به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، نام علی پیران در هنر خوشنویسی ایران نامی شناخته شده است، هنرمند ۵۵ ساله اهل زابل که از دهه 70 و با موفقیت در رویداد‌های ملی مختلف خوشنویسی، کم کم در این عرصه به شهرت رسید و حالا یکی از اساتید بنام حوزه خوشنویسی و خطاطی محسوب می‌شود تا جایی که برای رویداد‌های بین‌المللی نیز از ایشان به عنوان کارشناس دعوت می‌شود.

به مناسبت دعوت مرکز فرهنگی ایران در حیدرآباد از این هنرمند کشورمان، گفت‌وگویی با علی پیران ترتیب دادیم که در ادامه می‌خوانید:

پیران در پاسخ به پرسش خبرنگار آنا در مورد انگیزه‌هایش برای پذیرفتن دعوت مرکز فرهنگی ایران و اهداف خاصی که برای این سفر داشته توضیح داد: اینجانب سال‌های ۸۹ یا ۹۰ سفری به حیدرآباد داشتم و در آنجا شاهد شور و حال خاصی در بین علاقه‌مندان به هنر بودم. نمایشگاهی در دانشکده هنر برگزار شد و با استقبال چشمگیری رو‌به‌رو شد. آشنایی با هنرمند بین‌المللی پاکستانی، آقای سیدعلی عباس جعفری نیز برایم بسیار ارزشمند بود. هنگامی که پیشنهاد سفر مجدد به حیدرآباد مطرح شد، بسیار خرسند شدم. پس از گذشت حدود ۱۵ سال، اکنون با توان و تجربه بیشتر و آثار جدیدتر می‌توانستم در خدمت مردم علاقه‌مند به فرهنگ و هنر حیدرآباد باشم.

وی با اشاره به اهمیت خوشنویسی در انتقال مفاهیم عمیق قرآن در مورد تکنیک‌ها و الهاماتی که در خلق این آثار از آنها استفاده می‌کند، عنوان کرد: خوشبختانه استقبال از نمایشگاه قرآن دست‌نویس، فراتر از انتظاراتم بود. انگیزه من از این سفر، مرور خاطرات و تجربه‌های قبلی و کسب تجربه‌ای جدید بود. در خصوص سوال دوم باید عرض کنم که با توجه به اینکه خوشنویسی به نوعی یک هنر قدسی است، زیرا با کتابت قرآن آغاز شد و همواره بهترین وسیله برای انتقال مفاهیم خط و خوشنویسی بوده است. قداست این رشته خوشنویسی بسیار حائز اهمیت است.

این خوشنویس درخصوص احادیث مربوط به این حوزه هم عنوان کرد: احادیث بسیاری در مورد خوشنویسی از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است. از جمله ایشان فرمودند: «من کتب بسم الله الرحمن الرحیم به حسن الخط دخل الجنه بغیر حساب؛ کسی که یک بسم الله الرحمن الرحیم را با خط خوش بنویسد، بدون حساب و کتاب وارد بهشت می‌شود.» همچنین حضرت علی (ع) فرمودند: «علیکم به حسن الخط فانه مفتاح الرزق؛ بر شما باد به خط نیکو که آن کلید روزی است.» و در جایی دیگر فرمودند: «حسن الخط نصف العلم؛ خط نیکو نصف علم است.» سرآغاز خوشنویسی را خط کوفی می‌دانیم که حضرت علی (ع) مبدع آن بوده و با کتابت قرآن آغاز شده است. از این رو، خواستم تا از مولای متقیان، امیرالمومنین علی (ع) پیروی کنم و در این مسیر گام بردارم.

وی افزود: همانگونه که قرآن می‌فرماید، از علائم مومن این است که (وَالَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ) من همیشه سعی داشته‌ام که قلمم را در خدمت مضامین و مفاهیم ارزشمند قرآنی و اسلامی قرار دهم. خوشنویس نباید بدون وضو قلم به دست بگیرد و این نگارش و تحریر آیات و کلمات ارزشمند را من نوعی عبادت می‌دانم. چه بهتر از اینکه قرآن را بنویسیم. مرحوم پدرم همیشه به من می‌گفت: «بابا جان، قرآن بنویس.» من می‌گفتم: «بابا، هنوز خطم آنقدر خوب نیست که بتوانم قرآن بنویسم.» یا این خودباوری را نداشتم که به آن شرایط رسیده باشم که بتوانم قرآن بنویسم.

این هنرمند در رابطه با کتابت قرآن کریم هم گفت: با گذشت زمان و با توجه به کوتاهی عمر، تصمیم گرفتم که کتابت قرآن را آغاز کنم. امیدوارم که خداوند توفیق دهد و شرایط مهیا شود تا بتوانم چند جلد دیگر از مصحف شریف را به گونه‌ای زیباتر و طراحی شده به عنوان یک کار هنری بنویسم. این قرآنی که در حال حاضر نوشته شده، بداهه نویسی است؛ یعنی من قرآن را نگاه می‌کردم و می‌نوشتم. اما برای کار بعدی که حالت ترکیبی و تزیینی دارد، نیاز به طراحی دارم.

انس با قرآن

وی افزود: قطعاً هنگامی که کسی با آیات الهی مانوس شود، برکت و رحمت و نورانیت در زندگی‌اش جاری می‌شود. وقتی می‌گویند ذکر بگویید، یک ذکر این همه تاثیرگذار است، مگر می‌شود کسی آیات قرآن را بنویسد و این تاثیر و نورانیت را در دل خود، اطراف خود، خانواده و جامعه‌اش احساس نکند؟ چه بسا بسیاری از افراد با دیدن این قرآن، رغبت پیدا کردند که دست به کتابت قرآن بزنند. من این حرکت را حرکت بسیار خوبی می‌دانم و امیدوارم که خداوند توفیق دهد تا بتوانیم این حرکت را ادامه دهیم و قرآن‌های بسیاری بنویسیم. همانگونه که یاقوت مستعصمی می‌گویند تعداد زیادی، شاید نزدیک به ۳۰۰ و خورده‌ای قرآن منسوب به ایشان است. ما اکنون آنقدر توان نداریم و سریع‌القلم نیستیم، اما ان‌شاءالله خداوند توفیق دهد بتوانیم چند جلد دیگر از این قرآن شریف را بنویسیم. همانگونه که ۹۰ درصد آثار بنده، تابلو‌های هنری بنده هم کار‌های قرآنی است.

پیران در رابطه با چالش‌ها و پاداش‌های ترجمه چنین متنی عمیق به هنری بصری هم توضیح داد: دلیل انتخاب این خط برای کتابت قرآن، تخصص بنده در خط شکسته نستعلیق بود. اینجانب مدرک استادی و دکترای هنر را در سال ۹۱ در همین رشته اخذ کردم. انگیزه اصلی، پرداختن به این کار با خطی بود که در آن توانایی داشتم. هرچند می‌توانستم خط نستعلیق هم بنویسم، اما ادعایی در آن خط نداشتم. در خط شکسته، عناوین برتر جشنواره‌های ملی و بین‌المللی گواه این ادعاست که در این خط از نستعلیق قوی‌تر هستم. در مورد چالش‌ها و مشکلات، باید به عدم حمایت از کتابت قرآن اشاره کنم. اگر حمایت وجود داشته باشد، بنده و دوستانی که حتی از من بهتر هستند، می‌توانیم سالانه یک قرآن بنویسیم و پس از مدتی، ایران به مرکزی از گنجینه قرآن‌های نفیس تبدیل خواهد شد. این امر، تأثیرات فرهنگی و معنوی بسیاری در زندگی مردم خواهد داشت. همانطور که قرآن‌های یاقوت مستعصمی را مثال زدم، انس با آیات قرآن تأثیر بسیاری در زندگی انسان دارد. وقتی کلمه‌ای از قرآن را می‌نویسیم، در واقع پوششی از آیات قرآن را که سراسر نور و رحمت است، ایجاد می‌کنیم.

وی افزود: یکی از چالش‌های دیگر، بی‌توجهی مسئولان به این امر است. بسیاری از مسئولین استانی و حتی بالاتر، آمده‌اند و به حساب خودشان از این قرآن رونمایی کرده‌اند، عکس گرفته‌اند و افتخار کرده‌اند، اما هیچ قدمی در حمایت از آن برنداشته‌اند. در نمایشگاه بین‌المللی تهران که توسط میراث فرهنگی برگزار می‌شد، قرآن رونمایی شد، اما دریغ از اینکه حتی هزار تومان هم هزینه کنند یا حق‌الزحمه‌ای برای این کار در نظر بگیرند. متأسفانه این مشکلات را داریم و حتی در استان خودمان نیز چندین بار برنامه گرفته‌اند، اما دریغ از یک نگاه مختصر. مگر چند نفر کاتب قرآن هستند؟ من مسائل مادی را عرض نمی‌کنم، بالاخره هر مسئول فرهنگی وظیفه‌ای در قبال فعالیت‌ها و کار‌های ارزشمند این چنین دارد که متأسفانه ما نمی‌بینیم.

این هنرمند با اشاره به تجربیات پیشین خود عنوان کرد: در نمایشگاهی که در کراچی داشتیم، بسیاری از مسئولان می‌آمدند و شاید بیش از ۲۰۰ بار این قرآن باز و بسته شد که با این باز و بسته شدن مکرر، شیرازه قرآن از هم گسیخته و پاره شده است. یکی از چالش‌های بنده این است که در بازگشت، اگر کسی حمایت کند، بتوانیم این قرآن را بازسازی و صحافی جدید برایش تهیه کنیم. در مورد همکاری با هنرمندان پاکستانی، باید از آقای عباس جعفری یاد کنم. ایشان هنرمندی مسلمان و شیعه در سطح بین‌المللی هستند که سال‌ها پیاپی یک جشنواره جهانی را در حیدرآباد پاکستان برگزار می‌کنند. این جشنواره با حضور هنرمندان درجه یک نقاشی آبرنگ دنیا برگزار می‌شود. آثار ایشان حتی از موزه‌ها و کشور‌های دیگر سفارش داده می‌شود و بسیار مورد استقبال قرار گرفته است.

وی ادامه داد: آشنایی من با آقای علی عباس به ۱۵ سال قبل برمی‌گردد. در آن زمان، من نقاشی آبرنگ را به طور جدی کار نمی‌کردم، اما با ارتباط بیشتر با ایشان، شروع به کار در این زمینه کردم. تحصیلات من نیز نقاشی است و حتی پایان‌نامه من در دانشگاه، نقاشی آبرنگ بود. پس از برگزاری چند نمایشگاه، یکی از انگیزه‌های سفر مجدد من به حیدرآباد، دیدار دوباره آقای علی عباس بود. ایشان کار‌های من را دیدند و بسیار تشویقم کردند و حتی برای من لوازم و تجهیزات آبرنگ تهیه و هدیه کردند. من نیز یکی از تابلو‌های خود را که تذهیب آن توسط همسرم انجام شده بود، به ایشان هدیه کردم.

پیران افزود: برای اولین بار، ایشان من را به آتلیه خودشان بردند و جزئیات کارشان را توضیح دادند. من به نمایندگی از حوزه هنری استان، از آقای علی عباس دعوت کردم که در زاهدان و مشهد کارگاه و نمایشگاه برگزار کنند. با توجه به علاقه ایشان به عتبات عالیات، پیشنهاد کردیم که این برنامه را در عراق نیز برگزار کنیم. حضور چنین استادی در کشور ما و انتشار آثارش، تأثیر بسزایی در رشد و تعالی تکنیک‌های نقاشی آبرنگ خواهد داشت.

معرفی خط نستعلیق به تمام دنیا

وی اضافه کرد: آثاری که به استاد علی عباس و همسر و خواهر همسرشان هدیه کردم، بازتاب گسترده‌ای در فضای مجازی داشت. حضور ما در دانشگاه هنر حیدرآباد نیز بسیار تأثیرگذار بود و با توجه به اینکه دوستان خط نستعلیق دارند، اما نستعلیقشان آن طراوت و شادابی و پویایی سلیقه ایرانی را ندارد، ما برایشان می‌نوشتیم و آنها به خط ایرانی نزدیک‌تر می‌شدند. ما باید تلاش کنیم این خط را که به آن عروس خطوط اسلامی می‌گوییم، در جای جای جهان اسلام و دنیا عرضه کنیم. یکی دیگر از توفیقات بنده، تلاوت قرآن در دانشگاه هنر و جشن ملی کراچی بود که بسیار مورد استقبال قرار گرفت. این ارتباطات قطعاً تأثیرگذار است.

این هنرمند ادامه داد: به عنوان نماینده و سرباز هنر جمهوری اسلامی ایران، سعی کردم وجهه خوبی از آثار و هنر ایران اسلامی باشم و مطمئنم که این تأثیرات خود را خواهد گذاشت. همانطور که رهبر معظم انقلاب می‌فرماید، هیچ تمدنی ماندگار نخواهد شد مگر آنکه در قالب هنر بیان شود. در برنامه‌هایی که داشتیم، مانند ورکشاپ در دانشگاه، از شرکت‌کنندگان می‌خواستیم آیه‌ای از قرآن را بگویند تا برایشان خوشنویسی کنم. این برنامه بسیار نورانی شد، زیرا همه آیات را نگاه می‌کردند و در مورد آن صحبت می‌شد. این نشان می‌دهد که هنرمندان ما فقط چهره‌های خاصی که متأسفانه پرچم مخالفت را همیشه بلند می‌کنند، نیستند، بلکه قاری قرآن، معلم قرآن، کاتب قرآن و مداح نیز هستند.

پیران عنوان کرد: در صحبت‌هایی که در حیدرآباد و حتی کویته داشتیم، پیشنهاد شد که تعاملات و ارتباطات بیشتری وجود داشته باشد و با توجه به نزدیکی استان بلوچستان به سیستان و بلوچستان، تسهیلاتی در نظر گرفته شود تا رفت و آمد‌ها راحت‌تر باشد و بتوانیم نمایشگاه برگزار کنیم و دوره‌هایی برای هنرمندان آنجا برگزار کنیم. به این ترتیب، هنر ایرانی و مضامین مذهبی و اسلامی را بهتر می‌توانیم منتقل کنیم. با قلم و ابزار هنر می‌توانیم رسالتمان را به نحو مطلوب انجام دهیم.