پخش سریال تاریخی «معاویه» که از آن به عنوان گران‌ترین سریال جهان عرب یادمی‌شود، واکنش‌های گسترده‌ای را در عراق، مصر و دیگر کشورهای اسلامی منطقهبرانگیخته است.
به گزارش ایسنا، انتشار و پخش یک سریال تلویزیونی که بر زندگی معاویه استوار استو بهعنوان گران‌ترین سریال ساخته‌شده در جهان عرب معرفی شده، در عراق، مصر وفراتر از آن جنجال به پا کرده است.
دو قسمت نخست سریال «معاویه»، که یک مجموعه ۳۰ قسمتی ویژه ماه رمضاندرباره بنیان‌گذار و نخستین خلیفه سلسله اموی است، آخر هفته گذشته پخش شد.
این سریال که توسط شبکه «MBC» متعلق به عربستان سعودی تولید شده، طبقگزارش‌ها بین ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون دلار هزینه داشته و در تونس فیلم‌برداری شده است. نویسندگی آن بر عهده خالد صلاح، روزنامه‌نگار مصری و کارگردانی آن بر عهده طارقالعریان، فیلم‌ساز فلسطینی ـ آمریکایی بوده است.
هفته گذشته، پخش این سریال در عراق ممنوع شد، زیرا نگرانی‌هایی مبنی بر تنش‌هایمذهبی وجود داشت. این سریال همچنین در مصر از سوی برخی شخصیت‌هایمذهبی به دلیل نحوه به تصویر کشیدن شخصیت‌های تاریخی اسلام مورد انتقاد قرارگرفته است.
میراث معاویه بن ابی‌سفیان، به‌ویژه در میان شیعیان، بحث‌برانگیز است. او در زمانپیامبر (ص) اسلام متولد شد و در ابتدا دعوت او را نپذیرفت. پدر و مادرش، ابوسفیان وهند بنت عتبه، از سرسخت‌ترین دشمنان اسلام بودند. در سال ۶۳۰ میلادی، پس از فتحمکه توسط مسلمانان، او و خانواده‌اش اسلام آوردند.
سریال «معاویه»
حسن ترکاشوند، پژوهشگر تاریخ و کلام اسلامی در برنامه سوره تلویزیون در معرفیمعاویه گفته است: «یکی از بهترین راه‌هایی که می‌توان به باورهای معاویه دست پیداکرد، مراجعه به فرمایشاتی است که از رسول اکرم (ص) نقل شده و در کتب اهل تسننو شیعه هم آمده است و به نوعی یک روایت مشترک هستند. راه دیگر شناخت سخنانبزرگان و صحابه جهان اسلام است. با خواندن متن سخنان معاویه هم گاهی چهرهواقعی معاویه نمایان می‌شود. تحلیل عملکرد او در مقابل حوادث و اتفاقات مختلفهم می‌تواند به این شناخت کمک کند.»
به دلیل میراث بحث‌برانگیز معاویه در میان مسلمانان، سریال ساخته شده درباره او بهسرعت در عراق ممنوع شد و کمیسیون رسانه و ارتباطات عراق اعلام کرد: «پخشمحتوای تاریخی بحث‌برانگیز ممکن است منجر به ایجاد تنش‌های مذهبی شود کهمی‌تواند وحدت اجتماعی را تهدید کند و ساختار جامعه را به‌ویژه در ماه رمضان برهمبزند.»
این کمیسیون دستور داد «MBC» عراق این سریال را پخش نکند، هرچند همچنان ازطریق پلتفرم دیجیتال «شاهد» قابل دسترسی است.
ممنوعیت این سریال از مدت‌ها پیش قابل پیش‌بینی بود، زیرا تولید آن تهدیدی برایروابط دیپلماتیک بین عراق و عربستان سعودی محسوب می‌شد. دو سال پیش، مقتدیصدر، روحانی برجسته شیعه و چهره سیاسی عراق، از شبکه «MBC» خواسته بود کهتولید این سریال را متوقف کند. او در فوریه ۲۰۲۳ گفت: «معاویه سرسلسله فرقه‌گراییو پیشگام در توهین به یاران پیامبر (ص)بود. او نخستین کسی بود که از امام زمان خودسرپیچی کرد و وحدت اسلامی را شکست و اولین کسی بود که صحابه را به شهادترساند.»
سریال معاویه
در واکنش به این سریال، شبکه العاشر عراق تهدید کرد که برنامه‌ای درباره ابولؤلؤ(پیروز نهاوندی)، فردی که عمر بن خطاب را به قتل رساند، تولید خواهد کرد. مقتدیصدر اما هر دو سریال را رد و اظهار کرد: «هیچ‌کدام از این دو سریال مشروعیت ندارندو تنها باعث ایجاد تفرقه می‌شوند، زیرا معاویه نماینده اهل سنت نیست و ابولؤلؤ نیزنماینده شیعیان نیست.»
علاوه بر نگرانی‌های مربوط به تحریک تنش‌های مذهبی، سریال معاویه به دلیل نحوهنمایش شخصیت‌های تاریخی اسلام مورد انتقاد قرار گرفته است.
رضا عبدالواجد، رئیس دانشکده رسانه در دانشگاه الازهر مصر، اعلام کرد که الازهر بهعنوان یک نهاد نظارتی عمل نمی‌کند، اما با به تصور کشیدن یاران پیامبر (ص) مخالفاست.
سخنگوی موسسه دارالافتاؤ مصر نیز اظهار کرد: «بازنمایی شخصیت‌های تاریخی درصورتی مجاز است که شأن آن‌ها حفظ شود و زندگی‌شان تحریف نشود.»
با این حال، این نهاد تأکید کرد که نمایش چهره ۱۰ صحابه‌ای که پیامبر (ص) به آن‌هاوعده بهشت داده بود، مجاز نیست. از آنجا که سریال «معاویه» شامل شخصیت‌هایعثمان بن عفان و علی بن ابی‌طالب (ع) می‌شود، از این نظر مورد اعتراض قرار گرفتهاست.
هیثم مغربی، یک وکیل مصری، اعلام کرده که برای ممنوعیت پخش این سریال در مصرشکایت حقوقی ارائه خواهد کرد.
در سال ۲۰۱۲ نیز سریالی درباره زندگی عمر بن خطاب که از شبکه «MBC» پخش شد،با اعتراض شخصیت‌های مذهبی مواجه شد.
خالد صلاح، نویسنده سریال «معاویه» در واکنش به انتقادها گفته است: «ما تاریخ راسیاه و سفید ننوشته‌ایم. معاویه فقط یک فرمانروا نبود، بلکه انسانی بود که زندگیکرد، رنج کشید، پیروز شد، اشتباه کرد و سرانجام مانند همه انسان‌ها به سرنوشتخود رسید.»
منبع: MIDDLE EAST EYE