ماه مبارک رمضان، ماه بهار قرآن و ماه نزول این کتاب آسمانی بر قلب مقدس رسول خاتم(ص) است. همه ساله با آغاز ماه مبارک رمضان، ویژه‌برنامه‌های قرآنی متنوعی در این ماه شریف در بارگاه مطهر امام هشتم(ع) از سوی آستان قدس رضوی برای بهره‌مندی عموم زائران و مجاوران تدارک دیده می‌شود. به همین منظور اداره دارالقرآن الکریم بارگاه مقدس امام رضا(ع) از مجموعه‌های تابعه معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی هم ویژه‌برنامه‌های قرآنی متعددی را برای اقشار و سنین مختلف زائران و مجاوران در این آستان مبارک تدارک دیده است که برای آشنایی با برخی از آن‌ها می‌توانید در ادامه، بخش‌هایی از سخنان محمد مقوّمی، سرپرست این اداره در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه قدس را دنبال کنید.
راه‌اندازی «شبستان قرآن» و ختم کلام وحی در هر سه روز
براساس آموزه‌های اسلامی و در فرمایشی از امام هشتم(ع)، ایشان در هر سه روز، یک ختم قرآن انجام می‌دادند. ابراهیم بن عباس می‌گوید: امام رضا(ع) در هر سه روز قرآن را ختم می‌کرد و می‌فرمود: «... اگر بخواهم، آن را در کمتر از سه روز هم می‌توانم تمام کنم، اما از هیچ آیه‌ای نمی‌گذرم مگر اینکه در آن فکر و دقت می‌کنم که درباره چه موضوعی و در چه زمانی نازل شده است. به همین خاطر قرآن را در مدت سه روز تمام می‌کنم... م.». (بحارالانوار، ج ۹۲، ص ۲۰۴، حدیث اول). از طرف دیگر، حضرت ثامن‌الحجج(ع) در سخن گهربار دیگری می‌فرماید: «... هر کس در ماه رمضان یک آیه از کتاب خدا را قرائت کند، مثل این است که در ماه‌های دیگر، تمام قرآن را بخواند...». (بحارالانوار، ج ۹۳، ص ۳۴۶ )
با توجه به این سخنان گهربار امام رئوف(ع) و با تأسی و پیروی از سنت و سیره ایشان مبنی بر ختم قرآن کریم در هر سه روز، همزمان با ایام ماه مبارک رمضان «شبستان قرآن» در محل شبستان نجف‌آبادی مسجد جامع گوهرشاد در بارگاه منور رضوی راه‌اندازی می‌شود.
هدف از این اقدام، توجه بیش از پیش به تلاوت و انس با قرآن در ماه بهار قرآن و ماه نزول این کتاب آسمانی است. با راه‌اندازی این شبستان، زائران و مجاوران بارگاه مطهر رضوی می‌توانند در ساعات متنوع فعالیت این شبستان، ضمن تشرف به زیارت مضجع شریف آن حضرت، پای سفره تلاوت قرآن هم بنشینند و از فیوضات معنوی تلاوت کلام وحی برخوردار شوند. همچنین با توجه به اینکه در شبستان‌های متعدد مسجد جامع گوهرشاد و در طول ایام سال، برنامه‌های مذهبی و فرهنگی متنوعی برگزار می‌شود، بنابراین هماهنگی‌های لازم برای راه‌اندازی این شبستان با دیگر بخش‌های مربوط به عمل آمده تا فعالیت این شبستان در ساعات تعیین شده با دیگر برنامه‌های ترتیل‌خوانی قرآن در رواق‌های گوناگون حرم مطهر رضوی و برنامه‌های صدا و سیما در ماه مبارک رمضان تداخل نداشته باشد.
ساعات فعالیت این شبستان در ماه مبارک رمضان از ۷ صبح تا پیش ازاذان ظهر، از ساعت ۱۳ تا ۱۶ و از ساعت ۱۹ تا ۲۳ برای بهره‌مندی عموم زائران و مجاوران پیش‌بینی شده است.
در این شبستان، تلاوت هر جزء از قرآن کریم توسط سه قاری از قاریان حرم مطهر رضوی انجام می‌شود که در هر هفته بیش از ۱۴۰ قاری زیر نظر این اداره به تلاوت قرآن می‌پردازند، به‌گونه‌ای که پیش‌بینی شده در مجموع ماه مبارک رمضان، ۵۰۰ نوبت تلاوت قرآن کریم در این شبستان و در جوار بارگاه مقدس امام هشتم(ع) اجرا شود.
محفل انس با نهج‌البلاغه و «چشمه حکمت علوی»
یکی از برنامه‌های جدید این اداره در ماه مبارک رمضان سال جاری، اجرای برنامه محفل انس با نهج‌البلاغه با عنوان «چشمه حکمت علوی» با همکاری سایر اداره‌ها و مجموعه‌های معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی است.
البته این برنامه درطول ایام سال (بعدازظهرها) به‌طور مستمر در محل رواق دارالحجه(عج) حرم مطهر امام هشتم(ع) برگزار می‌شود، اما پیش‌بینی شده این برنامه در ایام ماه مبارک رمضان در محل رواق بزرگ امام خمینی(ره) و با حضور و بهره‌مندی تعداد بیشتری از زائران و مجاوران برگزار شود.
در این برنامه، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد نظافت به شرح برخی از خطبه‌های حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) در کتاب شریف نهج‌البلاغه و با توجه به شرایط روز جامعه و مخاطبان گوناگون می‌پردازد. این برنامه هر روز از ساعت ۱۶ تا پیش از اذان مغرب به افق مشهد در محل رواق بزرگ امام خمینی(ره) برگزار می‌شود.
با توجه به اینکه حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) شهید ماه مبارک رمضان بوده و سالروز ضربت خوردن ایشان در نوزدهم این ماه شریف به عنوان روز «بزرگداشت نهج‌البلاغه» نام‌گذاری شده و از کتاب نهج‌البلاغه هم به عنوان «برادر قرآن» تعبیر و یاد می‌شود، بنابراین اجرای این برنامه فرهنگی با هدف بهره‌مندی تعداد بیشتری از زائران و مجاوران از فرمایشات گهربار، بلیغ و فصیح مولای متقیان حضرت علی(ع) در ماه نزول قرآن و در محل رواق بزرگ امام خمینی(ره) تدارک دیده شده است.
اجرای این برنامه همراه با توزیع کتاب «چشمه‌های حکمت علوی» از آثار منتشر شده توسط اداره تولیدات فرهنگی معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر در میان زائران و مجاوران و برگزاری مسابقه فرهنگی و... همراه خواهد بود. همچنین در اجرای این برنامه، معرفی مختصری از کتاب نهج‌البلاغه توسط اساتید مربوط و قرائت اشعار منظوم درباره این کتاب شریف توسط یکی از شاعران آیینی مشهد نیز پیش‌بینی شده است.
اجرای برنامه «درس‌هایی از قرآن» توسط حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی
برنامه درس‌هایی از قرآن ازجمله برنامه‌های باسابقه و پرطرفدار قرآنی در سیمای جمهوری اسلامی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون است.
امسال نیز این برنامه توسط استاد محترم و مفسر سرشناس قرآن کریم، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی، از ابتدای ماه مبارک رمضان تا دوازدهم این ماه شریف به مدت ۱۲ شب، ساعت ۲۱ در محل رواق بزرگ امام خمینی(ره) به‌منظور بهره‌مندی عموم زائران برگزار می‌شود.
مراسم ترتیل‌خوانی روزانه قرآن کریم با عنوان «نوای قدسی»
مراسم ترتیل‌خوانی روزانه هر جزء از قرآن کریم در ماه بهار قرآن با عنوان «نوای قدسی» ویژه عموم زائران و مجاوران از بعد از اذان صبح مشهد تا پیش از زمان اذان مغرب به افق مشهد به شرح ذیل در بارگاه مطهر رضوی برگزار می‌شود.
ساعت ۵:۳۰ صبح در محل رواق امام خمینی(ره)، با پخش زنده از شبکه یک سیما و رادیو معارف و رادیو زیارت.
ساعت ۹:۴۵ در محل رواق امام خمینی(ره)، با پخش از شبکه‌های اجتماعی و شبکه رضوی تی‌وی.
ساعت ۱۵:۴۵ در محل ایوان مقصوره مسجد جامع گوهرشاد، با پخش از شبکه افق سیما.
در این برنامه‌ها به منظور آشنایی زائران و مجاوران با معارف قرآنی و موضوعات و پیام‌های کلیدی هر جزء از کلام‌الله مجید، استادان تفسیر قرآن پیش از تلاوت به بیان مطالب مربوط پرداخته و سپس آیات هر جزء از قرآن کریم توسط قاریان و استادان ممتاز و بین‌المللی قرآن از شهر مقدس مشهد قرائت می‌شود.
همچنین به منظور هماهنگی با طرح سراسری و کشوری «زندگی با آیه‌ها»، در اجرای این برنامه‌های قرآنی در حرم مطهر رضوی ضمن ترویج حفظ یک آیه در هر روز از ماه مبارک رمضان، موضوع «سبک زندگی در روابط اجتماعی» با هدف معرفی «امت پیروز» و بیان موضوعات دیگر مانند «پیروزی از دل سختی‌ها»، «یکی شویم پیروز می‌شویم»، «اصلی‌ترین دشمن کیست؟»، «رسم بزرگی»، «معجزه خدا» و... مورد توجه قرار گرفته است.
برنامه‌های قرآنی ویژه خواهران
برای بهره‌مندی بیشتر خواهران زائر و مجاور از برنامه‌های قرآنی ماه مبارک رمضان در بارگاه منور رضوی، ویژه‌برنامه‌هایی برای آنان به شرح ذیل تدارک دیده شده است.
محفل انس با قرآن با عنوان «ام‌ابیها» روزانه از ساعت ۹ تا ۱۰ صبح در محل رواق مبارکه حضرت زهرا(س)
مراسم ترتیل‌خوانی روزانه از ساعت ۱۰ تا ۱۱:۱۵ در محل رواق مبارکه حضرت زهرا(س).
اجرای برنامه سه روزه با عنوان «رزق قرآنی» به منظور آشنایی خواهران با سوره مبارکه یس در مدت سه روز، از ساعت ۱۳ تا ۱۵ در محل رواق مبارکه حضرت زهرا(س).
برگزاری حلقه‌های تفسیری قرآن ویژه خواهران هر روز از ساعت ۸ تا ۹:۳۰ و ۱۴ تا ۱۵:۳۰ با حضور استادان خواهر از اداره دارالقرآن الکریم در محل رواق دارالحجه(عج) و رواق امام خمینی(ره).
برنامه‌های قرآنی ویژه نوجوانان
امسال برای سومین سال پیاپی، ویژه‌برنامه محفل ترتیل‌خوانی قرآن کریم با تلاوت قاریان نوجوان پسر، روزانه از ساعت ۱۲:۳۰ تا ۱۴ در رواق مبارکه دارالحجه(عج) برگزار می‌شود. همچنین برای نخستین بار ضبط برنامه ترتیل‌خوانی قرآن کریم توسط پسران نوجوان در حرم مطهر امام رضا(ع) به منظور پخش از شبکه قرآن سیما در ماه مبارک رمضان، بخشی از آن تولید شده و بقیه برنامه‌ها نیز در حال تولید بوده و قرار است از ابتدای این ماه شریف از شبکه قرآن سیما و در ساعت پیش‌بینی شده (بعد از اذان صبح به افق تهران یا در ساعت ۱۰ صبح) پخش شود.
«بهار قرآن، بهار زندگی» از دیگر برنامه‌های قرآنی ویژه نوجوانان پسر بوده که در روزهای فرد هفته از ساعت ۱۵:۴۵ تا ۱۷ در محل دارالتفسیر مرحوم علامه شیخ طبرسی(ره) در حرم مطهر رضوی همراه با مراسم متنوع ترتیل‌خوانی، تلاوت قرآن، مسابقه، جُنگ ویژه و... برگزار می‌شود.
برگزاری «جلسه سنتی تلاوت قرآن کریم» ویژه دانش‌آموزان پسر از مدارس مختلف مشهد، از دیگر برنامه‌های قرآنی ویژه نوجوانان پسر است. این برنامه قرار است در نیمه نخست ماه مبارک رمضان هر روز از ساعت ۹:۳۰ تا ۱۰:۳۰ در محل ایوان مقصوره مسجد جامع گوهرشاد با حضور قاریان اداره دارالقرآن الکریم همراه با جلسه آموزش قرائت قرآن و با هماهنگی اداره پایگاه‌های معرفتی حرم مطهر رضوی و همکاری ادارات آموزش و پرورش مشهد برگزار شود.
محفل «دختران رضوی» ویژه نوجوانان دختر نیز در ایام عید سعید نوروز سال ۱۴۰۴ شمسی و مقارن با ماه مبارک رمضان، روزانه پس از نماز ظهر و عصر در رواق مبارکه حضرت زهرا(س) برگزار می‌شود.
همچنین برنامه «مهربان‌ترین پیام» ویژه دختران نوجوان با سه موضوع حجاب، شرح نامه و پیام امام رضا(ع) به عبدالعظیم حسنی(ع) و آشنایی با نهج‌البلاغه نیز به صورت چهره به چهره، هر روز از ساعت ۹ تا ۱۰:۳۰ همچنین ۱۳ تا ۱۵ در محل رواق مبارکه حضرت زهرا(س) و رواق حضرت فاطمه معصومه(س) اجرا می‌شود.
مراسم ترتیل‌خوانی ویژه زائران غیرایرانی
امسال نیز اجرای دو مراسم ترتیل‌خوانی توسط قاریان اداره دارالقرآن الکریم ویژه زائران غیرایرانی بارگاه مطهر امام رضا(ع) و مربوط به عرب‌زبانان (در محل رواق دارالرحمه) و اردوزبانان (در محل رواق غدیر) هر روز عصر از ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۷ با همکاری مدیریت زائران غیرایرانی معاونت تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی پیش‌بینی شده است.
ویژه‌برنامه «دریای معرفت» در دارالتفسیرعلامه شیخ طبرسی(ره)
ویژه‌برنامه‌های قرآنی با عنوان «دریای معرفت» در ماه مبارک رمضان سال‌جاری در محل دارالتفسیرعلامه شیخ طبرسی(ره) حرم مطهر امام رضا(ع) به شرح زیر برگزار می‌شود.
اجرای «کرسی تفسیر آیات قرآن» توسط استادان مربوط همچون حجج اسلام واعظ موسوی، فیض‌آبادی و سید محسن میرباقری، هر روز از ساعت ۱۰ تا اذان ظهر به افق مشهد. این برنامه با اقامه یک شبانه‌روز نماز قضای یومیه به مدت زمان نیم ساعت، پیش از شروع برنامه همراه است.
اجرای «کرسی تفسیر نهج‌البلاغه» توسط استادان شرفی و خاتمی هر شب ساعت ۲۱.
اجرای کرسی «تفسیر زندگی با آیه‌ها» توسط استاد داوودی‌نژاد از ساعت ۱۳ تا ۱۴:۳۰.
ویژه‌برنامه محفل تخصصی «فن خطابه قرآنی» با حضور استاد محترم و مفسر سرشناس قرآن، حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی به‌منظور بهره‌مندی طلاب و روحانیون از روز سیزدهم ماه مبارک رمضان تا پایان این ماه شریف از ساعت ۲۲ تا ۲۴.
برگزاری کرسی تلاوت رضوی در ۶ مناسبت ویژه
ویژه برنامه «کرسی تلاوت رضوی» در ۶ مناسبت ویژه از ایام ماه مبارک رمضان با برنامه‌های تدارک دیده‌شده قرار است در محل یکی از رواق‌ها و اماکن متبرکه بارگاه منور امام رضا(ع) اجرا شود.
این ۶ مناسبت عبارت‌اند از «شب هشتم ماه مبارک رمضان» به نیت حضرت امام هشتم(ع)، «روز دهم ماه مبارک رمضان» مصادف با سالروز رحلت حضرت خدیجه کبری(س)، «شب و شام نیمه ماه مبارک رمضان» مصادف با ولادت امام حسن مجتبی(ع)، «روز ۲۱ ماه مبارک رمضان» مصادف با سالروز شهادت حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) به عنوان شهید رمضان و «شب عید سعید فطر».
دلیل اجرای این کرسی تلاوت قرآن، برگزاری یک برنامه شاخص قرآنی با حضور استادان، قاریان و حافظان بین‌المللی قرآن کریم، گروه‌های تواشیح، همخوانی و... و با توجه به اهمیت و مناسبت‌های ویژه انتخاب شده است.
ویژه‌برنامه قرآنی «نفحات»
ویژه‌برنامه قرآنی «نفحات» از برنامه‌های پرطرفدار قرآنی سیمای جمهوری اسلامی ایران است که مدتی است هرشب از شبکه قرآن سیما پخش می‌شود. مطابق برنامه‌ریزی‌ها قرار است با آغاز ماه مبارک رمضان، این برنامه هر شب از ساعت ۲۱ تا ۲۲ از محل دارالقرآن الکریم حرم مطهر رضوی (واقع در صحن جمهوری اسلامی) با حضور مجری توانمند قرآنی، آقای هادی صلح‌جو و با همکاری مرکز ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی و اداره دارالقرآن الکریم حرم مطهر امام رضا(ع) اجرا و پخش شود.
از مهم‌ترین و شاخص‌ترین ویژگی‌های این برنامه، حضور یک جلسه سنتی تلاوت قرآن کریم از سطح شهر مشهد به همراه استادان، قاریان و اعضای آن جلسه است که به تلاوت قرآن، گفت‌وگو و بیان خاطرات می‌پردازند.
هدف از اجرای این برنامه، تکریم و بزرگداشت جلسات سنتی و قدیمی قرآن کریم در سطح مشهد، ترویج و تبلیغ برگزاری آن‌ها، شناسایی چهره‌های قرآنی جدید و گمنام و تبلیغ تلاش برای تداوم سنت حسنه برگزاری این‌گونه جلسات با توجه به منویات رهبر فرزانه انقلاب و رهنمودهای تولیت معزز آستان قدس رضوی است.
اجرای برنامه‌های قرآنی در طرح سفره‌های ضیافت اکرام رضوی
یکی از اقدامات آستان قدس رضوی در ایام ماه مبارک رمضان، اجرای طرح ضیافت اکرام رضوی، ویژه پذیرایی از مجاوران مشهدی در سفره‌های افطار است. براساس تصمیمات مسئولان مربوط، برگزاری برنامه‌های فرهنگی و دینی در اجرای این طرح در ماه مبارک رمضان سال جاری برعهده اداره دارالقرآن الکریم حرم مطهر قرار گرفته است. به همین منظور برنامه‌های متعددی شامل تلاوت یک حزب قرآن کریم، بیان معارف قرآنی، قرائت زیارت امین الله، مداحی، اقامه نماز جماعت مغرب و عشا و... در اجرای این طرح پیش‌بینی شده است. این طرح در ایام ماه مبارک رمضان به مدت ۲۰ شب و از ساعاتی پیش از افطار در محل رواق مبارکه حضرت زهرا(س) و رواق شیخ حرعاملی(ره) برگزار می‌شود.
جلسات قرآنی ویژه خدمه و کارکنان حرم مطهر و سازمان مرکزی آستان قدس رضوی
در ایام ماه مبارک رمضان جلسات قرائت و بیان معارف قرآنی ویژه برادران و خواهران خدمه و کارکنان حرم مطهر رضوی هر روز از ابتدای ساعت فعالیت روزانه از ساعت ۸ تا ۹ در محل دارالتفسیرعلامه شیخ طبرسی(ره) بارگاه مطهر امام هشتم(ع) برگزار می‌شود.
این جلسات برای کارکنان سازمان مرکزی آستان قدس رضوی هم روزانه از ساعت ۸ تا ۹ در محل نمازخانه ساختمان ثامن (واقع در ابتدای خیابان شهید هاشمی‌نژاد(ره)) تدارک دیده شده است.
همچنین جلسه تلاوت قرآن کریم (ویژه برادران) در ماه مبارک رمضان با حضور استاد سید مرتضی سادات فاطمی، صدر الحفاظ آستان قدس رضوی، هر روز از ساعت ۱۶ تا ۱۷:۳۰ در محل شبستان نجف‌آبادی مسجد جامع گوهرشاد برگزار می‌شود.