوط به سده چهارم، مشق نظامی با تفنگ سرپر برگرفته از فن جنگ برای پیاده‌نظام، امپراتور ناپلئون اول فرانسه در روز اول ژوئن ۱۸۱۱ در پاریس از نارنجک‌اندازان گارد سلطنتی، زنان کارگر در حال کار با چرخ‌تراش در کارخانه تولید توپ و تفنگ، کودک‌سربازهای آلمانی در جنگ جهانی اول، طوفان آتش‌زا بر فراز هیروشیما نزدیک ظهرگاه محلی و… از جمله بخش‌های کتاب را دربردارد.
«تاریخ فشرده جنگ» تنها یک کتاب تاریخی نیست، بلکه یک هشدار به دولت ها هم هست. دایر با بررسی سیر تحول جنگ، به مخاطب گوشزد می‌کند که با وجود تمام پیشرفت‌های بشری، سایه تهدید جنگ همچنان بر سر جهان سنگینی می‌کند. او به ویژه بر خطر سلاح‌های هسته‌ای تاکید دارد و خواستار تفکر جدی‌تر در مورد راه‌های جلوگیری از فاجعه‌ای جبران‌ناپذیر می‌شود.
در دل هیاهوی جهان امروز، جایی که صدای جنگ و درگیری از هر گوشه‌ای به گوش می‌رسد، کتاب «تاریخ فشرده جنگ؛ از شکارچی-خوراکجویان تا ابرقدرت‌های هسته‌ای» نوشته گوئین دایر، راهنمایی روشنگر برای فهم این پدیده دیرپا و ویرانگر جهانی ارائه می‌دهد. دایر، با نگرشی کلان و قلمی روان، خواننده را در سفری جذاب و در عین حال تلخ از سپیده‌دم تاریخ بشر تا آستانه آینده‌ای نامعلوم همراهی می‌کند. این کتاب فهرستی از نبردها و پیروزی‌ها نیست، بلکه تلاشی است برای واکاوی ژرفای انگیزه‌های جنگ، سیر تکاملی آن و تأثیرات عمیقی که بر جوامع انسانی گذاشته است. دایر به مانند یک تاریخ‌نگار کنجکاو، از دل دوران‌های مختلف، از جنگ‌های کوچک قبایل شکارچی-گردآورنده بر سر منابع محدود گرفته تا ظهور امپراتوری‌های بزرگ با ارتش‌های منظم و در نهایت، تهدید نابودی اتمی، تصویری گویا و قابل فهم از ماهیت جنگ ترسیم می‌کند.
نویسنده کتاب صرفاً به توصیف وقایع بسنده نمی‌کند. او به کندوکاو در چگونگی شکل‌گیری مفاهیم جنگ، نقش فناوری در تغییر ماهیت آن و تأثیر ساختارهای اجتماعی و سیاسی بر شکل‌گیری درگیری‌ها می‌پردازد. دایر نشان می‌دهد که جنگ فقط یک پدیده‌ی نظامی نیست، بلکه امری عمیقاً انسانی و در هم تنیده با فرهنگ، اقتصاد و سیاست است. او با نگاهی جامعه‌شناختی و انسان‌شناختی، دلایل و بسترهای وقوع جنگ‌ها را در اعماق تاریخ جستجو می‌کند و خواننده را به تفکر وامی‌دارد که آیا جنگ، سرنوشتی محتوم برای بشر است یا امکانی برای رهایی از آن وجود دارد.
در ابتدای کتاب پس از پیشگفتار به خاستگاه جنگ اشاره شده است. مولف پرسشی را با این جمله «جنگ چقدر اهمیت دارد؟» آغاز می‌کند و در پاسخ چنین می‌نویسد: جنگ را آدمیان اختراع نکردند. به ارث بردند. دورترین نیاکان ما به جنگ می‌پرداختند، چنان که برخی خویشاوندان نزدیکمان از گونه نخستیان تا به امروز جنگ می‌کنند. با وجود این، اکثر مردم طی چند قرن گذشته بر این عقیده بوده‌اند که جنگ در کنار تمدن نشو و نما کرده و نزد پیشینیان شکارچی-خوراکجوی ما مساله بغرنجی نبوده است.
مولف در بخش دیگر کتاب به جنگ جهانی اول اشاره می‌کند و می‌گوید سربازان در سنگرهای جنگ جهانی اول نیز افراد دیگری را اطراف خود داشتند و اغلب هنگام حمله می‌توانستند کل گروهایشان را ببینند. اما مرگبار بودن آتش توپخانه و مسلسل در دوره جنگ جهانی دوم ایجاب می‌کرد پیاده‌نظام چنان به شکل گسترده پراکنده شوند که هر یک از نفرات عملاً تنها و در سنگر تک‌نفره خودشان به چشم کسی نیایند. نظریه مارشال این بود که سربازان تحت این شرایط تنهایی مختار بودند بی‌آنکه موجبات خجالت یا عقوبت خود را فراهم آورند از کشتن خودداری کنند حال آنکه افراد پشت مسلسل و سایر تسلیحات سنگین، که در معرض دید همرزمانش بودند، همان‌طور که انتطار می‌رفت به انجام وظایفشان ادامه می‌دادند.
جنایات جنگی مساله دیگری است که مولف به آن پرداخته است زیرا از ابداعات مهم پس از جنگ جهانی دوم رسیدگی به «جنایات جنگی» بوده است و شکی نیست که این هم «عدالت از نوع مطلوب فاتحان» بود و برخی از قوانینی که براساس آنها مقامات و افسران ارشد آلمانی و ژاپنی متهم شدند در زمان ارتکاب جنایات ادعایی وجود نداشتند اما این تلاشی جسورانه و تاحدی موفقیت‌آمیز بود برای تعریف و الزام رفتارهای شایسته حتی در بحبوحه بیداد و هرج و مرج جنگ. خرق عادت آنجا بود که معلوم شد هیچ جنایت جنگی‌ای از فرماندهان طرف فاتح جنگ سر نزده بود.
مطالعه این اثر، مانند قدم زدن در موزه‌ای وسیع از تاریخ جنگ است. در این موزه، با ابزارها و روش‌های جنگی دوران باستان آشنا می‌شویم، شیوه‌های نوین نبرد در قرون وسطی را مرور می‌کنیم و از تاثیر انقلاب صنعتی و ظهور سلاح‌های کشتار جمعی بر چهره جنگ حیرت‌زده می‌شویم. اما مهم‌تر از این، در هر ایستگاه این سفر تاریخی، دایر به تشریح بافت اجتماعی و فرهنگی آن دوران می‌پردازد و به ما نشان می‌دهد که چگونه نیازها، باورها و ساختارهای قدرت، انگیزه‌های جنگ را شکل می‌دادند. یکی از جذابیت‌های این کتاب، شیوه روایت صمیمی و دور از تکلف نویسنده است. دایر با زبانی ساده و قابل فهم، مفاهیم پیچیده را به گونه‌ای بیان می‌کند که برای هر خواننده‌ای، از دانشجو تا علاقه‌مند عام، قابل درک باشد. به این ترتیب، تاریخ جنگ از یک سری وقایع خشک و بی‌روح به داستانی پویا و مرتبط با زندگی امروز ما تبدیل می‌شود.
کتاب «تاریخ فشرده جنگ» از شکارچی-خوراکجویان تا ابرقدرت‌های هسته‌ای نوشته گوئین دایر با ترجمه سهند ایراندوست در ۲۸۰ صفحه و قیمت ۳۲۰ هزار تومان از سوی نشر مرکز منتشر شد.
∎